Klysma

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-3

Theorie klysma

Klysma

Bij rectale toediening van medicijnen breng je het medicijn in in het rectum (= endeldarm) of het laatste deel van het colon (= dikke darm).

Vormen

Het rectaal inbrengen van een medicijn gebeurt via een zetpil, een rectiole of microklysma of een klysma.

Zetpil

Een zetpil is een cilindrisch staafje van in vet opgeloste medicijnen. Na het inbrengen smelt het vet door de lichaamswarmte. Het medicijn wordt opgenomen via de darmwand. Er is geen consensus over de wijze van inbrengen van zetpillen: de punt eerst of de stompe kant eerst.

Een rectiole of microklysma is een kleine tube waarmee je een vloeistof of medicijn via de anus in de darm kunt toedienen.

(Hoogopgaand) klysma

Een klysma is een plastic flacon of knijpfles waarmee je een vloeistof of medicijn via de anus in de darm kunt toedienen.

Als het medicijn hoger in de darm moet zijn, gebruik dan een rectumcanule. Met een rectumcanule kan de vloeistof hoger in de darmen worden gebracht. Een rectumcanule is een flexibele, holle slang van circa 30 cm lang. De rectumcanule wordt voorzichtig zo diep mogelijk, zo’n 15 tot 20 cm, via de anus ingebracht. Bij weerstand niet verder inbrengen.

Klysma

Rectumcanule

Redenen voor medicatie rectaal

• De cliënt heeft moeite met slikken of is niet in staat het medicijn oraal te nemen, bijvoorbeeld bij een epileptische aanval.
  
• De cliënt braakt of is misselijk.
  
• Het medicijn geeft maagklachten.

Medicatie rectaal

Ook kan het zijn dat het medicijn rechtstreeks in de darm moet worden ingebracht om daar zijn werk te kunnen doen.

• Therapeutisch: bijvoorbeeld medicijnen voor de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Het medicijn komt alleen in het laatste stuk van de dikke darm terecht en nauwelijks in de rest van het lichaam. Er is dan minder kans op mogelijke bijwerkingen van het betreffende medicijn.
• Laxerend: het medicijn maakt het laatste deel van de darm leeg voor bijvoorbeeld een darmonderzoek, darmoperatie of bij obstipatie.

Complicaties

• Darmkrampen
• darmbloedingen 
• collaps
• hypotensie
• nierfalen

Aandachtspunten

• Voorkeurshouding bij het inbrengen van zetpil, microklysma en klysma is liggend op de linkerzij met opgetrokken knieën.
• Als deze houding niet lukt, kan de cliënt op de rug liggen met opgetrokken knieën.
• Een kind kan ook op de buik gelegd worden. Leg een klein kind hierbij over de knie.
• Een rectumcanule (voor hoogopgaand klysma) is voor eenmalig gebruik.
• Het inbrengen van zetpil, of canule gaat gemakkelijker wanneer cliënt tijdens inbrengen door de mond ademhaalt (de sluitspier ontspant zich dan)

Aandachtspunten

• Om de zetpil makkelijker in te brengen kan je het puntje van de zetpil natmaken met een druppel water.
  
• Om de canule makkelijker in te brengen kan je glijmiddel op de canule aanbrengen.
  
• Na het toedienen van een microklysma of klysma wordt de flacon, tube of knijpfles dichtgedrukt teruggetrokken. Zo voorkom je dat vloeistof teruggezogen wordt.

www.apotheek.nl

Protocol

Zoek het vilans protocol "klysma toedienen" op.

Weet iedereen hoe dit moet?