4. Welvaart voor iedereen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De industriële samenleving 

van Nederland

4. Welvaart voor iedereen

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. De slechte levensomstandigheden van de arbeiders en het besef dat hier een oplossing voor moest komen
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

Welke vragen passen bij de sociale kwestie?

1. Hoe komen we van de socialisten af?
2. Hoe zorgen we voor minder armoede?
3. Wat is beter: liberalisme of socialisme?
4. Wat te doen tegen besmettelijke ziektes?

Deze vraag gaat over de sociale kwestie tijdens de industriële revolutie.

1 De ergste missstanden verdwijnen
2 Door de industrialisatie ontstaat de sociale kwestie.
3 Er komen sociale wetten
4 Vakbonden komen op voor de belangen van werknemers.

Zet bovenstaande vier zinnen in de juiste tijdsvolgorde:

1. 4 --> 2 --> 3 --> 1
2. 2 --> 4 --> 3 --> 1
3. 2 --> 4 --> 1 --> 3
4. 2 --> 3 --> 4 --> 1

Een sociale wet is ...

1. Een wet om groepsvorming te bevorderen
2. Een wet om ervoor te zorgen dat rijke mensen meer belasting betalen
3. Een wet waarmee de regering het leven van vooral arme mensen wil verbeteren

Wat was geen sociale wet?

1. kinderwetje
2. achturige werkdag
3. leerplicht
4. algemeen kiesrecht

Wat is de aanpassingspolitiek van Colijn?

1. Uitgaven verhogen inkomsten verlagen
2. economie aanpassen aan Nazi-Duitsland
3. Uitgaven aanpassen aan dalende inkomsten
4. Uitkeringen verhogen, inkomsten verlagen

Wie is Samuel van Hout

1. Zorgde voor het stopzetten van kinderarbeid
2. De directeur stopte met kinderarbeid
3. Zorgde voor een afname van kinderarbeid

Bij welke partij hoorde Pieter Jelles Troelstra?

1. ARP
2. Liberale Unie
3. RKSP
4. SDAP

De industriële samenleving 

van Nederland

4. Welvaart voor iedereen

Tweede Wereldoorlog

• 1940
  
• Begin jaren goed voor economie, de Duitsers plaatsen orders bij Nederlandse bedrijven
  
• Later in de oorlog moeten veel Nederlanders naar Duitsland om te werken (Arbeitseinsatz), ten koste van onze eigen economie
  
• weer geen grondstoffeninvoer....economie ligt helemaal plat in 1945

Puinruimen en vooruitkijken

Na WOII stond wederopbouw centraal:

•  Steden waren verwoest, er was woningnood
• Er kwam een babyboom
• Fabrieken en wegen moesten herstelt worden. 

• Mede door Marshallhulp kwam wederopbouw goed op gang. 
• Zuinigheid en vleit waren belangrijk bij wederopbouw

Opbouw van de verzorgingsstaat

• Om dit voor elkaar te krijgen ontstond het harmoniemodel:
• Werknemers, werkgevers en de regering werken goed (in harmonie) met elkaar samen.

De Wederopbouw lukt!

• Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek. De lonen blijven een paar jaar laag.
  
• Harmoniemodel: samenwerken
• Hulp vanuit VS: Marshallplan wat zordge voor schaalvergroting

Veranderingen in de landbouw

• ander probleem: snelle bevolkingsgroei!
  
• meer huizen en werk nodig
  
• geen werk in de landbouw, juist minder
  
• schaalvergroting en meer werk met machines
  
• de werkgelegenheid nam bijna met de helft af

Gastarbeiders

• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
• Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 
• Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Gezinshereniging

• Veel Turkse en Marokkaanse gastarbeiders bleven langer en lieten   ook hun gezinnen overkomen naar Nederland. 
• Toen het in de jaren '70 minder goed ging met de economie, werden   veel gastarbeiders werkloos.

Consumptiemaatschappij

Nederland werd door de loonstijging een consumptiemaatschappij.

Een maatschappij waar veel dure luxeartikelen werden aangeschaft.

Nederland veranderde.

Minder werk in de industrie

Twee redenen:

• Sommige soorten industrie verdwijnen naar andere landen
• Steeds meer mechanisatie / computergestuurde robots doen het werk.

De oliecrisis van 1973

• In 1973 was de eerste oliecrisis: enkele Arabische landen weigerden toen  om olie aan Nederland te leveren. (Jom Kipoer) 
  Plotseling bleek hoe kwetsbaar de Nederlandse economie eigenlijk was.  
• Benzine op de bon, autoloze zondagen.

Gevolgen oliecrisis

• Economie ging achteruit (werkloosheid neemt toe)
• Lonen waren al hoog > export neemt af. 

Joop den Uyl

• Joop den Uyl was een socialistische politicus.
  Als minister van Economische Zaken probeerde hij met enorme subsidies een aantal beroepsgroepen die het moeilijk hadden, zoals de scheeps-bouwers, te steunen.  
• Toen Den Uyl premier was, brak de eerste oliecrisis uit. Om benzine te besparen, voerde hij een distributiestelsel in.
  Ook kwamen er ‘autoloze zondagen’: op zondag mochten auto’s niet gebruikt worden.