ziekten van het spijsverteringskanaal

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Ziekten van het spijsverteringsstelsel en uitscheidingsstelsel

Module: VTH B4

Groep: G1VPC

Datum: 15 mei

Check-in: Hoe gaat het met jullie??

Lesdoelen

• Je hebt kennis van ziekten van het spijsverteringskanaal
•  Je kunt de oorzaken, symptomen, onderzoek, behandeling en aandachtspunten voor de zorg bij chronisch nierfalen benoemen
• Je hebt kennis van de verschillende vormen van hepatitis

1

2

3

4

5

6

7

Bedenk de juiste benaming bij elk nummer

1

2

3

4

5

6

7

1. Duodenum

2. Colon (1e deel)

3. Ileum (kronkeldarm)

4. Appendix

5. Jejunum (nuchtere darm)

6. Colon (2e deel)

7. Rectum

Waar vindt de meeste resorptie van voedingsstoffen plaats?

1. Duodenum
2. Dunne darm
3. Dikke darm

De dunne darm scheidt darmsap af met suikersplitsende enzymen (lactase, maltase) en eiwitsplitsende enzymen voor de laatste stap in de vertering. Verreweg de meeste resorptie vindt plaats in de dunne darm.

Wat is de functie van gal?

1. Neutraliseren van maagzuur
2. Spreiden van vet in kleine druppeltjes
3. Verteren van vet
4. Over iemand heen spuwen

Gal emulgeert vet. Dat wil zeggen: gal maakt van vet kleinere vetdruppels, waardoor het vetsplitsend enzym lipase er beter bij kan. Het enzym lipase zit niet in de gal, maar in alvleeskliersap. Maagzuur neutraliseren gebeurt niet door de gal, maar door een stof in het alvleeskliersap.

Hoe noem je een darmafsluiting?

1. Ileus
2. Ilias
3. Appendicitis
4. Cholecystitis

Mechanische ileus: vernauwing of afknikken van de darm

Paralytische ileus: Darmbeweging is vertraagd  of afwezig, bijvoorbeeld na een grote buikoperatie

Chronische darmontstekingen

Ziekte van Crohn: Darmaandoening, waarbij sprake is van chronische ontsteking van het slijmvlies. Vooral in de laatste ileum lis en het rectum, maar kan in het hele darmkanaal voorkomen

Colitis ulcerosa: Chronische ontsteking van het slijmvlies in de dikke darm. Gaat vaak gepaard met bloedingen.

Anatomie van de dunne darm

• Begint direct na de maag als twaalfvingerige darm en eindigt bij de inmonding in de dikke darm, met de ‘laatste ileum lis’
• De dunne darm is ongeveer zes meter lang
• De functie van de dunne darm is het verteren van het voedsel en het afgeven van het verteerde voedsel aan het bloed van de poortader

Anatomie van de dikke darm

• De dikke darm loopt van de blindedarm tot aan het rectum
• De functie van de dikke darm is vooral het indikken en het voortstuwen van de onverteerbare resten naar het rectum, zodat deze kunnen worden uitgescheiden
•  Zowel in de dunne als in de dikke darm wordt slijm geproduceerd. Dit slijm beschermt de darmwand tegen inwerking van de darmsappen
• Een aantal stoffen wordt via de dikke darm opgenomen. Een van deze stoffen is vitamine K. 
•  In de dikke darm bevinden zich veel bacteriën, die zorgen voor verdere vertering van de darminhoud en daarbij vitamine K produceren
• Vitamine K is nodig om in de lever stollingsfactoren aan te maken
•  De darmbacteriën worden wel de darmflora genoemd

Ziekteverloop 

• Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is sprake van een steeds terugkerende ontsteking van het darmslijmvlies, waarbij zweervorming (ulceratie) optreedt 
• De oorzaak van deze ziekten is onbekend. Men denkt dat er sprake is van een immunologische reactie van het lichaam
• Beide ziekten hebben overeenkomstige verschijnselen en openbaren zich tussen het twintigste en dertigste levensjaar

Ziekteverloop (vervolg)

• Ze verlopen met exacerbaties en remissies, dat wil zeggen dat er plotseling een opvlamming kan zijn waarvan de zorgvrager behoorlijk ziek is. Na verloop van tijd kalmeert de ziekte weer en kan dan soms jarenlang wegblijven 
•  Een ingrijpende gebeurtenis in het leven van de zorgvrager kan de ziekte vervolgens weer doen opvlammen

Acute fase

• In de acute fase van deze ziekten veroorzaakt de ontsteking koorts, diarree met slijm, pus en bloed en krampen in de onderbuik 
• De zorgvrager heeft weinig eetlust
• De voedingsstoffen worden slecht opgenomen, waardoor de zorgvrager vermagert
• Er is sprake van een algehele malaise, die een ziekenhuisopname noodzakelijk kan maken

Symptomen en complicaties

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa lijken dus op elkaar, maar er zijn grote verschillen in verloop van de twee ziekten, vooral in de complicaties die kunnen ontstaan

Ziekte van Crohn

•  Vooral gelokaliseerd in de laatste ileum lis en vaak bij het rectum
• De aandoening kan echter voorkomen in het gehele darmstelsel, van mond tot anus
• Kenmerkend is dat gezonde darmdelen en zieke darmdelen om en om voorkomen. Dit maakt operatieve verwijdering van zieke darmdelen bij deze ziekte zo moeilijk
•  Door de ontstekingen kunnen ook stricturen (vernauwing door littekenvorming) ontstaan, met gevaar voor ileus (darmafsluiting)
• Bij deze ziekte treft de ontsteking alle lagen van de darmwand, waardoor fistels kunnen ontstaan

Complicaties ziekte van Crohn

• Gewrichtsaandoeningen
  
• Huidafwijkingen
  
• Oogontstekingen
  
• Leverziekten
  
• Gal- en nierstenen
  
• Botontkalking

Colitis ulcerosa 

• Bij colitis ulcerosa beperkt de ontsteking zich tot het slijmvlies, dat gemakkelijk bloedt
•  Vaak bloed bij de ontlasting
• Een late complicatie van colitis is een maligne ontaarding (verandering in kwaadaardige tumor), die vaak na twintig tot dertig jaar ontstaat
•  Een enkele maal kan colitis ulcerosa zo heftig zijn dat de hele dikke darm is aangedaan. De zorgvrager is dan ernstig ziek en kan overlijden (toxisch megacolon) 

Welke diagnostische onderzoeken kunnen er gedaan worden bij vermoeden ziekte van Crohn of colitis ulcerosa?

Diagnostiek

• Anamnese
• Feces onderzoek
•  Röntgenfoto's dunne darm
• Colonscopie
• Biopsie
• Coloninloop foto liever niet

Coloninloop: inbrengen van bariumpap via kleine canule in anus

Behandeling

• Darmen rust geven (makkelijk verteerbaar voedsel)
•  Medicatie:  5-aminosalicylzuur of een ander medicament met een vergelijkbare werking gegeven (ontstekingsremmende medicatie)
• Indien geen/weinig effect -> opname 
• Overgang naar volledige parenterale voeding eventueel in combinatie met corticosteroïden kuur
•  Operatie, al dan niet met (tijdelijke) stoma

De patiënt moet zorg op maat krijgen. Er is sprake van tekort aan voedingsstoffen, diarree en mogelijk een stoma. Welke acties zou jij als verpleegkundige willen ondernemen?

1. kans op deficiëntieziekten (anaemie, vit k tekort)
2. Diëtiste inschakelen
3. Overgaan op astronautenvoedsel
4. Kleine maaltijden op een dag
5. Zorg voor voldoende vochtinname 
6. Laat op schade aan anus bij diarree
7. Zorg voor begeleiding bij schaamte stoma
8. Schakel stomaverpleegkundige in

Een zorgvrager met de ziekte van Crohn kan ontstekingen hebben

1. Alleen in het slijmvlies van de darmwand
2. Door alle lagen van de darmwand
3. Tot in de bindweefsellaag van de darmwand

Een langetermijncomplicatie van colitis ulcerosa is

1. Een perianale fistel
2. Een darmperforatie
3. Een maligne darmtumor

Complicaties van de ziekte van Crohn zijn

1. Stricturen en fistels
2. Poliepen en een maligne darmtumor
3. Darmperforaties en obstipatie

Sleep het symptoom naar de juiste aandoening

Ziekte van Crohn

Colitis ulcerosa

Fistels zijn hoog uitzonderlijk

Ontsteking mogelijk van mond tot anus

Ontsteking dikke darm

Ontstekingen niet per se aaneengesloten

Ontsteking in een aaneengesloten stuk darm

Vernauwingen komen vaak voor

Diepe zweren

Vernauwingen zijn zeldzaam

Fistels komen vaak voor

Vragen over ziekte van Crohn of colitis ulcerosa??

Hepatitis

A,B en C

Opdracht

Maak in groepjes een posterpresentatie (wat is het? wat zijn de klachten? diagnose en behandeling)

Verdeel de groep in 3 groepen

Elke groep werkt een vorm van hepatitis uit (A,B of C)

Docent is aanspreekpunt voor hulp bij vragen

Jullie hebben 30 min de tijd voor het maken van de poster

Elke groep presenteert de poster in max 10 min

Ben je eerder klaar met maken poster? Verdiep je je dan in een andere vorm van hepatitis