Macht en gezag

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Macht en gezag

Paragraaf 2.2

Leerdoelen

Je kan uitleggen wat het macht inhoudt, de twee elementen van macht onderscheiden en herkennen in een bron.  

Je kunt de vier machtsbronnen beschrijven en herkennen in een bron

Je begrijpt dat dwang een oplossing is voor het dilemma van de collectieve actie, kunt dit toelichten en kan deze oplossing herkennen in een bron

Je kent het verschil tussen informele en formele macht en kunt deze herkennen in een bron

Groepsopdracht

Jullie gaan met de hele groep een presentatie geven van max. 7 minuten over de Tweede Kamerverkiezingen van 2025. Bepaal in ieder geval:

• Welke mensen maken de PowerPoint?
• Welke mensen presenteren?
• Welke mensen zoeken de informatie op?

Is de presentatie goed genoeg? Dan krijgen jullie de volgende les wat lekkers!

Hoe hebben jullie de taken verdeeld?

Hoe groot was jouw bijdrage aan het maken van de opdracht?

-110

Dilemma van collectieve actie

Collectieve identiteit = het beeld van een groep

Collectieve actie = als groep of samenleving samenwerken om collectieve goederen of diensten te produceren.

De grote vraag is nu... wel of niet meedoen? Dilemmaaaaa

De actoren die wel profiteren van het collectieve goed maar er niet aan bijdragen noemen we free riders

Hoe herken je in deze video het dilemma van collectieve actie?

Nederland de free rider

"De NAVO heeft tot doel de vrijheid en veiligheid 

van haar lidstaten te garanderen met 

politieke en militaire middelen."

Is het voor Nederland van belang om te voldoen 

aan deze tweeprocentsnorm die de VS en Trump

zo belangrijk vinden?

Waarom?

Nederland de free rider

Onderzoek op basis van deze twee artikelen of hier sprake is van het dilemma van collectieve actie en zo ja, hoe dit probleem wordt opgelost?

https://nos.nl/artikel/2542616-rechter-elke-dag-50-000-euro-boete-bij-te-veel-asielzoekers-in-ter-apel

https://nos.nl/artikel/2535118-minister-laat-coa-deel-asielzoekers-ter-apel-verspreiden

De oplossing? macht!

Je hebt macht wanneer...

1. je de mogelijkheid hebt om hulpbronnen in te zetten om jouw doel te bereiken.
   
2. je een andere actor kan beperken in zijn mogelijkheden of die ander juist meer mogelijkheden kan geven. 

Wat hebben deze personen met elkaar gemeen?

Thijs Römer: 

Een van hen zou hij een figurantenrol hebben beloofd in ruil voor naaktfoto's. Alle slachtoffers waren tussen de 14 en 16 jaar oud toen het misbruik plaatsvond.

Macht!

4 soorten machtsbronnen

1. Affectieve: invloed op grond van gevoel en emoties (ouders)
2. Cognitieve: invloed op basis van kennis (virologen)
3. Economische: invloed op basis van geld of het bezit van schaarse goederen 
4. Politieke: invloed van de overheid of politieke machtsdragers

Bij macht is sprake van een asymmetrische relatie tussen personen. 

Daarnaast kan macht zowel formeel als informeel zijn. 

Macht!

Maak opdracht 2, 3 en 5 van paragraaf 2.3

Aan wie denk jij als jij denkt aan iemand met macht?

Wat weet je nog van macht?

Macht

Formele macht

• Macht die iemand heeft op grond van zijn positie én welke is vastgelegd in regels.

Informele macht

• Macht die iemand heeft op basis van uitstraling, kennis of charisma en welke niet is vastgelegd. 

Macht

Formele of informele macht?

Een docent heeft...

1. Formele macht
2. Informele macht

Wanneer iemand je kan dwingen om iets te doen omdat hun macht is vastgelegd in een reglement, spreken we van...

1. Formele macht
2. Informele macht

Wat klopt niet?

1. Macht kun je op formele en informele basis hebben
2. Macht gaat niet altijd gepaard met geweld
3. Vrienden hebben ook een vorm van macht
4. Macht is altijd vastgelegd in de wet

Macht, en gezag!

Macht: het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten. 

Gezag: macht die als legitiem wordt beschouwd. Macht wordt als rechtvaardig en passend  gezien voor de actor met macht. Anderen accepteren vrijwillig de macht van de actor. 

De overheid heeft veel macht op basis van:

1. Affectieve machtsbronnen
2. Cognitieve machtsbronnen
3. Economische machtsbronnen
4. Politieke machtsbronnen

In hoeverre heeft de Nederlandse overheid gezag volgens jou? Noem een voorbeeld

Aan de slag!

Maak opdracht 5 van paragraaf 2.2!