1.3 Ontwikkeling in verschillende snelheden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

1.3 Ontwikkeling in verschillende snelheden

Waarom zijn sommige landen rijk en andere landen arm?

Opbouw van de les

• Terugblik Paragraaf 1.1 en 1.2
• Uitleg paragraaf 1.3
• Korte landenvergelijking
• Aan de slag met de opdrachten

Leerdoelen

Je weet een aantal interne en externe oorzaken voor verschil in ontwikkeling te noemen.

Je begrijpt dat in- en externe oorzaken van armoede met elkaar samenhangen.

Je kunt door het vergelijken van kaarten aantonen dat een land arm is.

Centrum

Centrum

Semiperiferie

Semiperiferie

Periferie

Dit geeft de situatie weer in een ...... land : 

Centrum

Periferie

BRICS-landen horen bij

1. Centrum
2. Semi-Periferie
3. Periferie

Global shift gebeurt van..

1. periferie -> centrum
2. (semi)periferie -> centrum
3. Centrum -> (semi)periferie
4. Semi-periferie -> periferie

Waar dienden de koloniën voor in de periode 1500 -1800?

Wat zijn kenmerken van een vrijemarkteconomie?

Voorkennis paragraaf 1.3
Welke factoren dragen bij aan de ontwikkeling van een land? Denk aan zowel natuurlijke als menselijke factoren.

Gaat het hier vooral om een natuurlijke factor of om een menselijke factor?

Waarom zijn sommige landen rijk en andere arm?

De oorzaken moet je soms zoeken:

 in het land zelf (interne oorzaken) en 

soms erbuiten (externe oorzaken). 

Wanneer in een land veel negatieve factoren samenvallen, is de kans op armoede onder de bevolking groter.

Interne oorzaken; binnen het land zelf.

1. Natuurlijke oorzaken
   

• ontwikkelingskansen: er is voldoende vruchtbare grond, goed klimaat, natuurlijke hulpbronnen, niet te bergachtig en voldoende neerslag.
• ligging: een goed bereikbaar land ( infrastructuur, grenzend aan zee ) heeft meer kansen dan een land omringd door andere landen

Hoe kan de natuur (intern) een land rijk maken?

Interne oorzaken; binnen het land zelf.

2. Menselijke oorzaken

• politieke systeem: corruptie en slecht bestuur is niet goed voor een land. Een sterke overheid zorgt voor rust!
• bevolkingsopbouw: arme landen veel jongeren en rijke landen vergrijzing. Ideaal is een goede mix
• mate van ongelijkheid.

Interne oorzaken:

menselijke factoren:

het politieke systeem

Het politieke systeem is de wijze waarop het land wordt bestuurd.

 Arme landen worden slecht bestuurd, zijn weinig democratisch en worden gekenmerkt door corruptie, vriendjespolitiek en onvrijheid.

Interne oorzaken:

menselijke factoren:

mate van ongelijkheid

Als een land zich economisch ontwikkelt, neemt de sociale ongelijkheid toe. Sommige groepen profiteren meer van de groeiende welvaart dan andere. Sociale ongelijkheid druk je uit met de Gini-coëfficiënt. Grote ongelijkheid in combinatie met een grote groep jongeren zonder uitzicht op werk, kan leiden tot ernstige sociale onrust in een land.

Interne oorzaken:

menselijke factoren:

bevolkingsgroei en leeftijdsopbouw

Het geboortecijfer daalt wereldwijd, maar in de arme landen groeit de bevolking nog snel. 

Het nadeel daarvan is dat er een groter jonge bevolking is die geen werk kan vinden.

Externe oorzaken Hierbij gaat het om het soort relatie dat een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen.

1. Koloniaal verleden

• exploitatie kolonie: leveren van grondstoffen en landbouwproducten aan het moederland
• vestigingskolonie: kolonisten gingen in het land wonen

2. rol land in de wereldeconomie

• goede/gunstige ligging zodat mno's zich er gaan vestigen

Externe oorzaken:

Koloniaal verleden

Veel arme landen van nu waren vroeger koloniën. Hun rol was het exporteren van grondstoffen, landbouwproducten en later ook laagwaardige industriegoederen naar de moederlanden. Die rol spelen ze nog steeds. Nadeel is dat je hiermee veel minder verdient dan met de productie van hoogwaardige industrieproducten en diensten zoals de rijke landen doen.

Externe oorzaken:

Rol van een land in de wereldeconomie

De globalisering heeft voor mno's de wereld geopend. Of zij investeren in een land hangt af van:

- economische factoren (bijv. hoogte van loon)

- politieke (bijv. betrouwbare overheid) factoren. 

Landen in de periferie die niet aantrekkelijk zijn voor buitenlandse investeerders, moeten het zelf doen

Wat is geen interne oorzaak voor armoede?

1. vruchtbaar land
2. dictatuur
3. sociale ongelijkheid
4. hoge bevolkingsgroei

Stelling 1: Rijke landen hebben te maken met vergrijzing.
Stelling 2: Bbp heeft te maken met het gemiddelde inkomen van de mensen in een land.

1. Stelling 1: waar. Stelling 2: waar.
2. Stelling 1: niet waar. Stelling 2: niet waar.
3. Stelling 1: waar. Stelling 2: niet waar.
4. Stelling 1: niet waar. Stelling : waar.

Noem 3 redenen waarom een mno in een land zich zal vestigen.

Er komt een sleepvraag aan.

Mno's laten de keuze voor de vestigingsplaats van hun bedrijf afhangen van tal van factoren. 

Sleep de juiste factoren naar de fysisch, economische of politieke factor.

Fysische factoren.

Economische factoren.

Politieke factoren.

Belastingvoordeel.

Bereikbaarheid.

Vakbekwaamheid beroepsbevolking.