bs 3.5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Programma

Inleveren PO

uitleg bs 3.5 - Variatie in genotypen

opdrachten maken

afsluiting

Let op: Toets is op papier (pen meenemen)

Een gen in de maagwand zet aan tot aanmaak van een enzym pepsinogeen. dit wordt door maagzuur omgezet in pepsine. Pepsine maakt een begin aan de vertering van eiwitten.

Is dat gen ook aanwezig in cel van de lever?

Waarom kunnen een vos en een rode lynx geen vruchtbare nakomelingen krijgen?

Sommige katten hebben een gevlekt uiterlijk.
Gevlekte katten zijn heterozygoot voor de lichaamskleur. Ze ontstaan als in de P-generatie een blonde kat (AwAw) wordt gekruist met een rode kater(AoAo).
Hoe wordt het fenotype van een gevlekte kat genoemd?

voorbeeld toetsvraag

Twee gevlekte katten (AoAw) worden met elkaar gekruist.

1) Maak op een blaadje een kruisingsschema van deze kruising.

2) Geef aan wat de verhoudingen van de genotypen zijn in de F1.

3) Geef aan wat de verhoudingen in fenotype zijn in de F1

4) Uit een blonde en een gevlekte kat worden acht jongen geboren.

→ Hoeveel jongen zullen naar verwachting blond zijn?

uitwerking

Twee gevlekte katten (AoAw) worden met elkaar gekruist.

1) Maak op een blaadje een kruisingsschema van deze kruising. -->    P: AoAw x AoAw

2) Geef aan wat de verhoudingen van de genotypen zijn in de F1.

3) Geef aan wat de verhoudingen in fenotype zijn in de F1

4) Uit een blonde en een gevlekte kat worden acht jongen geboren. --> P: AwAw x AoAw

→ Hoeveel jongen zullen naar verwachting blond zijn?

Leerdoelen basisstof 5 Variatie in genotypen

3.5.1 Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

3.5.2 Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Variatie zie je bij mensen, maar ook bij dieren en planten. En dat maakt de wereld een stuk kleurrijker.

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen (eicel+zaadcel)
• Door reductiedeling (meiose) bevatten geslachtcellen verschillende allelen
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen

• Variatie in genotype dus!

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek, wortelstokken
• Groei vindt plaats door mitose
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen 

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype noem je een  mutant

 

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Als betrokken bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Albinisme en pigmentmutatie

Albino/ albinisme

• Een mutatie (verandering) in het gen voor pigment in je huid haren veroorzaakt albinisme. 
• Albino --> geen pigment aanmaken en de huid en haren zijn helemaal kleurloos.

• Iemand met albinisme noem je een mutant.

Albinisme ontstaat al

in geslachtscel

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Ontstaan van kanker 

(bestudeer de afbeelding)

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen (geen stop)
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord
• 
  

Opdracht

Lezen 3.5 Variatie in genotypen en maken de opdrachten 5 tm. 8

Klaar? Maak vast een samenvatting

afsluiting

-Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat. 

- Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat. 

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen...

1. variatie in genotype en fenotype
2. variatie in genotype maar gelijk fenotype
3. hetzelfde fenotype en een ander genotype
4. allemaal hetzelfde genotype en fenotype

Bij welke soort cellen heeft een mutatie het grootste gevolg?

1. 1 lichaamscel
2. 1 geslachtscel

Waarom moet een kwaadaardige tumor altijd worden behandeld.

Wanneer een kweker alleen maar ongeslachtelijke voortplanting toe past in zijn kassen, wat zal dan het effect zijn op het genotype van de gewassen? En welk effect op het fenotype?