Grammatica zinsdelen 6: de bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De bijwoordelijke bepaling

Lesdoel

In deze les krijg je uitleg over

de bijwoordelijke bepaling.

• Je weet hoe je de bijwoordelijke bepaling

     kunt vinden.

• Je kunt de bijwoordelijke bepaling(en)

      vinden in een zin.

Wat je al weet en kunt

• Je weet wat redekundig ontleden is.
• Je kunt al de volgende zinsdelen benoemen:
    * persoonsvorm
    * werkwoordelijk gezegde
    * onderwerp
    * lijdend voorwerp.
    * meewerkend voorwerp
  

De zin verdelen

Zinsdelen kunnen uit één of meerdere woorden bestaan.

Om zinsdelen te vinden,
hussel je de zin door elkaar.

Alles wat vóór de persoonsvorm
staat of kan staan is één zinsdeel.

Zinsdelen benoemen

1. Persoonsvorm                   (vraagzin / verander de tijd )
   
2. Werkwoordelijk gezegde   (alle werkwoorden in de zin)
3. Onderwerp                         (Wie + WG? of Wat + WG?)
4. Lijdend voorwerp                (Wat + WG + O? of Wie + WG + O?)
5. meewerkend voorwerp       (aan/voor/bij/van + WG + O + Lv?)
   

Bij welke optie is de zin goed verdeeld in zinsdelen?

De winkelbediende zocht bruine schoenen voor de klant.

1. De winkelbediende | zocht | bruine schoenen | voor de klant.
2. De winkelbediende zocht | bruine schoenen | voor de klant.
3. De winkelbediende | zocht | bruine | schoenen | voor de klant.
4. De winkelbediende | zocht | bruine schoenen voor de klant.

0

De bijwoordelijke bepaling

Dit zinsdeel zegt iets over het gezegde. Ze geven een nadere omschrijving bij het  gezegde. Niet elke zin bevat een bijwoordelijke bepaling en sommige zinnen hebben meer dan één bijwoordelijke bepaling.

Voorbeelden:

    (1)     De oude heer Kamstra liep over de brug.
    (2)     Zondag fietsten we naar het strand.
    (3)     In Griekenland werd Hilde ernstig ziek.
    (4)     Misschien is het morgen mooi weer.

Een bijwoordelijke bepaling geeft vaak een antwoord op vragen zoals:

 * Waarom               Vanwege het Corona-virus is dit gebied afgesloten.
 * Wanneer              De training begint om vijf uur.
 * Hoelang                De verlenging zal een half uur duren.
 * Waarheen            Wij gaan naar Frankrijk dit jaar.
 * Waarvandaan       De meeste druiven komen uit Frankrijk.     
 * Hoe                       De stratenmaker heeft zijn hele leven hard gewerkt.
 * Waarmee              De indiaan maakte met een kleed rooksignalen.

Soms zijn bijwoordelijke bepalingen niet zo makkelijk te vinden, omdat je vragen als waar, wanneer, etc. niet kan stellen. Maar als je de zinnen op de juist manier ontleedt, blijven ze vanzelf over.

Voorbeelden:

 * Ik heb de wedstrijd niet gezien.
 * Zou Willem 2 deze wedstrijd ook winnen.
 * Waar heb je hem nou gelaten

 * Ik kan dat wel begrijpen.

 In deze zinnen zijn niet, ook, nou en wel bijwoordelijke bepalingen.

Ik krijg altijd de schuld.

Bedenk zoveel mogelijk woorden die je op de plaats van 'altijd' kunt zetten.

Bevat deze zin een bijwoordelijke bepaling?

De oppas wachtte op het schoolplein op haar oppaskinderen.

1. Nee, de zin bevat geen bijwoordelijke bepaling.
2. Ja, de zin bevat één bijwoordelijke bepaling.
3. Ja, de zin bevat twee bijwoordelijke bepalingen.

De oppas wachtte op het schoolplein op haar oppaskinderen.

Noteer de twee bijwoordelijke bepalingen. 

De leerlingen hebben vandaag de grammatica goed begrepen.

Noteer de twee bijwoordelijke bepalingen. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak. 

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Hangjongeren

hebben

de burgemeester

veel problemen

bezorgd

afgelopen zomer.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

De buurman 

wilde

gisteren

het vogelhuisje

in de boom

hangen.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

De aardige vrouw 

gaf 

natuurlijk

een fooi

aan de vriendelijke ober.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend

voorwerp

meewerkend

voorwerp

bijwoordelijke

bepaling

Ze

heeft

 dit jaar

een mooi cadeau 

voor haar vader

gemaakt.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Ze

feliciteerde

hem

met zijn verjaardag. 

gisteren

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

De auto van mijn vader

is

afgelopen zomer

helaas

niet

goedkeurd.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Morgen

gaat

het kleine meisje

bij haar oma

logeren.

Opdracht: maak 5 verschillende zinnen door er telkens een
                 BwB aan toe te voegen.

    a. Als ons materiaal is getest.

    b. Als ons materiaal is getest.

    c. Als ons materiaal is getest.

    d. Als ons materiaal is getest.

    e. Als ons materiaal is getest.

Oplossing (mogelijke antwoorden)  

 a. Al ons materiaal is zeer uitvoerig getest. (= hoe)

 b. Vorige maand is al ons materiaal getest. (= tijd)

 c. Al ons materiaal is in het laboratorium getest. (= plaats)

 d. Al ons materiaal is voor de veiligheid getest. (= reden)

 e. Onlangs werd al ons materiaal op een zorgvuldige
     manier getest.  (= tijd + hoe)

Toepassen

http://www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-zinsdelen/bijwoordelijke-bepaling/bijwoordelijke-bepaling-01/

http://www.berktekst.nl/grammatica/grammatica-zinsdelen/bijwoordelijke-bepaling/bijwoordelijke-bepaling-02/

Oefenen 

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin1.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin2.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin3.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin4.htm

Oefenen

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin1.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin2.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin3.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin4.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin5.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin6.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin7.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin8.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin9.htm

https://leestrainer.nl/ontleden/oefeningen/niveau1/zin10.htm

Nog meer oefenen

1. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-1-bijwoordelijke-bepaling
2. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-bijwoordelijke-bepaling/
   
3. https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-bijwoordelijke-bepaling/
   

Doelen

• Je weet hoe je de bijwoordelijke bepaling kunt vinden.
• Je kunt de bijwoordelijke bepaling(en) vinden in een zin. 

Ik weet hoe ik de bijwoordelijke bepaling kan vinden.

1. ja
2. nee

Ik kan de bijwoordelijke bepaling(en) vinden in een zin.

1. ja
2. nee