5V 9.5 bloedvaten
9.5 leerdoelen
- vorm en functie verbinden bij de verschillende soorten bloedvaten.
- toelichten hoe de bloedstolling verloopt.
- toelichten hoe cellen stoffen met het bloed uitwisselen.
1 / 40
next
Slide 1: Slide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5
This lesson contains 40 slides, with text slides and 3 videos.
Items in this lesson
9.5 leerdoelen
- vorm en functie verbinden bij de verschillende soorten bloedvaten.
- toelichten hoe de bloedstolling verloopt.
- toelichten hoe cellen stoffen met het bloed uitwisselen.
Slide 1 - Slide
succescriteria
- je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: dekweefsel, basale membraan, bindweefsel, glad spierweefsel, kleppen, plaque, atherosclerose, infarct, bloedplaatjes, plaatjesfactor, bloedstolling, tromboplastine, stollingsfactor, trombine, protrombine, fibrinogeen, fibrinedraden, bloedstolsel, tight junctions, bloeddruk, filtratiedruk, weefselvloeistof, colloïd osmotische druk, lymfesysteem, lymfe, lymfeknopen
- je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
- je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken
- je weet welke binas-tabellen bij het onderwerp horen en informatie uit deze tabellen halen en gebruiken (BINAS 84 C2, G, N en O)
Slide 2 - Slide
Slide 3 - Video
Typen bloedvaten - bouw
Slagaders en aders: dekweefsel (endotheel), basaal membraan (eiwitten en collageen vezels), elastisch bindweefsel (slagaders), glad spierweefsel, bindweefsel.
Het endotheel is glad zodat
het bloed weinig weerstand
heeft.
Slide 4 - Slide
Typen bloedvaten - bouw
Sommige aders hebben kleppen om
er voor te zorgen dat bloed de
goede kant op stroomt.
Door de lage bloeddruk in de aders
is dit nodig.
Slide 5 - Slide
Typen bloedvaten - bouw
Ligging tussen skeletspieren of
bij slagaders helpt het omhoog
stuwen van het bloed in de aders.
Slide 6 - Slide
Typen bloedvaten - bouw
Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.
Type 1: glad endotheel met
tight-junctions. Er kunnen
nauwelijks stoffen tussen de cellen
door.
Meeste stoffen via diffusie,
endocytose, exocytose.
Slide 7 - Slide
Typen bloedvaten - bouw
Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.
Type 2: glad endotheel met poriën.
Op plekken waar extra capaciteit
nodig is: hersenen, nieren en alvleesklier.
Slide 8 - Slide
Typen bloedvaten - bouw
Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.
Type 3: endotheel met open structuur.
In organen waar veel contact
tussen bloed en orgaan nodig
is: lever, milt en rode beenmerg.
Slide 9 - Slide
Slide 10 - Video
biologiepagina.nl
Slide 11 - Link
Beschadigingen - fase 1
Beschadiging van de bloedvatwand:
Bloedplaatjes plakken aan het beschadigde basale membraan en vormen een plaatjesprop.
Bloedplaatjes in de plaatjesprop geven stoffen af die zorgen voor aantrekken van extra bloedplaatjes en het samentrekken van de spieren rond het bloedvat.
Slide 12 - Slide
Slide 13 - Slide
Bloedstolling
De bloedplaatjes uit de plaatjesprop geven de plaatjesfactor af.
De beschadigde weefselcellen geven tromboplastine af. Samen met vitamine K, Ca2+ en stollingsfactoren in het bloed komt een cascade (reeks/ waterval) op gang die uiteindelijk zorgt voor de omzetting van protrombine in trombine.
Slide 14 - Slide
Bloedstolling
Trombine zet op zijn beurt weer fibrinogeen om in fibrine.
Fibrinedraden vormen met plaatjes en rode bloedcellen een bloedstolsel.
Slide 15 - Slide
Slide 16 - Slide
Weefselherstel
Nieuwe bloedvatwandcellen ontstaan door celdeling.
Na verloop van tijd wordt een enzym (streptokinase) aangemaakt dat de fibrinedraden weer oplost.
Littekenweefsel: herstel ging gepaard met de aanmaak van veel collageenvezels en een onregelmatge weefselstructuur. Minder elasticiteit.
Slide 17 - Slide
Slide 18 - Video
biologiepagina.nl
Slide 19 - Link
Slide 20 - Slide
Uitwisseling met weefsels
Bij de haarvaten vindt de uitwisseling van stoffen plaats tussen bloed en weefsel.
De bloeddruk perst een deel van het bloedplasma (met zuurstof, aminozuren, glucose) tussen de endotheelcellen en door de poriën (indien aanwezig) het weefsel in (tussen de weefselcellen).
Bloedplasma buiten bloedvaten heet weefselvloeistof.
Slide 21 - Slide
Uitwisseling met weefsels
De bloeddruk neemt af van 4,6 kPa naar 2,3 kPa tussen begin en eind haarvat.
Slide 22 - Slide
Uitwisseling met weefsels
In het bloed achtergebleven eiwitten (te groot om het bloedvat te verlaten) zorgen voor een colloïd osmotische druk.
Slide 23 - Slide
Wat was osmose ook alweer?
Slide 24 - Slide
Uitwisseling met weefsels
Het verschil tussen de bloeddruk (BD) en de Colloïd Osmotische Druk (COD) levert de netto filtratiedruk (NFD).
Slide 25 - Slide
Uitwisseling met weefsels
Deze NFD zorgt er voor dat veel weefselvloeistof aan het einde van een haarvat weer terugstroomt het haarvat in (met afvalstoffen, CO2).
Slide 26 - Slide
Slide 27 - Slide
Uitwisseling met weefsels
Dagelijks ongeveer 20L van bloedplasma -> weefselvloeistof. Ongeveer 10% blijft achter in de weefsels.
Het lymfesysteem zorgt er voor dat deze weefselvloeistof weer terug komt in de bloedbaan
Slide 28 - Slide
www.bioplek.org
Slide 29 - Link
Lymfesysteem
Weefselvloeistof wordt
verzameld in lymfevaten.
Het heet dan lymfe.
Slide 30 - Slide
Lymfesysteem
Lymfevaten hebben
kleppen om te zorgen
dat de lymfe de goede
kant op stroomt.
Slide 31 - Slide
Lymfesysteem
Via de borstbuis bij de
sleutelbeenader weer het bloed
in.
Bloedplasma=weefselvloeistof
=lymfe.
Slide 32 - Slide
aan de slag
1. maak een begrippenlijst
2. bekijk de animaties op de volgende dia's
3. maken en nakijken opdrachten 9.5
4. maken en nakijken examentraining, toepassing en oefentoets (online)
5. bestuderen en maken opdrachten en animaties op volgende dia's
Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen.
Slide 33 - Slide
biologiepagina.nl
Slide 34 - Link
biologiepagina.nl
Slide 35 - Link
www.bioplek.org
Slide 36 - Link
www.bioplek.org
Slide 37 - Link
www.bioplek.org
Slide 38 - Link
www.bioplek.org
Slide 39 - Link
www.bioplek.org
