Zakelijk lezen blok 3.5 kader en +

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Zakelijk lezen 3.5

Wat moet je kunnen en kennen aan het eind van deze paragraaf?

Je leert:

- dat je het onderwerp in deelonderwerpen kunt verdelen;

- wat een tussenkop is;

- wat het middenstuk is;

- dat iedere alinea een kernzin heeft;

- wat globaal lezen is

- wat een bron bij een tekst is

- de verschillende tekstdoelen en tekstsoorten

Onderwerp

- Het antwoord op de vraag "Waar gaat deze tekst over?" noem je het onderwerp. Je kunt het onderwerp van een tekst bijna in één woord (of in een paar woorden samenvatten).

- Het onderwerp vind je door:

* de titel

* de eerste alinea

* eventueel een foto of tekening bij de tekst

* tussenkopjes en dikgedrukte of onderstreepte woorden

Kernzin

De belangrijkste zin van een alinea is de kernzin.

Vaak is het de eerste zin, na deze zin volgt dan een uitleg van de kernzin.

Als het de laatste zin van de alinea is, dan is dit een conclusie of samenvatting van deze alinea.

In de kernzin staan de hoofdzaken, in de rest van de alinea staan bijzaken.

Globaal lezen

Stappenplan lezen (2): globaal lezen

Om een tekst goed te begrijpen, moet je weten wat de kernzinnen van een alinea zijn. De kernzinnen kun je vinden door de tekst globaal te lezen. Als je de kernzinnen hebt gevonden weet je wat de hoofdzaken zijn. Je weet dan wat de deelonderwerpen van de tekst zijn. Zo kun je de vragen die bij een tekst horen makkelijker beantwoorden.

Stap 2: globaal lezen

- Lees de tussenkopjes.

- Lees de 1e, 2e en laatste zinnen van alle alinea’s.

- Let op signaalwoorden.

- Noteer de kernzin van de alinea’s.

Deelonderwerp

Een hele tekst bestaat uit één onderwerp. In een langere tekst is het hoofdonderwerp opgedeeld in deelonderwerpen. In één of meer alinea's wordt informatie gegeven over het deelonderwerp.

Je komt achter het deelonderwerp door antwoord te geven op de vraag: "Waar gaat dit stukje over?"

Hoofdgedachte

Een schrijver schrijft een tekst niet zomaar. Hij wil iets vertellen met zijn tekst. Je noemt dit ook wel de hoofdgedachte van de schrijver. Je kunt de hoofdgedachte vinden als je het onderwerp van de tekst kent. Vraag jezelf dan af: "Wat wil de schrijver mij vertellen over dit onderwerp? "

Het antwoord op deze vraag is de hoofdgedachte.

De hoofdgedachte van een tekst omschrijf je in één zin.

Tekstopbouw (inleiding)

Een langer geschreven tekst bestaat vaak uit drie delen:

inleiding, kern (middenstuk) en het slot.

De inleiding bestaat meestal uit één alinea.

De inleiding kan verschillende functies hebben:

- De aandacht van de lezer wordt getrokken

- Het onderwerp wordt aangekondigd.

Tekstopbouw (middenstuk, kern)

In het middenstuk lees je meer informatie over het onderwerp. Het middenstuk of kern bestaat vaak uit meerdere alinea's. In iedere alinea lees je iets nieuws over het onderwerp.

Tekstopbouw (slot)

Het slot is de afsluiting van de tekst, meestal bestaat deze uit de laatste alinea.

In het slot staat vaak een conclusie of samenvatting.

Bron

Bij een tekst (en vaak ook bij een afbeelding) staat wie het heeft geschreven en waar het stuk is gepubliceerd.

Deze vermelding onderaan de tekst of onder de afbeelding noem je de bron.

Tekstdoelen en tekstsoorten

Tekstdoel	de schrijver wil	tekstsoorten
informeren	dat je iets te weten komt	artikel in een krant of tijdschrift, nieuwsbericht, schoolboektekst
overtuigen	dat je dezelfde mening krijgt als hij heeft	reactie op een website, een ingezonden brief
waarschuwen	dat je iets niet doet	reclametekst, advertentie, folder
activeren (tot handelen aanzetten)	dat je iets gaat doen	reclametekst, advertentie
instrueren	uitleggen hoe je iets moet doen	gebruiksaanwijzing, recept, handleiding
adviseren	je raad geven	folder (bijv. van de apotheek)
amuseren	je vermaken	verhaal, strip, mop