AFP, blok 1.1, week 8, les 1

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1,4

Lesdoel

Afronden lesstof blok 1.1

Hoe voel je je vandaag?

😒🙁😐🙂😃

Braken en slikstoornissen 

Wat weet je al over braken en slikstoornissen?

Braken en slikstoornissen

• Antiperistaltische beweging, buikspieren en middenrif werken mee
• De buikspieren spannen aan, het middenrif wordt platter, antiperistaltische bewegingen van de slokdarm
• Begin braak reflex sluit epiglottis (strotklepje) af

Braken en slikstoornissen

• Rumineren: door manipulatie van de tong en keel wordt het voedsel naar boven gehaald
• Regurgitatie/ reflexziekte: onvoldoende afsluiting van de maag, breukje middenrif -> hernia diaphragmatica
• Braakcentrum in de hersenen, nervus vagus, evenwichtszenuw, samenstelling bloed

Wat is rumineren?

1. braken
2. zuurbranden
3. herkauwen
4. terug stromen van maaginhoud naar de slokdarm

Braakreflex

• braakcentrum activeert motorisch, sympathisch en parasympathisch  zenuwstelsel
• motorisch zenuwstelsel zorgt dat er een flinke hap lucht genomen wordt 
• stotklepje sluit de luchtpijp af
• Buikspieren spannen aan -> druk in buik omhoog 
• polsslag gaat omhoog, zweten (sympatisch zenuwstelsel)
• verhoogde speekselvloed (parasympatisch zenuwstelsel)
• sluitspier van de maag naar de darm ontspant
• darminhoud spoelt de maag schoon
• maaginhoud in een beweging naar boven 

welk gebied van de hersenen is betrokken bij het braken?

1. de nervus vagus
2. het braakcentrum
3. de braakcellen
4. de evenwichtszenuw

Oorzaken van braken

• Afwijkingen aan de (spijsverterings) organen : verkeerd voedsel 
• Acute infecties: giftige stoffen van bacteriën die in het bloed terechtkomen 
• Vergiftigingen: overdosering medicatie
• Afwijkingen aan de hersenen: verhoogde hersendruk, migraine 
• Overmatige prikkeling van de zintuigen: te sterke stimulatie evenwichtsorgaan
• Geneesmiddelen: cytostatica
• Hartafwijkingen: acute fase van hartinfarct
• Hormonale zaken: zwangerschap
• Psychogene zaken: angst, spanning

noem zoveel mogelijk oorzaken van braken.

Observaties van braken

• Projectiel braken: braken met enorme kracht. Verhoogde hersendruk, afsluiting maaguitgang 
• Retentie braken: afsluiting van de 12 v. darm, rottende geur ivm onverteerde eiwitten 

wat is geen oorzaak van projectiel braken?

1. afsluiting van de twaalf- vingerige darm
2. vernauwing van de maaguitgang
3. verhoogde hersendruk

waaraan herken je retentiebraken?

1. de kracht waarmee de maaginhoud naar buiten komt
2. de kleur van de maaginhoud
3. de samenstelling, nl veel half verteerd voedsel

Aspect van het braaksel

• Bloed: bloedbraken of haematemesis -> maagzweer
• Gal: langdurig braken 
•  Feces: ileus
• Waterig slijm: hartwater

wat is een ileus?

1. spataders in de slokdarm
2. een afsluiting van de darm
3. braaksel met veel bloed
4. een ontsteking van het buikvlies

waar wijst roestbruin of koffiekleurig braaksel op?

1. gal
2. oud voedsel
3. veel vers bloed tgv een maagbloeding
4. oud bloed, vaak bij een kleine bloeding

hoe onderscheid je fecaal braaksel van braaksel met oud bloed?

1. andere kleur
2. ruikt naar ontlasting
3. de hoeveelheid
4. kun je niet van elkaar onderscheiden

Gevolgen van braken

• Dehydratie
• Verstoring zuur base evenwicht
• Beschadiging slokdarmslijmvlies
• Aspiratie: stoffen die terecht komen in de luchtwegen 

wat gebeurt er met het slijmvlies van de slokdarm bij langdurige reflux?

1. er ontstaan irritaties
2. niets, maakt niet uit.
3. zorgvrager krijgt een vieze smaak in de mond

wat is geen gevolg van langdurig braken?

1. aspiratiepneumonie= longontsteking
2. uitdroging
3. beschadiging van het slokdarm slijmvlies

Behandeling van braken

• Vochtbalans en voeding 

 Medicatie

• Antihistaminica:  blokkade histaminereceptoren centrale zenuwstelsel
• Fenothiazinen: Largactil, remming dopamine prikkel
• Serotonine blokkers: Zofran, remming serotonine receptoren
• Anti-emetica: Haloperidol, Primperan, blokkade dopamine receptoren. braken na operaties 

Slikken

• 2x per minuut onbewust
• 32 spieren, 6 hersenzenuwen 

Slikmechanisme

• willekeurige fase: mond dicht, tong duwt eten naar achteren
• onwillekeurige fase: ademhaling stopt, zachte gehemelte omhoog waardoor neusopening omhoog, tong basis duwt strotklepje omlaag, stembanden sluiten, voedsel glijd nu onder invloed van peristaltische bewegingen naar de maag

Oorzaken van slikstoornissen

• Neurologische aandoeningen: CVA, Parkinson, ALS, MS, Alzheimer
• Niet-neurologische aandoeningen: tumoren in de mond/keel holte, passage stoornis, stoornissen speeksel aanmaak (Sjögren), niet passende gebitsprothese, bij werking medicatie

noem een belangrijke niet-neurologische ziekte waarbij slikproblemen kunnen optreden.

Symptomen

• Verslikken, kuchen
• Verlies van speeksel, eten, drinken uit de mond
• Moeite met bewegen van de tong
• Moeite met inzet van de slik beweging 
• Achterblijven van voedsel in de mondholte
• Pijnklachten 
• Langzaam eten

Behandeling: samenwerking tussen arts zorgverlener en logopdist

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven wat de begrippen braken, rumineren en regurgitatie inhouden.
• Je kunt benoemen welke oorzaken braken kan hebben en hoe je hier door te kijken naar de manier van braken en het braaksel meer informatie over kunt krijgen.
• Je kunt verklaren welke zorg nodig is om braken te behandelen en complicaties te voorkomen.
• Je kunt uitleggen dat slikstoornissen een neurologische of een niet-neurologische oorzaak hebben aan de hand van voorbeelden.
• Je kunt beschrijven aan welke symptomen je een slikstoornis kunt herkennen.
• Je kunt toelichten waarom het belangrijk is dat slikstoornissen multidisciplinair behandeld worden.

Ik heb .... leerdoelen kunnen beantwoorden

1

2

3

4

5

6

Hoe vond je de les gaan?

😒🙁😐🙂😃

Afwijkende ontlasting patronen

• Ontlasting: bestaat voor een deel uit (dode) darmflora: symbiose

Aspect ontlasting:

• Consistentie
• Kleur
• Geur

Consistentie

• Scybala: zeer harde ontlasting
• Steatorroe: bij ziekten van de alvleesklier, onverteerd vet
• Diarree

Geur

• Rotte eieren: veel eiwit
• Zuur: veel suiker
• Zoet: bloeding

Kleur

Melena: teerzwart, brijig, zoete geur: altijd reden om een arts te laten beoordelen!

• Spataderbloeding onderste deel slokdarm: leveraandoeningen
• Maagbloeding
• Bloedende zweer twaalfvingerige darm

Bloed bij de ontlasting

• Helderrood vermengd met ontlasting: laatste deel dunne darm 1e deel dikke darm: arts raadplegen!
• Helderrood bloed op de ontlasting: bloeding in sigmoïd of rectum: vaak aambeien de oorzaak

Steatorroe en het malabsorptiesyndroom

Verteringsstoornissen:

• te veel vet in de ontlasting, ontlasting lichtgrijs/brijig
• vetdiarree/steatorroe
• malabsorptie syndroom

Oorzaken stoornissen vetvertering

• te kort aan spijsverteringssappen of vet verterende enzymen
• galtekort door leveraandoeningen

Oorzaken malabsorptiesyndroom door ziekten in de darmwand:

• Acute ontstekingen darmwand: cytostatica
• Langdurige darmwand ontstekingen: worminfectie
• Chronische darmwand ontstekingen: Crohn
• Allergie van de darmwand: coeliakie
• Lactose intolerantie: verminderde/geen lactase productie
• Hormonale stoornissen: te snel werkende schildklier

Gevolgen malabsorptiesyndroom

• Tekort aan ijzer, foliumsuur en vit B12: bloedarmoede
• Tekort aan vet oplosbare vitamines K, A, D & E
• vit K tekort: stollingsstoornissen
• vit A tekort: nachtblindheid
• vit D tekort: verstoring in botaanmaak wegens gebrek aan calcium opname in de darm
• vit E tekort: bloedarmoede

Oorzaken diarree

Acute diarree

• duurt kort
• oorzaak meestal viraal/vergiftiging, bijwerking AB

Chronische diarree 

• langdurige infecties/parasieten
• chronische ontstekingen: Crohn
• vetdiarree
• lactase deficiëntie
• darmtumoren
• diverticulitis
• veranderingen in de anatomie na bijv een operatie

Gevolgen diarree

• Uitdroging

Behandeling

• stoppen met eten en ORS drinken
• loperamide: maakt de ontlasting dikker
• opname ziekenhuis (infuus & medicatie)
• onderzoek (def en darm) om een diagnose te stellen
• wegnemen intolerantie/allergie, laxantia gebruik, stress opheffen

Obstipatie

Harde droge ontlasting

Oorzaken:

• vezelarme voeding
• verminderde voortbeweging in de darm: obstructie/probleem zenuwstelsel
• ziekten aan galwegen, alvleesklier en darm: verteringsstoornissen
• bijwerkingen medicatie: ijzertabletten
• verkeerde ontlastingsgewoonte: te lang ophouden

Behandeling

• Vezelrijke voeding
• voldoende drinken
• voldoende lichaamsbeweging
• medicatie

1. laxeermiddelen: lactulose
2. zwelmiddelen: psylium
3. prikkelende stoffen: dulcolax
4. klysma 

Vul onderstaande tabellen zelf in

• Zet pijltjes wat waar gebeurd
• Zet pijltjes welk enzym waar wordt toegevoegd aan het voedsel