H2 NN 1-KGT Taalverzorging 1 Grammatica PV

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

H2 Taalverzorging 1 Grammatica

De persoonsvorm in een zin

Leerdoel

Je leer de persoonsvorm van een zin vinden. 

Persoonsvorm

In elke zin staan 1 of meer werkwoorden. 

Een van die werkwoorden is de persoonsvorm. 

We korten de persoonsvorm af met PV.

De persoonsvorm vinden

Manier 1: de vraagproef

Manier 2: de tijdproef

Er is ook een derde manier, maar daar besteden we in deze les nog geen aandacht aan. 

manier 1: de vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden. Voorbeeld:

- Boris en Erlijn gaan elke vrijdag naar basketbal. 

- Gaan Boris en Erlijn elke vrijdag naar basketbal?

Het werkwoord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm. 

voorbeelden vraagproef

- Roxy belt jou vanavond. 

- Belt Roxy jou vanavond?

* Belt staat vooraan = persoonsvorm

- Onze hond luistert alleen naar de commando's.

- Luistert onze hond alleen naar de commando's?

* Luistert staat vooraan = persoonsvorm

manier 2: de tijdproef

Zet de zin in een andere tijd: maak van een zin in tegenwoordige tijd de verledentijd óf maak van een zin in verledentijd de tegenwoordige tijd.   

manier 2: de tijdproef

De volgende zin staat in de tegenwoordige tijd (t.t.):

- Jay wordt met de auto naar de bioscoop gebracht.

- Jay werd met de auto naar de bioscoop gebracht. 

* het werkwoord 'wordt' veranderde. Dit is dus de PV.

* Let op: werd is dus niet de PV, maar wordt!

voorbeelden tijdproef

- Roxy belt jou vanavond. (t.t.)

- Roxy belde jou vanavond. (v.t.)

* Belt is van tijd veranderd, dus dit is de persoonsvorm

voorbeelden tijdproef

- Onze hond luisterde alleen naar de commando's. (v.t.)

- Onze hond luistert alleen naar de commando's. (t.t.)

* Luisterde veranderde van tijd, dus dit is de  persoonsvorm

Samengevat

Een zin heeft 1 of meer werkwoorden. Eén van de werkwoorden is de persoonsvorm. De persoonsvorm is het belangrijkste werkwoord in de zin en zegt iets over wat het onderwerp doet/deed/heeft gedaan. 

Samengevat

Als je de persoonsvorm zoekt, kun je dat op 2 manieren doen: je gebruikt de vraagproef of de tijdproef. Je zet de zin om in een vraag. De persoonsvorm is het werkwoord wat vooraan in de zin staan. Je kunt de zin ook van tijd veranderen. Een zin in de tegenwoordige tijd maak je verledentijd of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.  

Let op

We gebruiken liever de tijdproef en niet de vraagproef. Met de vraagproef kun je namelijk fouten maken. Kijk maar eens:

- Jij gaat elke vrijdag naar basketbal.

- Ga jij elke vrijdag naar basketbal? (vraagproef)

* Ga staat vooraan, maar gaat is de PV. 

Let op

Ook kunnen zinnen al in een vraagvorm staan. 

Dan kun je vraagproef niet toepassen. 

Let op

Tot slot hebben we ook zinnen met meer persoonsvormen. Dit zijn samengestelde zinnen. Met de vraagproef vind je dan maar 1 persoonsvorm. 

Kijk maar eens mee:

Let op

- Ik ga naar de tandarts, omdat ik kiespijn heb. 

- PV = ga en PV = heb

- Ga ik naar de tandarts, omdat ik kiespijn heb?

*Alleen ga wordt zichtbaar als PV in deze vraagzin. Maar, 'heb' is ook een PV in deze zin en dat wordt nu niet duidelijk.   

Tijdproef oefenen

Waarvoor gebruik je de 'tijdproef'?

Hoe moet je de tijdproef uitvoeren?

Doe de tijdproef bij de onderstaande zin:
tijdproef = zin in een andere tijd zetten.

Roxanne drinkt een glas karnemelk.

Pas de tijdproef toe en noteer de PV:
Hij gaat vast een wereldrecord rijden!

Pas de tijdproef toe. Verander deze zin van tijd en noteer de PV:
Ik snap het nu.

Gebruik de tijdproef én noteer de persoonsvorm:

Na de wandeling dronken wij chocolademelk.

Voer de tijdproef uit bij de onderstaande zin. Noteer ook de persoonsvorm:
De buurman is niet thuis.

Doe de tijdproef en noteer de PV:
Die aardige docent geeft ons nooit een onvoldoende.

Pas de tijdproef toe in deze zin. Noteer ook de PV:

Mieke moet haar werk afmaken.

Pas de tijdproef toe en noteer de PV:
We gingen rennen op het sportveld.

Pas de tijdproef toe en noteer de PV:
Zonder mij vindt niemand het gezellig.

Doe de tijdproef en noteer de PV:
Het paard springt over de hindernis.

Pas de tijdproef toe en noteer de PV:
Jullie hebben vandaag je huiswerk gemaakt.

Marla wandelt niet graag naar school.
(pas de tijdproef toe!)

Doe de tijdproef. Wat wordt de PV dan in de zin:

'Dat is maar net goed gegaan.'

Voor de tijdproef uit bij de onderstaande zin:

De buurman is iedere maandag niet thuis.

Voor de tijdproef uit bij de onderstaande zin:

De les geschiedenis was ontzettend leuk.

Vraagproef oefenen

Leg uit wat je vraagproef is.
Leg ook uit hoe je de vraagproef toepast.

Jens heeft altijd een rommelige kamer.

(pas de vraagproef toe!)

Doe de vraagproef:
Die aardige docent geeft ons nooit een onvoldoende.

Je levert het werkstuk op tijd in.
(pas de vraagproef toe!)

Welke twee manieren heb je geleerd om de persoonsvorm te vinden?
Welke proef heeft de voorkeur?

Waarom gebruiken we de vraagproef liever niet? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk!

1. Als de zin al vragend is, komt de pv niet vooraan te staan.
2. Als je de zin vragend maakt, verander je de functie van de persoonsvorm.
3. Als er meer persoonsvormen in de zin staan, vind je er toch maar één.
4. Je verandert de PV, wanneer je een zin met 'je' als onderwerp hebt.

Maken in het lesboek

Blz. 54-55

Maak de startopdracht. Noteer de puzzel in je schrift.

Maak daarna opdracht 1-2-4-6

Snel klaar? Maak dan ook opdracht 5

Leren voor de toets

- Je kan de persoonsvorm van een korte zin vinden. 

- Je weet wat de tijdproef is.

- Je weet de tijdproef toe te passen en de PV aan te wijzen.

- Je weet wat de vraagproef is.

- Je weet de vraagproef toe te passen en de PV aan te wijzen. 

- Je kan uitleggen waarom we liever niet de vraagproef gebruiken om de PV te zoeken.