Les Zoönose

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zoönose

• Via het Ontwikkelcentrum
• Onderdeel gezondheid
• Boek: Infectieziekten
• Hoofdstuk 4: Zoönosen

Zoönose

Als een ziekte van een dier op mens of van mens op dier over kan gaan, noemen we dat een zoönose

Veroorzaakt door:

• Virussen
• Bacteriën
• Schimmels
• Parasieten

Besmetting

4 manieren om besmet te raken met een zoönose:

1. Direct contact met het dier;
2. eten van besmet dierlijk voedsel;
3. direct/indirect contact met dierlijke urine, uitwerpselen of bloed
4. via de lucht (aerogeen)

Kans op besmetting

In Nederland valt besmetting door direct contact wel mee, maar wanneer je in je beroep veel te maken hebt met dieren, is de kans groter om besmet te raken

Je kunt hier rekening mee houden door:

• goede hygiëne
• herkennen van ziekte(s)

Aangifteplicht

Sommige zoönose zijn aangifteplichting, reden hiervoor kan zijn:

• Ziekte kan snel uitbreiden;
• ziekte kan het dier ernstig ziek maken; 
• ziekte is moeilijk te bestreiden;
• ziekte is een gevaar voor de volksgezondheid

Bij ziekteverschijnselen bij het dier, kan de dierhouder en/of dierenarts een melding doen bij het landelijk meldpunt

Vervolgens wordt er onderzocht of het ook echt zo is

Een zoönose is altijd aangifteplichtige ziekte

1. Waar
2. Niet waar

Een aangifteplichtige ziekte is altijd een besmettelijke ziekte

1. Waar
2. Niet waar

Alleen een dierenarts mag aangifte doen van een aangifteplichtige ziekte

1. Waar
2. Niet waar

De meldingsplicht voor aangifteplichtige ziekten geldt alleen in Nederland

1. Waar
2. Niet Waar

Belangrijkste zoönose bij hond & kat

We gaan de belangrijkste zoönosen bij de hond en kat bespreken:

rabiës (hondsdolheid);

1. kattenkrabziekte;
2. lintwormen;
3. rondwormen;
4. schimmel;
5. toxoplasmose;
6. ziekte van lyme;
7. ziekte van Weil.

Hondsdolheid

Dieren die besmet zijn met hondsdolheid (rabiës) vertonen vaak agressie.

Vanuit een bijtwond verspreidt het zich naar de zenuwbanen en de hersenen. Hersenen worden aangetast en er kan verlamming optreden. Ook kun je er snel aan overlijden 

Oorzaak en overdracht

Behandeling

Hondsdolheid wordt veroorzaakt door een virus.

De overdracht vindt plaats via speeksel en via bijtwonden.

Voor zowel mens als dier moet het binnen 24 uur behandeld worden, anders heeft het geen zin. 

Er is een vaccinatie tegen hondsdolheid. Deze is in Nederland niet verplicht, maar zodra je met het dier naar het buitenland gaat is het wel verplicht

Kattenkrabziekte

Katten kunnen door overdracht van vlooien een bacterie bij zich dragen die kattenkrabziekte veroorzaakt.

Mensen kunnen hier ziek van worden.

Eerste symptomen:

• Kleine knobbeltjes
• blaasjes/korstjes in de buurt van de krab

In later stadium kunnen er nog meer symptomen bij komen:

• Opzetten van lymfeklieren
• Abces vorming
• Soms koorts en hoofdpijn

Bij mensen met een verminderde weerstand (door ziekte) kan het ook erg gevaarlijk zijn. Ze kunnen bloedingen krijgen in de huid, lever en milt

Oorzaak en overdracht

Behandeling

De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie.

De kattenkrabziekte kan van kat naar kat overspringen door vlooien.

Mensen komen in aanraking met de kattenkrabziekte door een krab of bijt van een kat.

Meestal gaat het vanzelf over, met name bij mensen met een normale of goede weerstand.

Verstandig is om de wond wat open te houden zodat de ontsteking van onderuit kan genezen en er geen abces ontstaat.

Lintwormen

Er zijn verschillende soorten lintwormen. Lintwormen zijn opgebouwd uit segmenten.

Bij volwassen dieren zien we weinig verschijnselen. Maar veel lintwormen zijn besmettelijk voor mensen en voorkomen en behandelen is dus erg belangrijk. 

Mensen kunnen darmklachten krijgen, last van vermoeidheid en gewichtsafname

Oorzaak en overdracht

Behandeling

De segmenten van een lintworm zitten vol eitjes die de verspreiding veroorzaken. 

Zowel mensen als dieren kunnen een ontwormingstablet (niet dezelfde!) toegediend krijgen die zorgen dat de lintwormen uit het lichaam verwijderd worden.

Rondwormen

Rondwormen kunnen gevaarlijk zijn voor mensen.

Bij volwassenen worden ze ingekapseld maar bij jonge of verzwakte mensen kunnen deze wormen ogen, lever en nieren aantasten

Sommige rondwormen kunnen ook van mens op dier overgebracht worden.

Oorzaak en overdracht

Behandeling

Overdracht gaat via eitjes en/of larven

Bij rondwormen geldt wederom dat mensen en/of dieren ontwormingstabletten kunnen aanschaffen via dierenarts en huisarts.

Schimmel

Ringworm is een schimmelinfectie op de huid. Deze kan van mens op dier worden overgedragen. Het is geen worminfectie!

Deze huidschimmel komt voor bij honden, katten en landbouwhuisdieren.

Het is een huidinfectie. Mensen met een ringworm besmetting krijgen ronde, rode, verdikte plekken op de huid met aan de rand een ring van korstjes. Bij geïnfecteerde dieren zie je vaak alleen een kale plek in hun vacht.

Oorzaak en overdracht

Behandeling

De oorzaak van ringworm is een schimmelinfectie

Door open wondjes kan de schimmel van dier op mens worden overgedragen.

In principe gaat het bij dieren vanzelf over.

Bij  mensen is het een ander verhaal. Via de huisarts kun je hier zalf voor krijgen

Toxoplasmose

Toxoplasmose ontwikkelt en vermeerdert zich in de tussengastheer, waronder mensen. Het tast de lever, het hart, de hersenen en ogen aan.

Bij zwangere vrouwen kan de vrucht geïnfecteerd raken, wat onder andere kan leiden tot abortus.

Oorzaak en overdracht

Behandeling

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een eencellige micro-organisme: Protozo. Deze leeft met name in de darmen van een kat.

Mensen kunnen besmet raken door direct of indirect contact met ontlasting van de kat.

Ook kun je geïnfecteerd raken door het eten van ongekookt vlees

Als zwangere vrouw is het verstandig om te voorkomen dat je in aanraking komt met uitwerpselen van katten om zo de besmetting te voorkomen

Er is nog geen behandeling bekend.

Ziekte van Lyme

Ziekte van lyme wordt veroorzaakt door teken. Bij honden, katten, paarden en runderen veroorzaakt de ziekte meestal gewrichtsontstekingen. 

Bij mensen zijn de symptomen meestal ernstiger. Ze bestaan uit huidontstekingen, gewrichtsontekingen en hersenontstekingen. Soms ontstaan er ook hartklachten

Oorzaak en overdracht

Behandeling

Nadat de teek zich in de huid van zijn gastheer heeft vastgebeten kan de bacterie zich vanuit de darmen van de teek naar de speekselklieren verplaatsen. Omdat de bacterie hier enige tijd voor nodig heeft, is er geen gevaar op besmetting als de teek binnen 24 uur wordt verwijderd.

Als een teek binnen 24 uur wordt verwijderd hoef je geen actie te ondernemen.

Wanneer je later bent, kun je contact opnemen met de dierenarts voor het dier, of de huisarts voor jezelf.

Ziekte van Weil

Bij knaagdieren, runderen kan een bacterie voorkomen die de ziekte 'leptospirose' (ofwel ziekte van Weil) veroorzaakt.

De bacterie kan heel makkelijk via een klein huidwondje het lichaam binnendringen. De symptomen bij de mens zijn:

• Koorts
• hoofdpijn
• spierpijs
• aantasting van de lever en milt

In een later stadium kan het leiden tot hersenvliesontsteking, nierfunctiestoornissen en uiteindelijke tot de dood.

Oorzaak en overdracht

Behandeling

De oorzaak van deze ziekte is een bacterie die knaagdieren, honden en runderen bij zich kunnen dragen. 

De wilde rat is de grootste besmettingsbron. Zij besmetten hun omgeving door het uitscheiden van de bacterie via de urine. 

Bij verdenking van de ziekte van Weil is het noodzakelijk om snel contact op te nemen met de dierenarts en/of huisarts.

Waardoor wordt hondsdolheid veroorzaakt

1. Bacterie
2. rondworm
3. Virus
4. Protozo

Waardoor wordt kattenkrabziekte veroorzaakt?

1. Bacterie
2. Rondworm
3. Virus
4. Schimmel

Waardoor wordt ringworm veroorzaakt?

1. Bacterie
2. Virus
3. Schimmel
4. Rondworm

Waardoor wordt Toxoplasmose veroorzaakt?

1. Virus
2. Bacterie
3. Rondworm
4. Protozo

Waardoor wordt ziekte van lyme veroorzaakt?

1. Virus
2. Bacterie
3. Rondworm
4. Protozo

Waardoor wordt ziekte van Weil veroorzaakt?

1. Virus
2. Bacterie
3. Rondworm
4. Protozo

Einde onderdeel 1

Vragen? Stuur je docent dan een mailtje