Wondzorg les 5: Ambulante compressietherapie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Verpleegtechnische handelen

Wondzorg

Les 5: Ambulante compressietherapie

Lesinhoud

• Lesdoelen
• Module planning
• Ulcus Cruris 
• Veneuze en arteriële insufficiëntie
• ACT zwachtelen
• Quiz

Lesdoelen

• De student kan de betekenis uitleggen van ulcus cruris
• De student kan het verschil uitleggen tussen veneus en arterieel vaatlijden
• De student kan het doel uitleggen van ambulante compressietherapie 

In deze dia kan je de moduleplanning toevoegen 

Moduleplanning

In deze dia kan je de moduleplanning toevoegen 

Welke categorie decubitus zie je op de foto?

Categorie 3: Verlies van een volledige huidlaag

Categorie III wordt door het decubitus-classificatiesysteem gedefinieerd als verlies van de volledige huidlaag. Subcutaan vet kan zichtbaar zijn, maar bot, pezen en spieren liggen niet bloot.

In de wond kan wondbeslag aanwezig zijn.

Afhankelijk van de locatie van de wond zie je subcutaan vet in de wond. Bij de neusbrug, het oor, het achterhoofd en de enkel is er geen subcutaan (vet)weefsel. Daar kan de wond oppervlakkig van diepte zijn. Andere gebieden met veel vetweefsel kunnen wel diepe wonden ontwikkelen.

Er kan sprake zijn van ondermijning of tunneling.

De zorgvrager heeft vaak veel pijn

Vermoedelijke diepe weefselbeschadiging. Diepte onbekend

In deze categorie is de huid intact. Maar je ziet wel een paarse of kastanjebruine verkleuring. Ook kun je een met bloed gevulde blaar zien. Deze plekken ontstaan doordat de onderliggende weefsels door druk- en schuifkrachten beschadigd zijn geraakt. Ondanks het redelijk onschuldige uiterlijk kan deze beschadiging al heel diep zitten. De huid kan op deze plek pijnlijk zijn of warmer of juist kouder aanvoelen dan de omliggende gezonde huid. 

Categorie 2: Verlies van een deel van de huidlaag of blaar

Niet naar categorie in te delen/ongeclassificeerd: Verlies van een volledige huid- of weefsellaag. Diepte onbekend

Categorie 4: Verlies van een volledige weefsellaag (spier/ bot zichtbaar)

Categorie 1: Niet- wegdrukbare roodheid bij intacte huid

Wat is een ulcus cruris?

Oorzaken ulcus cruris

De oorzaak van een ulcus cruris kan veneus of arterieel zijn:

- Veneus ulcus cruris              probleem in de afvoer (aderen)

- Arterieel ulcus cruris             probleem in de aanvoer (slagaders)

- Gemengde oorzaak: diabetes, infectie trauma's of maligniteiten

Verschil veneuze en arteriële insufficiëntie

Veneus (afvoerprobleem)	Arterieel (aanvoerprobleem)
Pijn vermindert bij hoog leggen been	Veel pijn, vermindert bij omlaag leggen been
Veel exsudaat	Weinig exsudaat
Oedeem	Meestal geen oedeem
Locatie enkel, overgang enkel/ kuit	Locatie: scheenbeen, voorvoet, tenen
Oppervlakkige wond	Diepe wond
Wondranden grillig	Scherpbegrensde wondranden
Meestal geel/ rood	Necrose kan aanwezig zijn
Normale kleur en temperatuur voet	Koude, bleke voet
Normale pulsaties	Geen of zwakke pulsaties

Risico factoren ulcus cruris

• Diabetes
• Hartfalen
• Hypertensie
• Reuma
• Immobiliteit
• Spataderen
• Langdurig staan
• Huidaandoeningen als eczeem/ psoriasis.
• Donkere vlekken

ijzer plekken: Dit betekent dat de bloedcirculatie in de aderen in de benen niet goed werkt en bloed zich opstapelt in de onderste delen van de benen. De vlekken ontstaan doordat bloed uit de kapotte bloedvaatjes in de huid terechtkomt en daar ijzer achterlaat, wat de vlekken donkerbruin maakt. 

Ambulante compressietherapie

Een compressieverband of drukverband wordt aangelegd om oedeem te verminderen en een betere doorbloeding van de huid te stimuleren.

Compressie betekent ‘druk’ en ambulant betekent ‘moeten bewegen’. 

Het doel van zwachtelen is het verbeteren van de bloedcirculatie in de venen van het onderbeen en het verminderen van oedeem.

Indicaties voor compressietherapie

Enkele indicaties voor compressietherapie

Voor compressietherapie zijn verschillende indicaties:

• onvoldoende werking lymfevaten
  
• trombose
  
• lipoedeem
  
• onvoldoende werking van de bloedvaten (veneuze insufficiëntie)

De werking van zwachtelen

Zwachtelen werkt door de toepassing van (gelijkmatige) druk op de weefsels. 

De zwachtel wordt met een bepaalde druk om de voet, de enkel en het (onder)been aangelegd. 

• Oedeemvermindering
• Verbetering van de bloedcirculatie 

Materialen

Soorten zwachtels

• Elastische korte- rekzwachtel
• Elastische lange- rekzwachtel

Complicaties bij ACT

• Pijn na het zwachtelen
• Huidirritatie
• Vensteroedeem 
• Blauwe tenen na het zwachtelen
• Drukplekken
• Trombose
• Witte tenen na het zwachtelen
• Striemen en blaren 

Op de foto zie je een skin- tear waarbij de flap nog intact is. Dit is gunstig voor genezing

Dit zijn wonden die veroorzaakt worden door scherp van buitenaf

schaafwond of ontvelling: ontstaat door een valpartij. Dit zijn vaak oppervlakkige wonden die weinig of niet bloeden, maar wel heel pijnlijk kunnen zijn

Snijwond: Deze wonden zijn vaak wat dieper en hebben gladde wondranden, waardoor de genezing makkelijker verloopt

steekwond: Deze wonden kunnen erg diep zijn met veel schade aan onderliggend weefsel. Verhoogd risico op besmetting/ infectie. Daarom goed om de wond eerst te laten bloeden

Een scheurwond is een diepe wond met rafelige wondranden, wat de genezing bemoeilijkt. Op SEH worden wondranden weleens gladgemaakt door de rafels weg te snijden. 

Schotwond ontstaat door een kogel die diep in het lichaam binnendringt en veel onderliggend weefsel beschadigt. 

Beet: beten zijn gevaarlijk doordat het speeksel veel ziektekiemen bevat, zoals een hondenbeet of mensenbeet. Leuke vraag: is hondenbeet schoner dan een mensenbeet. Antwoord is onjuist. 

Insectenbeet of- steek

Dit zijn kleine verwondingen waarbij het ingespoten gif hevige allergische reacties kan oproepen

Aan de slag

Maak in Learnbeat:

Hoofdstuk 24.6 H

Opgave 4, 7, 10, 12 t/m 16

• een verminderde mobiliteit hebben,
• een verminderde huidconditie hebben. Een droge of juist een vochtige huid is kwetsbaarder. Ouderen hebben vaak een dunnere huid. Een verminderde huidconditie kan komen door slechtere doorbloeding, medicijngebruik, transpiratie of incontinentie.
• een verminderd bewustzijn hebben of verward zijn. Deze zorgvragers kunnen klachten niet goed aangeven of adviezen niet opvolgen.
• een slechte voedingstoestand hebben. Zij hebben door een tekort aan voedingsstoffen kans op een slechte wondgenezing of infecties. Bij magere zorgvragers kan bij benige uitsteeksels een verhoogd risico op decubitus ontstaan.
• neurologische stoornissen hebben, zoals spasmen en verlammingen. Zij voelen vaak de pijn niet, schuiven veel of kunnen juist niet van houding veranderen.
• een afwijkende lichaamstemperatuur hebben. De huid kan dan vochtig worden.
• incontinent zijn. Feces en urine maken de huid kwetsbaar.

QUIZTIME

Pijn vermindert bij omlaag leggen been

1. Veneus
2. Arterieel

Weinig exsudaat

1. Veneus
2. Arterieel

Oedeem

1. Veneus
2. Arterieel

Locatie; scheenbeen, voorvoet, tenen

1. Veneus
2. Arterieel

Oppervlakkige wond

1. Veneus
2. Arterieel

Scherpbegrensde wondranden

1. Veneus
2. Arterieel

Meestal geel/ rood

1. Veneus
2. Arterieel

Normale kleur en temperatuur voet

1. Veneus
2. Arterieel

Geen of zwakke pulsaties

1. Veneus
2. Arterieel

Lesdoelen

• De student kan de betekenis uitleggen van ulcus cruris
• De student kan het verschil uitleggen tussen veneus en arterieel vaatlijden
• De student kan het doel uitleggen van ambulante compressietherapie 

In deze dia kan je de moduleplanning toevoegen 

Vooruitblik 

Datum: 15 oktober

Lesthema: Wondgenezing

Huiswerk: Learnbeat 24.6 D opgave 4 & 24.6 C opgave 6 en 7

Voor de volgende les maken studenten de opdrachten die vermeld staan op de dia. 

De juiste datum van de volgende les in dia zetten.