Examenvoorbereiding leesvaardigheid

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Begrijpend lezen

Tekstsoorten | Onderwerp en hoofdgedachte | Tekstdelen | Verbanden en signaalwoorden | Hoofdzaken en bijzaken | Argumenteren

Tekstsoorten - tekstdoel

Tekstsoorten worden bepaald door het tekstdoel:

1. Informeren 

2. Instrueren 

3. Overtuigen 

4. Amuseren 

Handleiding

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. instrueren

Advertentie

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. instrueren

Een roman

1. informeren
2. activeren
3. instrueren
4. amuseren

Een krant

1. informeren
2. activeren
3. instrueren
4. amuseren

Onderwerp en hoofdgedachte

Vaak wordt in een examen gevraagd naar het onderwerp en de hoofdgedachte, wat is het verschil nou eigenlijk?

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst?

Deelonderwerpen herken je aan tussenkopjes. 

Hoofdgedachte achterhalen: lees titel, inleiding, kern, slot en tussenkopjes. 

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

1. Door alleen naar de titel te kijken
2. Door te kijken naar de titel en tussenkopjes
3. Door de inleiding en tussenkopjes te lezen
4. Door te kijken naar de tussenkopjes, titel, illustratie en de inleiding te lezen.

Wat is het onderwerp van deze tekst?

In het schooljaar 2019-2020 gingen de schoolexamens niet door vanwege Corona. Veel leerlingen vonden dit erg jammer. Ze hadden graag willen ervaren hoe het zou zijn om samen in een gymzaal de examens te maken. Nu er geen examens zijn gemaakt, weten de leerlingen ook niet of ze officieel geslaagd zouden zijn. Hopelijk worden de examens in de toekomst nooit meer geannuleerd.

De hoofdgedachte is

1. de kernzin
2. de hoofdzaken
3. het belangrijkste van een tekst in één of twee zinnen
4. de samenvatting

De hoofdgedachte

1. staat altijd in de inleiding
2. staat altijd in het slot
3. moet je altijd zelf bedenken
4. staat vaak in de inleiding of het slot

Tekstdelen

Een tekst is opgebouwd in alinea's die bewust in een bepaalde volgorde staan.

Er zijn 3 tekstdelen: Inleiding, ? en ?

Tekstdelen

Inleiding - belangstelling wekken, onderwerp introduceren, deelonderwerpen aankondigen

Kern - hoofdgedachte en deelonderwerpen worden beschreven, heeft vaak meerdere alinea's

Slot - samenvatting, conclusie, oproep, aanbeveling

Leesstrategieën 

Globaal lezen

Gericht lezen

Intensief lezen

Globaal lezen

Inleiding, slot en kernzin van iedere alinea.

Kernzin – belangrijkste zin van de alinea. Vaak eerste of laatste zin van alinea

Gericht lezen

Je wil antwoord hebben op specifieke vraag.

Je let op bepaald woord en leest alleen dat stuk van de tekst

Intensief lezen

Wanneer alle informatie belangrijk is.

Je leest de hele tekst en let op alle details

Welke leesstrategie gebruik je voor het vinden van het onderwerp van een tekst?

1. Globaal lezen
2. Intensief lezen
3. Gericht lezen
4. Zoekend lezen

Verbanden en signaalwoorden

Geven verbanden aan in een zin of tussen alinea's

Signaalwoorden

Signaalwoorden geven het verband aan tussen

1. zinnen
2. kernzinnen
3. alinea's
4. zinnen en alinea's

WAT VOOR VERBAND GEEFT HET SIGNAALWOORD 'ECHTER' AAN?

1. OORZAAK - GEVOLG
2. TIJD
3. TEGENSTELLING
4. CONCLUSIE

Signaalwoorden 

van voorbeeld

Signaalwoorden 

van voorwaarde

Signaalwoorden van opsomming

Signaalwoorden van samenvatting

Signaalwoorden van oorzaak&gevolg

Signaalwoorden van tegenstelling

Signaalwoorden van tijd

Signaalwoorden van conclusie

dus

vervolgens

echter

omdat

kortom

ten tweede

mits

bijvoorbeeld

als

zoals

al met al

vervolgens

hierdoor

want

maar

daarentegen

ook

Hoofdzaken en bijzaken

Jaartallen en feiten zijn...

1. hoofdzaken
2. bijzaken

Voorbeelden en extra uitleg in de tekst zijn...

1. hoofdzaken
2. bijzaken

Bijzaken kun je weglaten zonder dat de tekst onbegrijpelijk wordt

1. waar
2. niet waar

Argumenteren

Feiten en meningen

Standpunt en argument

Feiten

Controleerbaar – objectief

Informerende en instruerende teksten

Meningen

Wat iemand vindt – subjectief

Betogende teksten

Standpunt

Wat iemand vindt en waarvan men een ander wil overtuigen

Argumenten wordt gebruikt om standpunt te onderbouwen

Argument

Reden waarom je iets vindt

Signaalwoorden: omdat, want,…

Sleep de woorden naar de juiste plek. Welk kenmerk hoort er bij feiten of meningen?

feiten

meningen

je kunt het controleren

is waar of niet waar

je kunt het er eens of oneens mee zijn

onderbouwt met wetenschappelijk onderzoek

is per persoon anders

objectief

onderbouwd met argumenten

wat iemand denkt of vindt

subjectief

Wat past waar? Feit of mening?

Feit

Mening

Feit

Mening

Feit

Mening

Feit, standpunt of argument?

De toets was lastiger dan ik had verwacht.

1. Feit
2. Mening
3. Argument

Staat hier een feit, mening, standpunt of argument?

....., omdat hij goede standpunten heeft.

1. Feit
2. Mening
3. Argument
4. Standpunt

Voeg de uitspraken die rechts staan toe aan het juiste begrip.

Feit

Mening

Argument

Controleerbaar

Kan veranderen

Objectief

Onderbouwing

Subjectief

Standpunt

Redenering

Drogredenen

Gaat niet over de inhoud van de discussie

Misleidend

Zwakke argumenten

Voorbeeld: Mijn oma rookte een pakje sigaretten per dag en ze is 102 geworden, dus roken is niet ongezond!

Drogredenen worden ook wel aangeduid als:

1. redeneringen die vrij droog worden gepresenteerd
2. argumentatie die te weinig wordt onderbouwd
3. onjuiste argumentatie
4. redenen die te veel voor de hand liggen.

Betrouwbaarheid tekst

Informatie in teksten is niet altijd betrouwbaar.

Daarom moet je een tekst                      lezen.

Als je wilt controleren of een tekst betrouwbaar is, let je op de                    , de                     en het                     van de tekst.

bron

schrijver

kritisch

doel

titel

lettertype

Waarom zijn de kenmerken van betrouwbare bronnen belangrijk bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van een bron?

1. Omdat ze laten zien hoeveel mensen de bron gebruiken.
2. Omdat ze vertellen of de schrijver de informatie zelf heeft bedacht.
3. Omdat ze laten zien of de informatie klopt en van een expert komt.
4. Omdat ze aangeven of de bron er mooi uitziet en makkelijk te begrijpen is.

Samenvatten

Wat zet je in de samenvatting?

1. hoofd en bijzaken
2. alleen hoofdzaken
3. alleen bijzaken
4. alle twee niet

Wat heb je nodig om goed te kunnen samenvatten

1. kijk naar titel, plaatjes en tussenkopjes
2. doorgaans geeft het slot voldoende informatie
3. globaal lezen en het onderwerp goed bepalen
4. tekstdoel, tekstsoort, onderwerp, hoofdgedachte, samenhang