8.3 Straling gebruiken

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

H8 straling

Halveringstijd

De kernen van een isotoop hebben steeds 50% kans om te vervallen. Daarom werken we met een halveringstijd.

Stel de halveringstijd is 8 dagen, dan betekent dat dat na 8 dagen de helft van de stof is vervallen. 

Na 16 dagen is nog een keer de helft vervallen.

Na 24 dagen is nog een keer de helft vervallen.

Halveringstijd

Dag 0 - 100 % van de stof over.

Dag 8 - 50% van de stof over.

Dag 16 - 25% van de stof over.

Dag 24 - 12,5% van de stof over.

Dag 32 - 6,25% van de stof over.

Je houdt van een radioactieve stof dus nooit 0% over.

Een onstabiele stof heeft een halveringstijd van 3 uur.
Je hebt aan het begin 20 onstabiele kernen van die stof. Hoeveel kernen kunnen er na 3 uur nog onstabiel zijn?

1. 20
2. 10
3. 5
4. 1

Een onstabiele stof heeft een halveringstijd van 3 uur.
Je hebt aan het begin 20 onstabiele kernen van die stof. Hoeveel kernen kunnen er na 6 uur nog onstabiel zijn?

1. 20
2. 10
3. 5
4. 1

Bepaal de halveringstijd uit de grafiek.

1. 5700 jaar
2. 5700 dagen
3. 5 dagen
4. 5 jaar seconden

Bepaal de halveringstijd uit de grafiek.

1. 16 dagen
2. 8 dagen
3. 16 seconden
4. 20 seconden

Leerdoelen deze les

Aan het eind van deze Lessonup kan je:

• drie verschillende soorten radioactieve straling noemen.
• het doordringend vermogen en de dracht van verschillende soorten straling opnoemen.
• uitleggen hoe medisch onderzoek met tracers werkt.
• uitleggen hoe kanker kan worden behandeld door van binnen- of van buiten uit te bestralen.

Radioactieve straling

Radioactiviteit  heeft te maken met het verval van de atoomkern.

Er zijn verschillende soorten radioactieve straling:

Deeltjes: alfa (α) en beta (β)

 Energie: gamma (γ)

Doordringend vermogen

Aangezien radioactieve straling ioniserend is, is het belangrijk hoe diep de straling in een stof doordringt of hoe makkelijk de straling wordt tegen gehouden. We kijken dan naar doordringend vermogen of de dracht.

- Alfa: grote kerndeeltjes, dus klein doordringend vermogen

- Beta: kleine elektronen, dus groter doordringend vermogen

- Gamma: elektromagnetische straling, dus groot doordringend vermogen

Doordringend vermogen

Gamma-straling

Alfa-straling

Beta-straling

Medisch onderzoek

1. een tracer wordt in je lichaam gespoten

2. de tracer verspreidt zich door je lichaam en komt aan bij het orgaan dat onderzocht moet worden

3. de gammastraling die de tracer uitzendt komt je lichaam uit en kan met een camera geregistreerd worden

Waarom?

Tracer in lichaam laat zien waar het probleem zit.

Wat is een tracer?

1. Een morfinemedicatie
2. Een slaapmedicatie
3. Een radioactieve merkstof

Bij medisch onderzoek wordt soms een tracer gebruikt.

Een goede tracer:

1. zendt alfastraling uit en heeft een kleine halfwaardetijd.
2. zendt gammastraling uit en heeft een kleine halfwaardetijd.
3. zendt alfastraling uit en heeft een grote halfwaardetijd.
4. zendt gammastraling uit en heeft een grote halfwaardetijd.

Bestralen bij tumoren

Uitwendig bestralen

Ioniserende straling maakt de 

moleculen in de tumor kapot.

De straling moet ver genoeg

indringen in het lichaam,

dit is dus gammastraling.

Patiënt na bestralen niet radioactief.

Bestralen bij tumoren

Bestraling van binnenuit

Dit kan door een soort zaadje of pil.

De straling moet hoeft maar een klein stukje door het lichaam,

dit is dus alfastraling.

Patiënt na bestralen wel radioactief.

Is een patiënt na bestraling van buitenaf nog radioactief?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kan je niet weten

Na uitwendige bestraling van een tumor ben je

1. bestraald
2. besmet
3. beide
4. geen van beide

Na inwendige bestraling van een tumor ben je

1. bestraald
2. besmet
3. beide
4. geen van beide

Alfastraling voor inwendige bestraling en gammastraling voor uitwendige bestraling

1. Juist
2. Onjuist
3. Aliens

Leerdoelen deze les

Aan het eind van deze Lessonup kan je:

• drie verschillende soorten radioactieve straling noemen.
• het doordringend vermogen en de dracht van verschillende soorten straling opnoemen.
• uitleggen hoe medisch onderzoek met tracers werkt.
• uitleggen hoe kanker kan worden behandeld door van binnen- of van buiten uit te bestralen.

Bedenk een vraag over de leerdoelen