H6.6 Geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H6.6 Geslachtelijke voortplanting

6.6.10 Je kunt uitleggen dat bij geslachtelijke voortplanting elk van de ouders 50% van het DNA levert.

6.6.11 Je kunt voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.

Geslachtscellen

Bevruchting = versmelting van twee geslachtscellen

Bij zaadplanten:

• Mannelijke cel = kern van stuifmeelkorrel
• Vrouwelijke cel = kern van eicel

Bevruchte eicel → groeit door celdeling uit tot nieuw organisme

Zelfbestuiving: geslachtscellen van dezelfde plant

Kruisbestuiving: geslachtscellen van twee planten van dezelfde soort

Lichaamscellen

Tulp plant zich voort via bollen

Alle cellen in een bol ontstaan door celdeling

Moedercel van tulp heeft 24 chromosomen

Bij celdeling:

• Chromosomen worden gekopieerd en verdeeld

Nakomelingen hebben zelfde aantal chromosomen en hetzelfde DNA als ouderplant

Ontstaan van geslachtscellen

Ook tulpen planten zich voort via zaden

Geslachtscellen ontstaan door meiose

Bij meiose:

• Chromosomen worden niet gekopieerd, maar verdeeld
• Geslachtscellen hebben de helft van het aantal chromosomen

Voorbeeld: uit moedercel met 24 chromosomen ontstaan geslachtscellen met 12 chromosomen

Bevruchting

• Stuifmeelkorrel (12 chr.) + eicel (12 chr.) → bevruchte eicel (24 chr.)
• Gewone celdeling → kiem met 24 chromosomen per cel
• Kiem groeit uit tot kiemplantje met 24 chromosomen per cel
• Kruisbestuiving → DNA van twee planten komt samen
• Elke ouder levert 50% van het DNA
• Nakelingen verschillen in DNA en erfelijke eigenschappen → variatie binnen soort

Dieren

• Bevruchting: zaadcel + eicel → versmelting van kernen
• Geslachtscellen ontstaan door meiose
• Meiose → geslachtscellen met de helft van het aantal chromosomen
• Nakelingen hebben niet exact hetzelfde DNA als ouders
• Zorgt voor variatie binnen de soort

Eieren

Vogels, kikkers, vissen, insecten leggen eieren

Eieren op land → hebben schaal tegen uitdroging

Eieren in water → geen schaal nodig

Uitwendige bevruchting bij waterdieren (zoals vissen):

• Eicellen en zaadcellen in water afgezet
• Bevruchting vindt plaats in het water

Voortplanting bij kikkers

• Mannetje zit boven op het vrouwtje tijdens paring
• Eicellen worden afgezet in water
• Mannetje geeft tegelijk zaadcellen af
• Bevruchting vindt plaats in het water → uitwendige bevruchting
• Mannetje kan meerdere dagen op het vrouwtje blijven zitten

Inwendige bevruchting

Bevruchting binnen het lichaam van het vrouwtje

Insecten:

• Na bevruchting → vrouwtje legt eitjes met larven
• Libellen: mannetje grijpt vrouwtje vast met grijporgaan

Vogels en zoogdieren → ook inwendige bevruchting

En nu

• Wat: H6.6 opdr 1 t/m 9 
• Hoe: Boek + schrift / laptop
• Met wie: tafelgroep
• Hulp: tafelgroep / Nijhof
• Tijd: 75 min
• Klaar: Nagekeken? Herhaal H6.1 t/m 6.5. Ander vak