Literatuur 4V PO4 24-25

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Literatuur 4V PO4 - les 1

personages, tijd, effect

Les 1

Personages, tijd, effect

Doel van deze lessen

- Begrippen / vertelmiddelen --> PO4

- Basis voor literatuur in 5V en 6V

- Gereedschap om boeken/verhalen beter te begrijpen

- Meer ervaring --> interpreteren wordt makkelijker en leuker! 

Programma

Les 1 

- Uitleg, oefenen en tips eerste deel vertelmiddelen (personages, tijd, effect)

Les 2 

- Uitleg, oefenen en tips tweede deel vertelmiddelen (perspectief, opbouw, ruimte, thema)

Personages

Personages 

Hoofdfiguren	Bijfiguren
Karakters ( round characters)	Typen ( flat characters)

Kunnen leerlingen kenmerken noemen? (komen op volgende slide)

Personages 

Hoofdfiguren	Bijfiguren
Karakters	Typen
Ontwikkelen zich / complex	Blijven oppervlakkig
Conflict-model met 4 fasen: EC O O)	Functie/rol belangrijker dan wie ze écht zijn --> karikatuur

Kunnen leerlingen kenmerken noemen? (komen op volgende slide)

Personages 

Hoofdfiguren 

Bijfiguren 

Kunnen leerlingen nog meer voorbeelden noemen?

Welke fases in het conflictmodel kun je bij Harry Potter benoemen?

Personages

Speaking names

Sara Burgerhart               Meneer Droogstopppel             Slijmering 

dominee Wawelaar        Joe Speedboot

Wat zegt de naam over de karakters van deze personages? 

Tijd

Wat valt je op aan het volgende videofragment??

Tijdsvolgorde

Chronologisch verhaal: gebeurtenis A, B, C, D, E, ..............

Sujet / vertelvolgorde in boek of verhaal

bv. gebeurtenis B, C, D, A, E, Z, F, G .........

             Flashback!                                      Flash forward!

Fabel = verhaalreconstructie op chronologische volgorde

Fabel: Volgorde van de gebeurtenissen in het boek. 

Sujet: Volgorde waarin de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt. 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd

Wat valt je op aan de volgende 2 videofragmentjes??

Tijdsduur

Tijdvertraging:

"Hij begon de trap langzaam en als een afgericht dier te bestijgen. Als mijn vader generaal was geweest en ook mijn grootvader, dacht hij, dan ....blablablabla.....

Zijn voetstappen deden de koperen roetjes rillen op deze trap waarlangs hij aan niets ontstijgen kon en .....blablabla.... 

Hij begon nu aan de laatste treden...."  

Waar zie je aan dat er weinig tijd verstrijkt? Wat is het effect? 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijdsduur

Tijdverdichting:

"Zo bracht zij jaren in dit ouderwetse huisje door, waarin dag in dag uit een muffe kelderlucht, als van zure appels, werd uitgewasemd. (....) Een nicht, die haar na een paar jaar kwam bezoeken ..............." 

Aan welke woorden zie je dat er veel tijd verstrijkt? 

Waarom doet een schrijver dit?

Overige tijdsbegrippen

- Vertelde tijd: Uren, dagen, jaren, decennia binnen het verhaal.

- Verteltijd: Aantal bladzijden of minuten waar het verhaal in verteld wordt

- Historische tijd: Moment of periode in de geschiedenis waarin het verhaal zich afspeelt

- Tijdsprong: Een sprong terug of verder in de tijd, meestal na een witregel of in een nieuw hoofdstuk

- flash back/forward + terug- en vooruitwijzing: Binnen het vertelmoment wordt langer of korter teruggegaan naar verleden of toekomst

 

Juiste de interactie tussen de twee maakt het interessant 

Wat kunnen leerlingen aanwijzen als tijdsmanipulaties in deze proloog? Welke instrumenten heeft de schrijver gebruikt? Welke begrippen kunnen worden toegepast? Met welk effect?

Je kunt een karakter herkennen aan:

1. Hij/zij doet altijd hetzelfde
2. Heeft een specifieke functie
3. De lezer komt achter zijn/haar gevoelens
4. Hij/zij is oppervlakkig

Het sujet is de volgorde waarop de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt.

1. Juist
2. Niet juist

Tijdvertraging of tijdverdichting?
De deurbel, tweemaal: eerst kort en aarzelend, dan lang en nadrukkelijk. Het snerpende geluid joeg de Noorse boskatten elke keer weer de stuipen op het lijf, en deed ze alle kanten uit stuiven om een goed heenkomen te zoeken – reden voor Mirjam om op weekdagen ’s morgens wanneer de postbode kon aanbellen met een pakje, de elektrische schel vaak af te zetten.

1. Tijdvertraging
2. Tijdverdichting

De vertelde tijd =

1. Het aantal bladzijden of woorden
2. De tijd die in het verhaal verloopt

Verdere tips voor je presentatie

1. - Heeft je boek een motto? Zoek uit waar dit vandaan komt en koppel het aan het verhaal: wat heeft de schrijver er waarschijnlijk mee bedoeld?

2. - Zoek naar achtergrondinfo over de schrijver en het boek: beide kunnen helpen bij een diepere interpretatie van het verhaal

Veel plezier met lezen en volgende week meer!

Hoe vonden jullie deze Les?

😒🙁😐🙂😃