Filmgeschiedenis Jaar 1 - 2.6 21e eeuw

• Film
• MBO
• Studiejaar 1

21e EEUW

21e EEUW

De 21e eeuw betekent voor de filmindustrie vooral een versnelling en daarmee verandering in technologische mogelijkheden: van digitale technieken in filmproductie en -distributie tot aan technische middelen in dagelijks gebruik die wel of niet terug te zien zijn in filmverhalen. 

NIEUWE MEDIA

Eind jaren '90 was er een versnelling van nieuwe media, zoals internet en mobiele telefoons. Iedereen had opeens een mobiele telefoon en nu is iedereen altijd aan zijn telefoonscherm gekluisterd. Daarmee veranderde ook het straatbeeld en de manier waarop we met elkaar communiceren en aan informatie komen. 

Maar hoe vertaal je ons steeds digitaal wordende leven naar actie op het scherm?

TECHNOLOGIE ALS ONDERWERP

Er zijn films die digitale technologie als onderwerp hebben, zoals Michael Haneke's Caché en David Fincher's The Social Network . Of waar het hele plot afhangt van een device of technologie, zoals Cellular. Of de desktopfilms (ook wel Computerschermfilm) zoals Unfriended waarbij de actie geheel op een beeldscherm van een computer of smartphone plaatsvindt. 

The Social Network

The Social Network (2010) is een Amerikaanse film, geregisseerd door David Fincher, over de oprichting van Facebook. Maar bovenal is de film ook een film over vriendschap, trouw en bedrog. Onder meer de hoogoplopende ruzies van Mark Zuckerberg met medeoprichter en vriend Eduardo Saverin en met de Winklevoss-broers komen aan bod.

In de volgende video zie je enkele fragmenten uit The Social Network waaruit duidelijk wordt waar het idee van Facebook uit voortkomt. 

Mark Zuckenberg verweet de filmmakers dat de film vol onjuistheden zit. Hoe wordt Mark neergezet in de film? En hoe zou hij op het idee voor Facebook zijn gekomen?

Unfriended

Desktop-horrorfilms Unfriended en Unfriended: Dark Web tonen de personages alleen via het scherm van hun computeres. We zien schermen met YouTube, Skype, Instagram, Facebook en Chatroulette. 

Unfriended (2014) gaat over een groep vrienden die online worden geterroriseerd door een anonieme persoon die de wraakzuchtige geest blijkt te zijn van een tiener die vanwege cyberpesten zelfmoord heeft gepleegd.

Hoe lijkt jou het om naar een desktopfilm te kijken?

En hoe biedt zo'n soort film mogelijkheden voor makers in tijden van een pandemie?

MOBIELE TELEFOONS

Filmmakers hadden al snel door dat hun scripts aangepast moesten worden. Voordat mobiele telefoons bestonden, konden de hoofdpersonen niet zomaar iemand bellen voor hulp, behalve als ze thuis waren. Maar dat maakte de film spannend. De achtervolgingen, dreigingen en moorden in oudere films zouden nooit mogelijk zijn geweest als de technologie van vandaag bestond.

Met mobiele telefoons heb je altijd de mogelijkheid om iemand te bellen. Toch? 

Welke redenen zagen we in deze fragmenten voor het niet kunnen bellen met een mobiele telefoon?

Geen bereik
Batterij leeg
Telefoon laten vallen/kwijt
Telefoon kapot

Gebruik

Tegenwoordig hebben personages in problemen, vooral in horrorfilms, vaak geen bereik. Sommige filmmakers kiezen ervoor om het verhaal af te laten spelen vóór de tijd van mobiele telefonie, zodat het niet bellen voor hulp op die manier verklaard wordt.

Maar personages hebben met een mobiele telefoon (of tablet) vooral steeds vaker een hulpmiddel om hun doel(en) te bereiken: door communicatie met een ander of door informatie op te zoeken met een mobile device; en dit zonder ruimtelijke beperking (zoals vroeger met een vaste telefoonlijn). 

Cellular

In Cellular wordt Ryan (Chris Evans) op zijn mobiel gebeld door een onbekende vrouw, Jessica (Kim Basinger), die vertelt dat ze gekidnapt is. Aangezien hij de enige is die ze kan bereiken zal hij iets moeten. 

Scenarist Larry Cohen schreef al eerder een film over telefooncontact: Phone Booth, de thriller over een man die door een scherpschutter gevangen wordt gehouden in een telefooncel. 

In de trailer zie je al één probleem ontstaan met de mobiele telefoon. Welke is dat? En kan je een ander (creatief) probleem verzinnen met de mobiel dat kan gebeuren in de film?

Tekstberichten

We bellen steeds minder, berichten sturen is de manier waarop we steeds meer met elkaar zijn gaan communiceren. De laatste paar jaar worden tekstberichten dan ook in beeld gebracht. Er is nog geen standaard voor hoe dat het beste kan en filmmakers worstel(d)en met het goed en grafisch mooi in beeld brengen van teksten. Er zijn verschillende redenen om tekstberichten in beeld te brengen en manieren waarop je dat kunt doen. 

Wat zijn de verschillende manieren waarop films tekstberichten overbrengen aan het publiek?

Wat zijn 3 verschillende redenen om tekstberichten grafisch in beeld te integreren (i.p.v. mobiel met tekst te tonen)?

Scheelt geld want je hoeft niet telkens shots te draaien van close-ups van telefoon met bericht
Artistiek beter voor montageritme, je kunt actie/reactie en tekst tegelijk in beeld hebben, performance van personage/acteur wordt niet onderbroken
(bericht op telefoon in beeld brengen met shot-reverse-shot: is langzaam, kijker moet tijd krijgen om het te kunnen lezen, en performance wordt onderbroken).
Mooi/esthetisch

Sherlock

BBC's Sherlock integreert regelmatig tekstberichten in het verhaal en beeld. In het eerste seizoen (2010) was Sherlock een vroeg voorbeeld hoe je tekstberichten op een effectieve en mooie manier kunt integreren. 

In het volgende fragment, een van de openingsscènes van de eerste aflevering, is er een persconferentie over een reeks zelfmoorden. Terwijl detective Lestrade zijn theorieën over de zaak uitlegt, ontvangt de pers een bericht van Sherlock. 

Wat is het effect van deze weergave van de tekstberichten?

GAMES

Vanaf de jaren '90 kwamen de eerste films gebaseerd op een game. Maar met de populariteit van Lara Croft: Tomb Raider (2001) nam het een vlucht. Er volgden meerdere gameverfilmingen, zoals Resident Evil (2002), Prince of Persia (2010),  Need for Speed (2014), Assassin's Creed (2016), Warcraft (2016) en Mortal Kombat (2021). Niet alleen gingen filmmakers films maken van populaire games maar er werden soms ook game-elementen in films gestopt. 

Lara Croft: Tomb Raider

Lara Croft: Tomb Raider is een actie-avonturenfilm uit 2001 gebaseerd op de Tomb Raider-videogameserie met het personage Lara Croft, gespeeld door Angelina Jolie. De film kreeg over het algemeen slechte recensies vanwege de gestileerde actie en het platte plot, hoewel Angelina Jolie werd geprezen om haar prestaties. Maar het publiek kwam massaal op de film af en de film was een financieel succes. Er volgde dan ook een sequel in 2003. 

Scot Pilgrim vs the World

Scott Pilgrim vs. the World is een actiekomediefilm uit 2010, mede geschreven, geproduceerd en geregisseerd door Edgar Wright, gebaseerd op de graphic novel-serie Scott Pilgrim van Bryan Lee O'Malley. 

Scott Pilgrim ontmoet Ramona en wordt meteen verliefd op haar. Maar wanneer hij een van haar exen ziet tijdens een bandcompetitie, realiseert hij zich dat hij alle zeven haar exen moet verslaan om Ramona te daten. 

Welke game-elementen komen terug in dit fragment?

Hoe zie je terug dat het gebaseerd is op een comic?

DIGITALE EFFECTEN

De veranderingen van analoog naar digitaal in de filmindustrie zijn snel gegaan, vooral bij het gebruik van digitale visuele effecten (DVFx/CGI). Digitale bewerking in de postproductie worden op grote schaal gebruikt in bijna alle genres van films, commercials en televisieseries. Het beeld wordt ermee mooier gemaakt, praktische problemen verholpen, het verlaagt de productiekosten en creëert spectaculaire elementen. Door al deze digitale effecten is de smaak van het bioscooppubliek meeveranderd. Het publiek gaat vooral naar de bioscoop om blockbusters te kijken met veel spektakel. 

CREATIVITEIT

Naarmate producenten steeds afhankelijker worden van (internationale) verkoop en merchandising, zetten ze hun geld in op spectaculaire actiefilms, superhelden- en sciencefiction blockbusters. Regisseurs mopperen vaak over deze trend. In plaats van volwassen menselijke verhalen over het moderne leven te kunnen vertellen, moeten ze kiezen voor megabudget blockbusters of voor kleine indiefilms. Maar er zijn regisseurs die blockbusters hun eigen  stempel weten te geven, zoals George Miller met Mad Max: Fury Road  en Christopher Nolan met The Dark Knight en Tenet.

BLOCKBUSTERS

Naast dat blockbusters steeds spectaculairder moeten zijn,  zien we dat de blockbuster de laatste decennia een make-over krijgt. Ze krijgen een filosofische of diepere boodschap en de tegenstelling goed-slecht wordt minder zwart-wit. 

The Matrix

Ok, deze film is niet uit de 21e eeuw (want uit 1999), maar naast dat The Matrix van de gebroeders Wachowski een nieuwe standaard zette voor actiefilms door het gebruik van CGI (digitale effecten) door personages stunts te laren doen die natuurkundige wetten voorbij gingen, is de film een duidelijk startpunt van de filosofische/diepere laag die in blockbusters kwam. De sciencefictionfilm toont een dystopische toekomst waarin de mensheid zonder het te weten gevangen zit in een gesimuleerde realiteit, de Matrix, gecreëerd door intelligente machines om mensen af te leiden terwijl ze hun lichaam als energiebron gebruiken. Het stelde ons de filosofische vraag: Wat is echt? 

Inception

Inception (2010) is een sciencefiction-actiefilm over de mogelijkheid om tijdens het dromen ideeën in het onderbewuste van anderen te plaatsen: een proces dat inception heet. Cobb (Leonardo DiCaprio) krijgt van een Japanse zakenman (Ken Watanabe) opdracht zo'n inception uit te voeren, maar die verloopt natuurlijk anders dan verwacht. 

Regisseur Christopher Nolan (Memento, The Dark Knight en Dunkirk) maakt vaak films met complexe verhalen die de kijker goed laat nadenken. De dromen-in-dromen-in-dromen in Inception zijn schitterend vormgegeven.

Welke (filosofische) vragen roept Inception volgens jou op?

Hoe weten we dat onze zintuiglijke ervaringen echt zijn?

Hoe onderscheiden we dromen van het "wakkere" leven?

Bad guy / Villain

Naarmate de 21e eeuw vordert raakt het publiek steeds meer geïnteresseerd in de slechterik, in zijn verhaal en wat hem drijft. Als er een villain is, zijn er twee mogelijkheden: of ze zijn altijd slecht geweest, of er was een cruciaal moment in hun leven dat ervoor zorgde dat ze van goed naar kwaad gingen. De bad guys krijgen een karakter met een achtergrondverhaal waarin uitgelegd waarom ze zo geworden zijn. 

The Dark Knight

Als we kijken naar de villains in The Dark Knight - een Batman film uit 2008 van Christopher Nolan - lijkt de Joker (Heath Ledger) altijd slecht geweest en we weten niet precies waarom. (Inmiddels is daar een verklaring voor, kijk de recente film The Joker.) Terwijl Harvey Dent slecht wordt nadat zijn verloofde is vermoord. 

Hoe wordt Harvey Dent als villain genoemd?

1. The Joker
2. The Coin
3. Bane
4. Two-Face

Hoe komt hij aan deze bijnaam?

Lord of the Rings

The Lord of the Rings is een filmserie van drie fantasy-avonturenfilms geregisseerd door Peter Jackson, gebaseerd op de roman(s) geschreven door J.R.R. Tolkien. Frodo, een hobbit, vindt de Ring van Lord Sauron en begint zijn reis met acht metgezellen naar Mount Doom, de enige plek waar het kan worden vernietigd.

Ook in Lord of the Rings zien we een verschil tussen de villains: Sauron die altijd slecht is geweest in tegenstelling tot Smeagol/Gollum die slecht wordt nadat hij de ring heeft gekregen en zijn vriend ervoor heeft vermoord.

Hoe laat dit fragment zien dat Gollum slecht is?

NIEUWE HELDEN

De afgelopen decennia is er ook een verandering van personages in films. Het publiek eiste meer diversiteit in personages en niet meer vooral wit, man en hetero. Dus we zien steeds meer vrouwen, personages met andere culturele achtergronden en een betere vertegenwoordiging van LGBTQ+. Er is enige vooruitgang geboekt en het succes van films als Moonlight, Wonder Woman, Lady Bird  en Get Out laat zien dat het anders kan.

STREAMING

Diensten zoals Netflix, Disney Plus en Prime Video hebben de manier waarop we tv en film consumeren veranderd. Sommigen zien het als een verslechtering, omdat mensen minder naar de bioscoop zullen gaan. Maar het heeft ook voordelen, bijvoorbeeld dat kleinere speelfilms en documentairefilms een kans krijgen op streamingdiensten, waar mensen meer bereid zijn een gok te wagen op iets anders. Dit verruimt de smaak en laat mensen breder kiezen wanneer ze besluiten om de multiplex te bezoeken. En daarnaast heeft het series een boost gegeven. Doordat ze vaker bekeken worden via streamingsdiensten, is er meer budget, waardoor de kwaliteit stukken verbeterd is (inhoudelijk en qua vorm/techniek).

Welke (goede) film heb jij via een streamingdienst gekeken die je nooit in de bioscoop zou hebben gekeken?