Hoofdstuk 5: Metafysisch verlangen

• Filosofie
• Secundair onderwijs

Hoofdstuk 5: Metafysisch verlangen

Welke dingen geven zin
aan je leven?

Lesdoelen

• Ik leg uit wat de betekenis van metafysica is.
• Ik leg het verschil tussen fysica en metafysica uit.
• Ik onderscheid de filosofische disciplines metafysica en kenleer
• Ik leg uit wat de behoefte (verlangen) aan metafysica inhoudt 

Animal metaphysicum

• Wat verstaat Schopenhauer onder 'animal methaphysicum'? pp 103
• Welke vragen/onderwerpen behandelt de filosofische tak 'metafysica' (of ontologie)? pp 102-103

Antwoorden

Metafysica en kenleer

• Nauw verbonden
• kenleer: stelt zich de vraag naar 'wat is kennis', 'wanneer spreken we over betrouwbare kennnis'
• Metafysica onderscheidt zich van fysica door niet enkel 'zintuigelijk onderzoek' te doen 
• Wezen of aard van de werkelijkheid

Stel een filosofische vraag over het leven, waarop je graag een antwoord zou willen.

De verlangende mens

• mens: groot verlangen naar (meer) weten
• Socrates: 'een filosoof is iemand die de wijsheid nog niet bezit, maar verlangt wijs te zijn (zie tekst pp 104)
• te vergelijken met het verlangen van de Griekse daimon Eros
• Filo = houden van
• Sofia = wijsheid
• Eros verlangt zoals een filosoof naar wijsheid

De verlangende mens: Plato en de allegorie van de grot

Plato 'allegorie van de Grot'

De verlangende mens: Plato en de allegorie van de grot

• Oervorm bestaat in een metafysische, niet-waarneembare wereld 'Ideeënwereld'
• Kennis van die ideeën leidt tot meer echt geluk

De verlangende mens: Aristoteles

• Verlangen naar kennis zit in de natuur van de mens
• Verlangen ontstaat uit verwondering en voorliefde voor waarneming
• Oorspronkelijk omwille van biologisch nut (overleven)
• Kennis niet enkel omwille van praktische redenen, maar ook naar oorzaken
• Eerste oorzaak (hieruit kan je al het andere verklaren) = hoogste vorm van kennis = oorsprong van alles = waarom er iets is
• 'Eerste filosofie'
• 
  

Metafysisch verlangen en geloof

Middeleeuwen

• Christelijk geloof
• metafysisch verlangen krijgt religieuze invulling
• Petrus Damiani: Filosofie is de dienstmaagd van de theologie' = filosofie staat ten dienste van theologie om met rationele argumenten geloofswaarheden te ondersteunen

Metafysisch verlangen en geloof

Thomas van Aquino:

• verlangen om God te kennen zit in menselijke natuur = natuurlijk godsverlangen
• Mens niet van nature in staat om God te kennen, te doorgronden
• God kennen kan alleen via openbaring

Metafysisch verlangen en geloof

Averroeës (Ibn Rushd): Islamitische filosoof:

• filosofie niet ondergeschikt aan theologie
• Filosofie nuttig om denkfouten op te sproen
• Dubbele waarheid:

1. waarheid van de religieuze openbaring
2. waarheid van de rede en de filosofie

• Ze vullen elkaar aan

De behoeftige mens

Michel de Montaigne (1522-1592)

• Metafysische vragen belangrijk, maar onoplosbaar
• Que sais je? (geen algemene waarheid over zekerheid mogelijk)
• Filosofie dient voor praktische wijsheid, hoe we moeten handelen
• Gevoel van twijfel staat centraal
• Zie Descartes

De gruwelende mens

Leszek Kolkowski (1927-2009)

• Metafysische behoefte verbonden van de eindigheid van mens, de dood
• Leidt tot afkeer of gruwel op voor eindigheid van het bestaan = existentiële horror
• Zet mensen aan tot stellen van metafysische vragen
• MAAR zoektocht brengt geen troost, WANT

1. Ofwel leiden antwoorden naar scepticisme (onoplosbaarheid, relativiteit)
2. Ofwel leiden ze tot het besef dat vragen zelf zinloos en betekenisloos zijn = existentiële horror

Opdracht

Lees artikel bij opdracht 8 pp 109

Kies filosofische vraag (pp 110)