H6 Gouden eeuw - handel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

6.1 - Een wereldeconomie

Handel van de Republiek over de hele wereld

en het ontstaan van een wereldeconomie. 

Unie van Utrecht

Slag bij Heiligerlee

Plakkaat van Verlatinghe

Inname Den Briel

Terechtstelling JvO

Beeldenstorm

Oprichting Republiek der 7 Verenigde Nederlanden

1588

1579

1566

1619

1581

1572

1568

Waarom noemen we de 17e eeuw de Gouden Eeuw?

Je kunt uitleg geven over de handel wereldwijd.

Je kunt oorzaken noemen voor de groeiende handel.

Je kunt gevolgen noemen van de welvaart en rijkdom.

Wat leer je vandaag over de Nederlandse Republiek?

Optie 1: klassikaal mee doen met de uitleg (plus vragen) en aantekeningen maken.

Optie 2: zelfstandig samenvatting maken van 6.1 en 6.2 en om 16.10 laten zien

Nu kiezen. Wat ga je doen?

Je kunt uitleg geven over de handel wereldwijd.

Je kunt oorzaken noemen voor de groeiende handel.

Je kunt gevolgen noemen van de welvaart en rijkdom.

Wat leer je vandaag over de Nederlandse Republiek?

Unieke kenmerken van de Republiek

1. opstand: handel verplaatst naar steden in de Republiek

2. hervorming: Republiek is protestants maar er heerste in grote mate gewetensvrijheid

3. geen centralisatie en geen vorst: particuliere initiatieven en een rijke regentenklasse

Wat is 'moedernegotie'?

Wat was bijzonder aan de V.O.C.?

Waarvoor werd de W.I.C. opgericht?

Welke van deze drie was eigenlijk het belangrijkste voor de Republiek?

Wat weet je al over de Nederlandse handel?

Belangrijke invloed van de Opstand

• 1585: Val van Antwerpen:
  

kooplieden, kennis en handelsnetwerk verplaatst naar het noorden.

• Gewetensvrijheid: veel kooplieden, werkzoekenden en geleerden vestigden zich in de Republiek. 

Fluitschip: smal dek, rond ruim.

Oostzeehandel: moedernegotie (vooral hout, tarwe)

Wat hebben molens te maken met de welvaart van de Nederlandse Republiek? 

Hoe sneller je kunt zagen: hoe meer schepen je kunt bouwen (met hout uit Oostzeegebied)!

Drooggelegd land werd gebruikt voor veeteelt (graan uit Oostzeegebied)

Groei commerciële landbouw

Groei ambachten

Op de afbeelding hieronder zie je de
Amsterdamse grachtengordel. Waarom
geeft dit beeld een goede indruk van
de Gouden Eeuw?

In 1602 wordt de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. De VOC krijgt van de Staten-Generaal het alleenrecht om in het gebied tussen Kaap de Goede Hoop en Kaap Hoorn handel te drijven.

Maar ook om soldaten in dienst te nemen, oorlog te voeren en verdragen te sluiten met andere staten en vorsten. 

Een uniek bedrijf/ multinational: eigenaren/ aandeelhouders investeren blijvend geld in de onderneming. 

In twee eeuwen bouwt de onderneming een indrukwekkend handels- en koloniaal imperium op. Oost-Indiëvaarders verschepen kostbare ladingen peper, nootmuskaat en foelie, tabak, koffie en thee, maar ook textiel, opium en porselein.

J.P. Coen, gouverneur-generaal van de VOC in Oost-Indië gaf bevel tot moord op de 15.000 bewoners van de Banda eilanden om het monopolie op handel af te dwingen. 

1621: Oprichting West-Indische Compagnie

Doel 1: Kaapvaart tegen Spanje.

Doel 2: Handel met West-Indië (Amerika) en Afrika: driehoekshandel

Korte GS van Nieuw Nederland

1609: Hudson ontdekt het eiland Manahahtaanung.

Adrian Block bouwt de eerste huizen.

1621: Oprichting WIC: handel met de indianen: glazen kralen en kleding in ruil voor bont.

1624: Stichting van de stad Nieuw Amsterdam door Willem Verhulst. 'Aankoop' Manahahtaanung voor 60 “gulden” van de indianen.

Kolonisten gaan naar Nieuw Nederland om daar boer te worden.

1624: aankoop Manahahtaanung: "de plek waar we hout voor bogen halen"

Stichting Nieuw Amsterdam (tot 1674)

nos.nl

Korte GS van Nieuw Nederland

1664: Nieuw Amsterdam wordt overgenomen door de Britten >> New York.

1673: Nieuw Amsterdam wordt kort heroverd op de Britten.

1674: Verdrag van Westminster. Nieuw Nederland komt definitief in handen van de Britten. Suriname blijft onder controle van de Republiek.

Wat zijn volgens jou de belangrijkste oorzaken voor het ontstaan van de Gouden Eeuw?

Toch is niet iedereen even gelukkig met de
term. Zo deed het Amsterdam Museum de
naam Gouden Eeuw in de ban (zie de bron).
Wat was voor hen de reden?

Gevolgen van de Handel

1. In algemene zin: hoogste welvaart in de Nederlandse Republiek

2. Amsterdam is stapelmarkt in Europa

3. Groeiende vraag naar allerlei ambachten etc.

4. Rijke kooplieden en regenten geven (ook) geld uit aan kunst.

5. Rijk dankzij handel wereldwijd. Maar ten koste van de levens van vele bewoners in Azië, Afrika en Amerika.  

Bijzondere kenmerken van kunst in de Republiek.

Waarom?

Stelling: Het is niet toevallig dat kunst zo populair werd in een handelsland als de Republiek.
Beargumenteer dat deze stelling klopt.

Leven wij nog steeds in een 'Gouden Eeuw'?

Het ene schilderij hieronder komt uit de Republiek.
Het andere schilderij komt uit Italië. Beide komen
ze uit dezelfde periode. Welk schilderij komt uit de
Republiek en welk komt uit Italië?
Leg je antwoord uit.

Hieronder zie je een schilderij uit de Gouden Eeuw.
Leg dit uit met behulp van twee kenmerken van
de kunst in de Gouden Eeuw.

Oefenen

Beantwoord opdrachten bij 6.2

blz. 68: 1 t/m 8

blz. 69: 1 t/m 4