Arm en Rijk 1.2 Paradijs boven de evenaar

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

1.2 Ethiopië: een paradijs boven de evenaar?

H1 Genoeg voor iedereen?

Domein Wereld

Lesdoel 

1. Wat zijn de gebiedskenmerken van Ethiopië en wat is hun betekenis voor de voedselproductie?
2. In hoeverre zijn de interne en externe relaties van belang voor de voedselvoorziening?

Gebiedskenmerken

Fysische Geografie:

- Reliëf / Hoogteligging

- Klimaat / Neerslag

- Natuurlijke vegetatie

Rift Valley

• Type plaatbeweging?
• Wat gebeurt er?
• Type gebergte?

Rift Valley

Vegetatie

Wat valt je op aan de 

vegetatie?

Wat verwacht je voor 

neerslagpatroon?

De landbouw in Ethiopië

Als je de figuren bekijkt, wat voor type landbouw verwacht je dan in de vier neerslaggebieden?

aride zone

semi-aride zone

subhumide zone

humide zone

Gierst

Teff

NL Patent

https://www.volkskrant.nl/kijkverder/2018/voedselzaak/artikelen/ethiopie-teelt-al-duizenden-jaren-teff-toch-heeft-een-drent-patent-op-het-graan/

Landbouw

Aride (droog) oosten: nomadische veeteelt (geiten/dromedarissen) & in rivierdalen nog beetje droogtelandbouw (droogtetolerante gewassen zoals gierst, afdekken akkers na gebruik)

Semi-aride (halfdroog - net zoveel neerslag als in Nederland): akkerbouw (maïs en gierst) & extensieve veeteelt (geiten / schapen)

Subhumide (vrij natte zone - savanne): akkerbouw (mais als voedselgewas) /  veeteelt (koeien / schapen / geiten)

Landbouw

Humide (zeer natte zone - tropisch woud): kleine zelfvoorzienende boeren & commerciële landbouw (koffie en suikerriet). 

De landbouw in Ethiopië

Als je de figuren bekijkt, is het klimaat dan een belangrijke factor voor de hongersnood in Ethiopië?

Landbouwmogelijkheden

Positief:

Klimaat: Gunstig, gemiddeld over het jaar heen voldoende neerslag

Neerslagregiem: Belang dat natte groeimaanden gevolgd worden door droge maanden (rijpen en oogsten)

Reliëf: hoogteverschil biedt mogelijkheden tot aanleg stuwmeren voor irrigatie

Landbouwmogelijkheden

Problemen:

Neerslagvariabiliteit: Neerslag per jaar / per seizoen niet betrouwbaar

Grondbezitverhoudingen: kleine boeren (erven), gemiddeld 0,6 ha, pachten bij de overheid en landleasing

Ontbossing: traditionele landbouw duurzaam, maar nu niet meer. Erosie

Ontbossing

ingezoomd op klein onderzoeksgebiedjes 

Mens en Milieu

Traditionele landbouw was duurzaam.

Maar door bevolkingsgroei is de vraag naar voedsel toegenomen -> uitputting en lagere opbrengsten. 

• Ontbossing: watererosie, bodem (vruchtbare gedeelte) spoelt weg.
  
• Overbeweiding: winderosie, bodem waait weg, en verzilting
  

Waarom dan toch een land met zoveel voedselproblemen?

Natte en droge periodes moeten elkaar afwisselen! 

Ontbreekt de natte periode, dan komt de voedselvoorziening in gevaar -> het land is kwetsbaar. 

Opdrachten

Maak Arm en Rijk

par. 2 

Opg 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8

1.2 Ethiopië: een paradijs boven de evenaar?

H1 Genoeg voor iedereen?

Domein Wereld

Lesdoel 

1. Wat zijn de gebiedskenmerken van Ethiopië en wat is hun betekenis voor de voedselproductie?
2. In hoeverre zijn de interne en externe relaties van belang voor de voedselvoorziening?

Landbouwmogelijkheden

Genoeg landbouwmogelijkheden

lang niet alle geschikte grond gebruikt voor de commerciële landbouw. 

Dat heeft te maken met de grondbezitverhoudingen.

Grondbezit

• Akkerbouw is vooral in handen van kleine boeren. 
• Ze zijn voor het grootste deel zelfvoorzienend.
• Waarom niet commercieel? 

Opbrengst

• Grootte van de percelen (0,6 ha)
• net genoeg opbrengst voor eigen familie
• Nu wel meer opbrengst per ha, maar minder per inwoner. 
• Veel boertjes leven afgelegen ver van weg
• Geen voordeel om hun (bederfelijke) producten over grote afstanden op de ruggen van ezels te vervoeren

Investeren

• Landbouwmechanisatie onrendabel voor kleine boeren
• Landbouwgrond gepacht van de overheid 
• Overeenkomst voor 30 jaar, maar kan zo maar ingetrokken worden. 
• Gevolg: boeren investeren niet in het land. Ook geen bomen planten.

Externe relaties

Bekijk de handelsbalans van Ethiopië. Wat zie je? 

Handelsbalans

• Ethiopië veel geld kwijt aan de invoer (voedsel, olieproducten en kapitaalgoederen)
• Uitvoer van landbouwproducten veel minder

Gevolg Ethiopië steeds dieper in de schulden.

Verdeling grond

• Machthebbers verhuren gronden aan multinationals Landleasing 
• Grootste commerciële boeren nu Indiërs, Chinezen en Saudiërs. 
• Ook middelgrote landbouwbedrijven: deels Ethiopisch, deels buitenlands (ook NL - wat?)

https://www.youtube.com/watch?v=AjCY5ci4djQ

https://www.youtube.com/watch?v=xBva39wnHHM

https://zembla.bnnvara.nl/nieuws/hollandse-handel-de-rozen

2016 tot 1:42

Externe relaties

Waarom willen buitenlands bedrijven naar Ethiopië?

•  gunstige klimaat, 
•  lage lonen en de 
• nabijheid van een grote afzetmarkt. 

https:

Opdrachten

Maak Arm en Rijk

H1 par. 2 + 3

Par 2 Opg 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8

Par 3 opg 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8