Literatuur v5 Voorbereiding SE - versie PEE

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

les trente glorieuses

Les Trente Glorieuses sont la période de forte croissance économique et d'augmentation du niveau de vie qu’a connue la grande majorité des pays développés entre 1945 et 1975.

les trente glorieuses

= eind WOII tot oliecrisis in jaren 70

• un progrès technique élevé qui résulte  au  développement économique intense ;
  
• la reconstruction économique de pays dévastés par la guerre ;
  
• le retour vers une situation de plein emploi dans la grande majorité des pays ;
  
• une croissance forte de la production industrielle (un accroissement annuel moyen de la production d'environ 5 %) ;
  
• une croissance démographique importante (le baby-boom) dans certains pays européens et nord-américains (particulièrement en France, en Allemagne de l'Ouest, aux États-Unis et au Canada).

Jacques Prévert

réalisme poétique

phrases courtes 

vocabulaire simple

énumération d'actions

position des 2 personnes

Prévert

Lees zometeen aandachtig " Je suis comme je suis' van Jacques Prévert.

Doel:

Laten zien dat men in een absurde, betekenisloze wereld beland was, de doelloosheid van het leven uitdrukken, men wantrouwt taal en trekt het bestaan in twijfel.

S. Beckett

• la pièce de théâtre la plus importante du XXème siécle: En Attendant Godot
• prix Nobel de la littérature

E. Ionesco

théâtre absurde : klik ergens in onderstaande video en kijk 3 minuten.

La cantatrice chauve. Welke kenmerken van het absurde theater herken je? 

Exercices page 92

Maak t/m 5 in tweetallen.

Vandaag:

Jean-Paul Sartre &
het existentialisme

Sartre et l'existentialisme

Opfrisser

Na WWII:
Hoe kunnen we weer vertrouwen vinden in de mens?
Wat is de betekenis van een wereld waarin zoveel ellende heeft kunnen plaatsvinden? 

--> Nieuwe rol voor de mens, ontstaan van het existentialisme

Absurdisme

- o.a. Albert Camus

Het leven heeft geen betekenis uit een externe bron.

Oplossing:
Accepteren dat het leven nu eenmaal absurd is: leef nu & vol overgave, eigen keuzes

Existentialisme

- o.a. Jean-Paul Sartre

Het leven heeft geen betekenis uit een externe bron.

Oplossing: Zelf betekenis geven aan het leven. Je hebt hierbij de verantwoordelijkheid om de juiste daden uit te voeren. 

Wat is het existentialisme?

Dit bekijken we aan de hand van quotes van Sartre

Jean-Paul Sartre

Frans auteur, toneelschrijver, filosoof en politicus

Bekendste figuur in het Franse existentialisme

o.a. La Nausée, L'Être et le Néant

Jean-Paul Sartre, quote 1

"L'existence précède l'essence"
(De existentie gaat vooraf aan de essentie)

Essentie

Essentialisme was de standaardgedachte tot ver in de 19e eeuw:

Het idee bij essentialisme is dat mensen ook een essentie hebben, enkele fundamentele eigenschappen die je een doel geven in het leven.  De essentie heb je al in je vóór je geboren wordt.

Niet alleen religie of spiritualiteit, ook zaken als DNA zouden je acties in het leven al kunnen bepalen/beïnvloeden voordat je überhaupt geboren bent.

Existentialisme

Sartre zegt:
Het is juist andersom, existentie (je bestaat) gaat vooraf aan de essentie (wie je bent)
L'existence précède l'essence.

Je wordt geboren (existentie), en daarna pas geef je betekenis aan je leven (essentie).

Er is geen vooropgesteld doel.

NB: existentialisme =/= atheïsme

En nu?

Volgens het existentialisme heeft het leven dus geen vooropgesteld doel. Wat te doen met die betekenisloosheid?

Een duizelingwekkende vrijheid

Zonder vooropgezet doel, is de mens teruggeworpen op zichzelf en "gedoemd tot de vrijheid". 

Je bent vrij om keuzes te maken waarbij je je maatschappelijke verantwoordelijkheid laat meespelen. Je bent zelf

volledig verantwoordelijk voor je daden. 

Jean-Paul Sartre, quote 2

"L'existentialisme est un humanisme"
(Het existentialisme is een humanisme)

Een duizelingwekkende vrijheid

Hieruit volgt: 

L'existentialisme est un humanisme.

De mens staat centraal: het zijn alleen zijn daden die
tellen ("Nos actes seuls nous jugent").

Dus geen religie, geen psychoanalyse, alleen 
je daden bepalen of je goed leeft.

Daarbij: verantwoordelijkheid voor gehele mensheid (humanité)

Wat zijn dan de juiste daden?

Je kunt je daden niet afleiden uit een autoriteit (ouders, docenten, geestelijken, regeringsleiders), want dat zijn ook maar mensen zoals jij, en zij moesten er ook zelf achter komen hoe ze goed konden leven.

Wat dan wel volgens Sartre: "authentiek leven".
Hoe doe je dat?

Wat is juist?

Voorbeeld van Sartre: 

Een jonge man twijfelt tussen twee "goede daden".

1) Vechten in de oorlog
2) Thuisblijven om voor zijn zieke moeder te zorgen.

Wat is de juiste keuze?

Wat is juist?

Er is niet één juist antwoord dat voor iedereen geldt. Niemand, geen enkele externe morele code, kan dit antwoord voor je bepalen.

Sterker nog, er was helemaal geen antwoord, totdat de man zelf een keuze maakte.

Zijn eigen keuze is dan de enige juiste keuze, omdat hij het baseerde op waarden die hijzelf uitkoos (hij maakte zijn beslissing dus op authentieke wijze, eigen morele code). 

Wat is juist?

Belangrijkste is: 

als je maar beseft dat je gedoemd bent tot de vrijheid, je dus altijd meerdere opties hebt, en je zelf betekenis kunt geven aan je leven aan de hand van wat jij zelf waardevol vindt.

Als je leven zin heeft, is dat omdat JIJ die aan je leven gegeven hebt.

Aan de slag

Maak de opdrachten van les jeux sont faits. 

L'absurdisme

In de jaren 1950 ontstaat het absurdisme, dat net als het existentialisme uitgaat van het idee dat het leven geen hoger doel heeft en dat de mens zelf zijn weg moet vinden in het bestaan. 

Maar waar het bij de existentialisten betekent dat de mensen verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun daden en bijdragen aan een betere maatschappij, vinden de absurdisten dat je niet op zoek moet gaan naar antwoorden op grote levensvragen.

Albert Camus

Het oeuvre van Albert Camus (1913-1960) is doordrongen van het besef dat het leven absurd is. Daarmee bedoelt hij dat onze aardse inspanningen eigenlijk zinloos zijn, aangezien we gedoemd zijn te sterven. Dat is een tragisch gegeven, maar Camus weet er toch een positieve draai aan te geven: juist het besef van sterfelijkheid zou ervoor moeten zorgen dat wij het leven omarmen en er het beste van proberen te maken.

L'étranger

Het bekendste werk van Camus is waarschijnlijk L'étranger (1942). De in zichzelf gekeerde hoofdpersoon Meursault pleegt zonder duidelijke aanleiding een moord. In het proces dat op zijn misdaad volgt, speelt zijn emotioneel vlakke karakter een belangrijke rol. Men vraagt zich af of hij wel in staat is berouw te tonen. Ondanks de oneerlijkheid van het proces schikt Meursault zich in zijn lot.

L'étranger is geschreven in een tijd dat het existentialisme één van de belangrijkste stromingen in de filosofie en literatuur is. Hoewel Camus zichzelf niet existentialist ziet, is het gedachtegoed van iemand als Sartre wel zichtbaar in zijn werk. Eigen verantwoordelijkheid speelt bijvoorbeeld een grote rol. 

L'Étranger

Ga aan de slag met de opdrachten. 

Opdracht

Répondez aux questions.

1. Wat is het verschil tussen essentialisme en existentialisme?

2. In de Thought Bubble moet een jongen kiezen tussen twee levensdoelen. Waardoor moet hij volgens Sartre zijn keuze laten bepalen?

3. Wat vindt Camus hiervan?

4. Wie is er optimistischer, Sartre of Camus?

5. Komt dat wat de Crash Course vertelt overeen met wat je over het existentialisme gelezen hebt?

6.Kun je je vinden in het existentialisme? Waarom wel of waarom niet?

Huiswerkopdracht

Opdracht 1

A. Het Essentialisme gaat ervan uit dat we een essentie hebben, die bepaalt wie we zijn. Er is

  eerst essentie en dan bestaan. Het Existentialisme gaat ervan uit dat we eerst bestaan

  (existentie) en dat we door ons bestaan en de keuzes die we maken essentie krijgen. Het

  bestaan komt voor de essentie.

B.De jongen moet zelf zijn keuze bepalen. Alleen hij kan er betekenis aan geven als hij maar authentiek is.

C. De jongen kan helemaal geen betekenis geven aan zijn keuze. Welke hij ook maakt. (Camus was echter pacifist. Hij zou dus nooit voor de oorlog kiezen. Dit staat echter niet in de crash course)

d Startre. Hij zegt dat je zelf betekenis kan geven aan je leven. Camus ontkent iedere betekenis.

E. Eigen antwoord. Bijvoorbeeld: niet helemaal. In de crash course wordt niets gezegd over je eigen vrijheid en die van de ander. Jouw vrijheid houdt op, waar die van de ander begint. In de crash course wordt de ander niet genoemd.

F. Eigen antwoord. Heb je je antwoord uitgelegd?

In welke wijk van Parijs woonden de existentialisten?

1. Ile de la Cité
2. Quartier Latin
3. Montmartre
4. Saint-Germain des Prés

Wat betekent "l'essence précède l'existence?"

1. Er is geen leven na de dood.
2. Je bepaalt zelf je leven.
3. Je kunt niet ontsnappen aan je lot.
4. Er is wel leven na de dood.

Wat betekent "l'existence précède l'essence"

1. Je leven staat al van te voren vast.
2. Je bepaalt zelf wat het doel is in je leven.
3. Hoe je leeft, is je eigen keuze.
4. Hoe je leeft, wordt bepaald door je afkomst.

hetbaarnschlyceumnl-my.sharepoint.com

Antwoordblad

Alle antwoorden zijn te vinden op ELO.

Heel veel succes!! Jullie kunnen het.