Havo 4 Paragraaf 5.1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

We beginnen met hoofdstuk 5.

'Uitleg' paragraaf 5.1

Lesafsluiting

Leerdoel

Na de les kan je uitleggen waarom 

water zo'n hoog kookpunt heeft

Kookpunten

Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:

Wat valt je op aan de eerste 5

stoffen en hun kookpunten?

Hoe verklaar je het verschil tussen 

pentaan en methyl-butaan (beide C5H12)?

Methaan	-162 ºC
Ethaan	-89 ºC
Propaan	-42 ºC
Butaan	-1 ºC
Pentaan	36 ºC
Methyl-butaan	28 ºC

Kookpunten

Overleg nu met een klasgenoot.

Wat valt je op aan de eerste 5

stoffen en hun kookpunten?

Hoe verklaar je het verschil tussen 

pentaan en methyl-butaan (beide C5H12)?

Methaan	-162 ºC
Ethaan	-89 ºC
Propaan	-42 ºC
Butaan	-1 ºC
Pentaan	36 ºC
Methyl-butaan	28 ºC

Kookpunten

De vanderwaalsbinding zorgt dat moleculen elkaar aantrekken.

Hoe zwaarder het molecuul, hoe groter de vanderwaalsbinding.

Hoe langwerpiger het molecuul, hoe groter de vanderwaalsbinding.

Kookpunten

Bedenk voor jezelf wat de gegevens in de tabel vertellen over de stoffen ammoniak en 

water en de bindingen 

tussen de moleculen.

Stof	Massa (u)	Kookpunt (ºC)
Methaan	16	-161,6
Ammoniak	17	-33
Water	18	100
Heptaan	100	98,42

Kookpunten

Overleg met een klasgenoot of deze kooktemperaturen kunnen worden verklaard met

alleen vanderwaals-

bindingen.

Stof	Massa (u)	Kookpunt (ºC)
Methaan	16	-161,6
Ammoniak	17	-33
Water	18	100
Heptaan	100	98,42

Water (en ammoniak)

Water (en ammoniak in mindere mate) heeft een zeer hoog kookpunt voor de molecuulmassa die het heeft.

Er moet dus, naast de vanderwaalsbinding, nog een andere binding de watermoleculen bij elkaar houden.

Welke!?

Water

Een watermolecuul heeft 2 H's en 1 O.

De H's zitten onder een hoek aan de O vast.

Deze hoek is heel belangrijk!

Hoe zit de H eigenlijk aan de O vast?

Water

De bindingen in een molecuul water zijn de covalente bindingen. Deze heten ook atoombindingen.

Deze bestaan uit 1 gemeenschappelijk elektronenpaar (dus 2 elektronen) die de atomen bij elkaar houdt.

Maar waar zitten die elektronen eigenlijk?

Water

De elektronen zitten niet altijd in het midden!

Zuurstof trekt harder, dus de elektronen zitten 

meer bij de zuurstof dan bij de waterstof.

Hierdoor wordt de zuurstof een beetje negatief.

De waterstoffen worden een beetje positief.

Waarom?

Water

De positieve waterstof kan nu een beetje

binden met de negatieve zuurstof van een 

ander watermolecuul. Hierbij wordt een

waterstofbrug gevormd.

En ammoniak dan?

Waterstofbruggen

Voor ammoniak geldt hetzelfde als voor water: de N-H binding doet hetzelfde als de O-H binding.

Waterstofbruggen kunnen dus gevormd worden op 4 manieren:

O-H ⋯ O                   N-H ⋯ O

N-H ⋯ N                   O-H ⋯ N

De stippellijn in de tekeningen geeft de plaats aan van een waterstofbrug.
In welke van de onderstaande tekeningen is op de juiste wijze een waterstofbrug aangegeven voor de stof water?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welke waterstofbrug
is goed getekend?

1. a
2. b
3. c
4. geen enkele

Welke waterstofbrug
is goed getekend?

1. a
2. b
3. c
4. d

Welke binding tussen moleculen is sterker: een vanderwaalsbinding of een waterstofbrug?

1. vanderwaalsbinding
2. waterstofbrug
3. beide even sterk
4. hangt van de stof af

Welke combinatie kan geen waterstofbrug vormen?

1. N-H en O-H
2. O-H en O-H
3. C-H en N-H
4. C=O en H-N

Kan alcohol waterstofbruggen vormen?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag (?)

Als er tijd is:

Opgave 8 en 9

Leerdoel

Na de les kan je uitleggen waarom 

water zo'n hoog kookpunt heeft

Leerdoel:
Je kan uitleggen waarom water zo'n hoog kookpunt heeft.

Kan je dit nu uitleggen?

Ja, helemaal duidelijk!

Ja, maar nog niet helemaal.

Uitleggen nog niet, maar ik snap het wel.

Nee, ik moet hier volgende les nog naar kijken.

Nee, ik snap het nog helemaal niet!