Over leesstrategieën

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Over leesstrategieën 

• Wat?
• Welke?
• Hoe?

Wat is een leesstrategie?

• Een leesstrategie is een hulpmiddel dat de lezer kan inzetten om een tekst te begrijpen.

Doel?

Bepaal eerst je leesdoel. 

Afhankelijk van je doel, lees je de tekst met behulp van een leesstrategie.

Welke leesstrategieën?

• oriënterend
  
•  globaal
•  intensief
•  zoekend

Oriënterend lezen

Doel:

• onderwerp vaststellen
• snel weten of een tekst interessant of bruikbaar is of niet

Oriënterend lezen

Aanpak:

• Bekijk de tekst. Kijk naar titel, tussentitels, illustraties en bronvermelding. 
• Lees de inleiding.

Waarover gaat de volgende tekst? Kijk even goed. Antwoorden mag je op de volgende slide?

De cel: de bouwsteen van het leven.

Cellen zijn de kleinste eenheden van leven. Alle levende organismen, van de kleinste bacteriën tot de grootste dieren, zijn opgebouwd uit cellen.

Heb je gekeken naar titel, inleiding en illustratie? Waarover gaat deze tekst?

Globaal lezen

Doel:

• Wat wordt er over dit onderwerp gezegd?
• deelonderwerpen vinden
• scannen..

Globaal lezen

Aanpak:

• Lees de tussentitels.
• Lees de eerste en de laatste alinea. 
• Lees de eerste en laatste zin van elke alinea.

Uit het geschiedenisboek van het eerste jaar...

Bestaat uit alinea's en titels.

Welke informatie kan ik terugvinden over de Neanderthalers? 

Vat even kort samen. Hoeveel hoofdpunten?

Waarover gaat deze alinea?

• Wat zijn volgens jou de belangrijkste zinnen?
•  Waar staan die in deze alinea?

Intensief lezen

Doel:

• de tekst helemaal goed lezen en begrijpen.
  
• de hoofdzaken in de tekst vinden.
• zoeken naar verbanden (signaalwoorden)

Intensief lezen

Aanpak:

• Lees de tekst helemaal.
• Gebruik bij moeilijke woorden een manier om de betekenis van de woorden te vinden (woordenschatstrategie)
• Zoek naar de belangrijkste zinnen.
• Staan er signaalwoorden die wijzen op een tekstverband?

Een vraagstuk....

Een rechthoekige tuin heeft een lengte van 12 meter en een breedte van 8 meter. De eigenaar van de tuin wil een pad van 1 meter breed rondom de hele tuin aanleggen. Bereken eerst de oppervlakte van de tuin zonder het pad.  Bereken daarna de oppervlakte van de tuin inclusief het pad. Tenslotte geef je de oppervlakte van alleen het pad.

*inclusief = dat hoort er ook bij, is inbegrepen

Zoekend lezen

Doel:

• informatie opzoeken in een tekst
• het antwoord op een vraag zoeken

Zoekend lezen

Aanpak:

• Kijk naar de tussentitels 
• Staan er woorden anders gedrukt?

Geef de titel van de alinea waarin je een antwoord vindt op de volgende vraag?
Wanneer leefden de Neanderthalers?

Kies uit: Tijd en ruimte; Lichaamsbouw; Levenswijze; Uitsterven

1. Tijd en ruimte
2. Levenswijze
3. Lichaamsbouw
4. Uitsterven

Hoe gebruik ik leesstrategieën in mijn lessen?

Modeling 

In het leesonderwijs betekent dit dat de leraar meeleest en hardop nadenkt over het leesproces.

• leerlingen kunnen zien hoe de leraar nadenkt
• leerlingen kunnen zien hoe de leraar problemen oplost 
• leerlingen kunnen zien hoe de leerkracht strategieën toepast tijdens het lezen.

Modeling kan leerlingen helpen om abstracte leesstrategieën concreet en toepasbaar te maken.

Een voorbeeld van modelling

Bij het luidop voorlezen merk ik op dat r woorden vetgedrukt staan. Ik vraag me eerst al af wat ze betekenen. Ik merk ook op na het lezen van de eerste alinea dat hier sprake is van tegenstellingen. 

Als ik kijk naar de tussentitel en de tegenstellingen bekijk en lees dan weet ik dat het inoefenen van leesstrategieën onontbeerlijk zijn, dus een must om dit te automatiseren.

De illustratie biedt weinig meerwaarde, enkel dat modelen wel iets heel belangrijks is.

Over woordenschatstrategieën

• eerst verder lezen, context biedt duidelijkheid. ( kan ook een foto zijn)
• woordbouw
• woordfamilie
• vragen aan iemand die het wel weet
• opzoeken 

...

Enkele tips !

• Lees zelf eerst de tekst aandachtig.
• Bied context aan. 
• Stel geen reproductievragen bij een tekst maar zoek eerder naar verbanden. (  oorzaak/gevolg, samenvatten, zoeken naar argumenten)

Zijn er nog vragen?

oplossing vraagstuk

De oppervlakte van de tuin zonder het pad is:

Oppervlakte = lengte×breedte =12m×8m=96m²

De totale lengte en breedte van de tuin inclusief het pad zijn:

Nieuwe lengte=12m+2x1m=14m

Nieuwe breedte=8m+2×1m=10m

Nieuwe breedte=8m+2×1m=10m De oppervlakte van de tuin inclusief het pad is:

Oppervlakte=14m×10m=140m²

De oppervlakte van alleen het pad is: Oppervlakte tuin inclusief pad−Oppervlakte tuin zonder pad=140m²−96m²

=44m²