5.3 lezen + herhaling basisbegrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H5 lezen + basisbegrippen

Lesdoelen

• Je weet (weer) hoe je hoofdzaken in een tekst kunt vinden.
•  Je weet dat het maken van samenvattingen een examenonderdeel is. 
• Je leert hoe je met meerkeuzevragen om kunt gaan.

Je krijgt een meerkeuzevraag. Wat is jouw aanpak?

Aanpak meerkeuzevragen

1. Lees de vraag en formuleer zelf het antwoord. Kijk daarna of jouw antwoord erbij staat. 

Aanpak meerkeuzevragen

2. Ga verder met de volgende vragen als je een vraag niet kunt beantwoorden. Ga aan het eind terug naar de vragen die je hebt overgeslagen. Waarschijnlijk heb je nu een beter zicht op de tekst. 

Vergeet niet een uitroeptekens (o.i.d.) bij de vraag te zetten, zodat je weet dat je terug naar deze vraag moet. 

Aanpak meerkeuzevragen

3. Gebruik de wegstreepstrategie als je twijfelt over een antwoord. Streep de antwoorden weg die zeker niet goed zijn. 

Aanpak meerkeuzevragen

4. Ga af op je eerste indruk als je nog steeds twijfelt. 

Hoofdgedachte of samenvatting

Om een samenvatting te kunnen schrijven (al dan niet in een schema) of om de hoofdgedachte te formuleren is het belangrijk dat je de hooofdzaken in een tekst kunt vinden. De volgende vragen gaan over hoofdzaken in een tekst.

Wat zijn kernzinnen ook alweer?

1. Belangrijkste zin van een alinea
2. Titel
3. Belangrijkste zin van de tekst

Waar gaan de kernzinnen over?

1. Hoofdgedachte
2. Argumenten
3. Deelonderwerpen
4. Onderwerp

Op welke plaats in een alinea kun je de kernzin vaak vinden?

1. Eerste zin
2. Tweede zin
3. Laatste zin
4. Overal

Welke stelling is onjuist?

1. Bij overtuigende teksten is de hoofdgedachte het standpunt.
2. Bij een uiteenzetting met een vraag-antwoordstructuur is de hoofdgedachte het antwoord op de hoofdvraag.
3. De hoofdgedachte eindigt altijd met een punt.
4. De hoofdgedachte kan ook een vraag zijn.

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. Waar de tekst over gaat in 1 zin geformuleerd
2. Waar de tekst over gaat in 1 of een paar woorden geformuleerd
3. Het standpunt van de auteur
4. De titel

Hoe omschrijf je het onderwerp van een tekst?

Wat helpt je om het onderwerp te vinden? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. Titel lezen
2. Inleiding lezen
3. Slot lezen
4. Tussenkopjes lezen

Wat is waar over een hoofdgedachte?

1. De hoofdgedachte is een stukje van een zin.
2. De hoofdgedachte is nooit een vraag.
3. De hoofdgedachte staat altijd in het slot.
4. De hoofdgedachte staat altijd in de inleiding.

Welke zin klopt over de hoofdgedachte? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. De hoofdgedachte is het belangrijkste wat over het onderwerp wordt gezegd.
2. De hoofdgedachte kan letterlijk in de inleiding of het slot staan.
3. De hoofdgedachte staat letterlijk in de kern.
4. De hoofdgedachte moet je soms zelf formuleren.

Basisbegrippen leesvaardigheid

Benoem de vier tekstsoorten.

informeren

amuseren

overtuigen

activeren

uiteenzetting

stripverhaal

flyer

betoog

Signaalwoorden

Geven jou een seintje: hé hier komt een tekstverband aan

Zie blz. 171

signaalwoord + verband:

Grote schoonmaak
Opruimen is niet mijn sterkste kant. Rotzooi maken kan ik daarentegen wel goed.

1. Signaalwoord: niet Verband: opsomming
2. Signaalwoord: niet Verband: toelichting
3. Signaalwoord: daarentegen Verband: tegenstelling
4. Signaalwoord: daarentegen Verband: voorbeeld

Signaalwoord: waarmee

Tekstverband

1. vergelijking
2. doel-middel
3. reden
4. conclusie

Signaalwoord: Omdat

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Redengevend
4. Oorzaak-gevolg

Heeft een column een tweedeling of een driedeling?

Welke functie vind je NIET in de inleiding

1. aanleiding
2. samenvatting
3. argument
4. een persoon introduceren

Welke functie vind je NIET in het slot

1. een toelichting geven
2. een advies geven
3. een samenvatting geven

Tekststructuur

Om de hoofdzaken te vinden, kun je de structuur (opbouw) van de tekst gebruiken. 

Dit geldt vooral voor teksten met een vaste tekststructuur:      een tekst waarin de volgorde van de deelonderwerpen van tevoren al vastligt.

probleem-oplossingsstructuur

• Wat is het probleem?

Voorbeeld: ik heb niet genoeg opslag op mijn laptop

• Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen?

• Welke oplossing(en) noemt de tekst?

voor- en nadelenstructuur

• Wat wordt beoordeeld?

Voorbeeld: Het verplicht dragen van schooluniform op school

• Wat zijn de voordelen hiervan? Wat zijn de nadelen?

• Wat is de conclusie?

verklaringsstructuur

• Welk verschijnsel wordt behandeld?

Voorbeeld: het stranden van walvissen voor de kust van Australië

• Wat zijn redenen/oorzaken/verklaringen?

• Welke verklaring is het belangrijkst/waarschijnlijkst?

Lees zo meteen de tekst 'Lachgas verslavender dan gedacht'. Daarna volgen deze quizvragen:

1. welke functies heeft de inleiding (alinea 1 t/m 3)?

2. welke structuur heeft deze tekst?

3. Hoe onderbouwt de schrijver het standpunt?

4. welke conclusie trekt de schrijver in het slot?

Welke functies heeft de inleiding?

1. introductie onderwerp, voorbeeld en standpunt
2. introductie onderwerp en standpunt
3. introductie onderwerp, belang voor de lezer
4. standpunt en voorbeeld

Welke structuur kent deze tekst?

1. probleem - oplossing
2. verschijnsel - verklaring
3. standpunt - argumenten
4. verleden - heden - toekomst

Hoe onderbouwt de schrijver het standpunt?

1. door oorzaken te analyseren
2. door voorbeelden te geven
3. door deskundigen aan het woord te laten
4. door argumenten te geven

Welke oplossing wordt er geadviseerd?

1. Meer onderzoek doen
2. Lachgas verbieden
3. Meer voorlichting geven
4. Meer aan preventie doen

Welke conclusie trekt de schrijver in het slot?

1. Men denkt dat het een onschuldige drug is
2. Er moet voorlichting op scholen komen
3. Ouders hebben een verkeerd beeld
4. We zijn overvallen door de snelle ontwikkelingen

dit signaal- of functiewoord kondigt een conclusie aan

daarom

los daarvan is

nu ook al

bijvoorbeeld

Dit signaal- of functiewoord kondigt een opsomming aan

daarom

los daarvan is 

nu ook al

bijvoorbeeld

Geef hier aan hoe de stand van zaken is wat betreft leesvaardigheid.

Leesvaardigheid gaat mij goed af.

Ik snap alle begrippen. Ik ga nog zelfstandig oefenen.

Ik snap alle begrippen, maar ik zou graag nog samen willen oefenen.

Ik wil graag nog uitleg over sommige begrippen.