NN7 - Meer dan lezen - §3 - Tekstdoelen en tekstsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Tekstdoelen en tekstsoorten

NN7 - Meer dan lezen - 1VWO / 1HAVO

Elke tekst wordt geschreven met een doel: de schrijver wil iets bereiken. 

Er zijn vijf tekstdoelen: amuseren, informeren, instrueren, overtuigen en activeren. 

Je kunt het tekstdoel bepalen als je weet wat het belangrijkste is wat de schrijver met de tekst wil bereiken.

Vaak heeft een tekstsoort een vast tekstdoel. Zo is een grapje bedoeld om je aan het lachen te maken (amuseren) en een reclamefolder om je iets te laten kopen (activeren).

Wat is het belangrijkste doel?

filmtip

1. activeren
2. instrueren
3. informeren
4. overtuigen

Wat is het belangrijkste doel?

gebruiksaanwijzing

1. activeren
2. instrueren
3. informeren
4. overtuigen

Wat is het belangrijkste doel?

montagehandleiding

1. activeren
2. instrueren
3. informeren
4. overtuigen

Wat is het belangrijkste doel?

nieuwsbericht

1. amuseren
2. instrueren
3. informeren
4. overtuigen

Wat is het belangrijkste doel?

raadsel

1. amuseren
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het belangrijkste doel?

supermarktfolder

1. amuseren
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het belangrijkste doel?
tekst over de voordelen van groene stroom

1. amuseren
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het belangrijkste doel?

uitnodiging

1. amuseren
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Pak nu je boek, we gaan samen een paar teksten lezen en bespreken.

We lezen met elkaar tekst 1 

'Onze hond heet Sorry; dat was niet mijn keuze'

Blz. 25/26

Het doel van deze tekst was...

1. amuseren
2. instrueren
3. activeren
4. informeren

We lezen met elkaar tekst 2:

'Gelukkiger mens met meer likes?'

blz. 26

Het doel van deze tekst was...

1. amuseren
2. overtuigen
3. activeren
4. informeren

We lezen nu tekst 3:

'Nieuw: Voorkom autopech met Smart Driver'

blz. 26

Het doel van deze tekst was...

1. amuseren
2. overtuigen
3. activeren
4. informeren

Fragment 4

Luister nu naar fragment 4

Het doel van deze tekst was...

1. amuseren
2. overtuigen
3. activeren
4. informeren

We lezen zo een tekst. Om deze goed te kunnen begrijpen, moet je weten wat de cursief gedrukte woorden betekenen. Vul de woorden in de juiste zin in: 

catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen.

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
1 Die film, vol ............, is een must voor iedereen die van vechtsporten houdt.

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
2 The Lion King is vast een kaskraker, gezien het ......... dat gebruikt is om de film te maken.

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
3 Er gebeurt veel tegelijkertijd in het beeld, waardoor de film vooral geschikt is voor een ...........

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
4 Tijdens het festival vindt er een ........... plaats, waarbij veel mensen verkleed over straat gaan.

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
5 Wanneer je de mooiste film wilt kiezen, moet je alle informatie
uit de ....... lezen.

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
6 YouTube, Zoom en TikTok zijn verschillende ..........

Kies uit:
catalogus, blockbusterbudget, liveactionavonturen, martial arts, maskerade, streamingplatforms, widescreen
7 Vroeger maakte Disney vooral animatiefilms, maar veel van die films worden nu uitgewerkt tot ................

We lezen met elkaar de recensie over "Mulan".

Je kunt meelezen op het scherm of in je boek op blz. 27/28. Hou je boek wel paraat, dat heb je nodig bij het beantwoorden van de vragen.

Disneysucces in eigen bios

Filmtitel: Mulan
Regie: Niki Caro
Met Yifei Liu, Gong Li en Jet Li
★★★★☆

(1) Disney is in hoog tempo bezig zijn tekenfilmcatalogus te updaten. Het betekent dat geliefde animatiefilms een tweede leven krijgen als liveaction-avonturen met echte acteurs. Niet dat (a) hedendaagse bewerkingen van klassiekers als Beauty and the Beast, Jungle Book en meest recent Aladdin ook betere films opleveren, maar het publiek wil ze zien en de kassa rinkelt. Een film met een blockbusterbudget van 200 miljoen dollar brengt als het meezit een miljard op.

(2) Maar met Mulan, het nieuwste Disneyspektakel, is het maar de vraag wat er gaat gebeuren. Anders dan Warner, de Hollywood-studio die onlangs Christopher Nolans Tenet in de bioscoop bracht, kiest Disney tijdens de pandemie voor het eigen nieuwe streamingplatform, Disney+. Dat is een primeur en een experiment. Het is voor het eerst dat zo’n grote, dure film rechtstreeks op ondemandvideo verschijnt. Het is afwachten of huishoudens 21,99 euro (plus 6,99 euro voor het maandabonnement) neertellen om Mulan thuis op de bank te zien. Vanaf 4 december is de film namelijk zonder bijbetaling te zien.

Een heerlijk, kleurrijk spektakel

(3) De online vertoning is volgens velen een verraad aan de bioscoop. En Mulan hoort ook echt thuis in het filmtheater, blijkt na (b) bezichtiging op het kleine scherm. Het is een heerlijk, kleurrijk spektakel met epische (c) allure, gemaakt voor widescreen, met een legendarische, vrouwelijke krijger in de hoofdrol. Het toneel is het oude China waar de moedige Mulan zich bij het leger meldt, verkleed als jongeman. Ze wil meehelpen het Keizerrijk te verdedigen tegen indringers.

(4) We volgen Mulan tijdens de training en zien hoe ze steeds weer listen verzint om niet met haar (d) kompanen te hoeven douchen, want dan zal haar maskerade immers uitkomen. Het gaat om een jonge vrouw in een mannenwereld, die zich snel en slim ontwikkelt tot een voorbeeldig krijger. Een soort Wonder Woman, maar dan gespecialiseerd in de Chinese vechtkunst, (e) behendig met het zwaard, acrobatisch duikend voor vijandelijke pijlen.

(5) Natuurlijk zijn er al meer fantastische martialartsheldinnen geweest, denk vooral aan Ang Lee’s Crouching Tiger, Hidden Dragon en Zhang Yimou’s House of Flying Daggers, maar Mulan kan zich gerust in dit rijtje voegen. Sommige dingen zijn erg simpel, zoals de vijand die in het zwart is gekleed en de helden die in het keizerlijke rood en goud zijn (f) uitgedost. Maar Mulan is interessant, vooral als de heldin midden in het strijdgewoel eindelijk zichzelf durft te zijn.

Naar: Belinda van de Graaf, trouw.nl

Wat is het onderwerp van de tekst? Gebruik voor je antwoord maximaal drie woorden.

Wat is het tekstdoel?

1. amuseren
2. overtuigen
3. activeren
4. informeren

Is de auteur positief of negatief over de film? Leg je antwoord uit.

Wat is het doel van de trailer?

1. amuseren
2. overtuigen
3. activeren
4. informeren

De schrijfster zegt dat Mulan een primeur is. (al. 2) Waarin is de film een primeur?

De schrijfster zegt dat Mulan beter in het filmtheater getoond kon worden. (al. 3) Leg in je eigen woorden uit waarom ze dat vindt.

Welk minpunt van de film noemt de schrijfster? (tip: aan het eind)

niet lang geleden

drukte tijdens een gevecht

eerste keer dat iets wordt gedaan

slimmigheidjes

opvoering; voorstelling

heldhaftige; gedenkwaardige

epische

strijdgewoel

vertoning

listen

primeur

onlangs

het bekijken

maten; makkers; partijgenoten

vlug; handig

aangekleed

indrukwekkende uitstraling

moderne

kompanen

uitgedost

bezichtiging

hedendaagse

behendig

allure

En..... dat was hem weer!

We houden nu even vijf minuutjes pauze. Daarna zit je weer op je plek in de klas en gaan we verder!