Hoofdstuk 3 paragraaf 1 (2)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Energie en klimaatverandering

Hoofdstuk 3

Paragraaf 1

Wat heb je de vorige les geleerd?

Waar heb je nog vragen over/ wat snap je nog niet?

Vragen in deze les

• Wat zijn de belangrijkste vormen van energie?
• Wat is de betekenis van fossiele energiebronnen?
• Wat zijn de gevolgen van het gebruik van fossiele energie   voor de atmosfeer?
• Wat zijn voorbeelden van klimaatverandering in Nederland?

Wat zijn fossiele brandstoffen?

Wat zijn de belangrijkste vormen van energie?

1. Steenkool

Wat zijn de belangrijkste vormen van energie?

2. Aardolie

Wat zijn de belangrijkste vormen van energie?

3. Aardgas

Wat is de betekenis van fossiele energiebronnen?

Fossiele energiebronnen

Wat zijn de gevolgen van het gebruik van fossiele energie voor de atmosfeer?

Zonder fossiele brandstoffen was het hoge ontwikkelingspeil van Nederland (en veel andere landen) niet mogelijk geweest.

B125 Koolstofkringloop

Wat zijn de gevolgen van het gebruik van fossiele energie voor de atmosfeer?

Versterkt broeikaseffect

Aan de slag

Afmaken paragraaf 1

Energie en klimaatverandering

Hoofdstuk 3

Paragraaf 1, deel 2

B52 Wind

B127 klimaatverandering

Nakijken opdracht 1

a Eigen antwoord leerling, bijvoorbeeld:

      1 elektriciteit: lampen in huis

      2 gas: koken

      3 benzine: autorijden

 b Er is alleen natuurlijk daglicht en natuurlijke warmte: het is dus donkerder en kouder. Je kunt niet koken op een fornuis en geen voertuigen gebruiken op energie. Een dag zonder energie maakt dus veel onmogelijk.

 c fossiele brandstoffen (Toelichting:

  figuur 1: elektriciteit (voor een deel duurzaam); figuur 3: aardolie; figuur 4: aardgas.)

Nakijken opdracht 2

a   1 fossiele brandstoffen

     2 duurzame energiebronnen

b Fossiele brandstoffen maken het hoge ontwikkelingspeil en de welvaart van Nederland mogelijk.

Nakijken opdracht 3

a invoer en uitvoer: aardolie belangrijker dan aardgas; de productie van Nederland zelf: aardgas veel belangrijker dan aardolie; in verbruik (W2) is aardgas iets belangrijker dan aardolie.

 b We produceren het zelf naar verhouding weinig.

 c Zie W2.

 d Ongeveer 12% van de elektriciteit is duurzaam.

 e steenkool, aardgas en duurzame energiebronnen

 f aardgas

 g In Nederland wordt veel aardgas gewonnen en daardoor gebruiken we het ook meer.

 h Ja, want er wordt meer energie verbruikt dan dat er gewonnen wordt.

Nakijken opdracht 8

a De gemiddelde jaartemperatuur is toegenomen.

b Meer koolzuurgas -> meer vastgehouden zonnewarmte ->     

    hogere temperaturen
-> versterking van klimaatverandering 

c overstromingen 

d Nederland ligt voor een groot deel onder de zeespiegel.

Nakijken opdracht 10

a Daar wordt veel aardgas gewonnen.

b In de Noordzee, Zuid-Holland, Drenthe en Groningen.

c De grootste elektriciteitscentrales liggen in de buurt van 

    plaatsen waar aardolie en aardgas wordt gewonnen.

Aan de slag

Maken:

paragraaf 1

Opdracht 4, 5, 6, 7, 9

Atlasvraag: -

Deze les niet af? HW voor de volgende les!

Energie en klimaatverandering

Hoofdstuk 3

Paragraaf 1, deel 2

Nakijken opdracht 4

a De hoeveelheid koolzuurgas neemt af.

b Door verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en 

    ademhalen.

c 1 kalk

   2 steenkool

   3 aardolie

d Mensen doen mee door de verbranding van fossiele brandstoffen en door aan akkerbouw te 

    doen (opname CO2 door fotosynthese).

Nakijken opdracht 5

a Het houdt zonnewarmte vast.

b Verbranding van fossiele brandstoffen; dat zorgt voor een toename van CO2 in de atmosfeer.

c Voorbeelden van antwoorden:

    Figuur 4.32: de koolstofkringloop die zich overal op de wereld afspeelt.

    Figuur 4.33: rampen als deze komen voor in verschillende gebieden in de wereld.

    Figuur 4.34: de hoge CO2-uitstoot in veel landen heeft effect op mondiale schaal.

    Figuur 4.35: het versterkte broeikaseffect verspreidt zich over de hele wereld.

Nakijken opdracht 6

Nakijken opdracht 7

a Nee, klimaatverandering is vaker voorgekomen (bijvoorbeeld de ijstijden).

b Die wordt veroorzaakt door het versterkte broeikaseffect, dus door mensen.

c Het smelten van de ijskap op de Noordpool.

Nakijken opdracht 9

De aardbevingen in Groningen ontstaan door het inzakken van het zandsteen en niet omdat platen langs elkaar of onder elkaar schuiven.