Par. 2.2 Facisme en communisme (3h3 24-10)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Leerdoelen opschrijven

1. Wie was Mussolini?

2. Hoe kwam Mussolini aan de macht in Italië?

3. Wat is het fascisme?

4. Wat zijn de kenmerken van het fascisme?

Leerdoelen opschrijven

8. Hoe werd de Sovjet-Unie een totalitaire dictatuur?

9. Wat is stalinisme?

Eerder klaar? Zoek de kenmerkend aspecten op par. 2.1 en 2.2 en schrijf ze op in je schrift!

5. Wie was Josef Stalin?

6. Hoe werd de Sovjeteconomie ontwikkeld? Gebruik de begrip planeconomie in je antwoord.

7. Wat was de Holodomor? Gebruik de begrip collectivisatie in je antwoord.

Vandaag

1. Huiswerk 

2. Uitleg par. 2.2

3. Leerdoelen antwoorden

4. Oefenen met toetsvragen

5. Afsluiten

Studiewijzer 3H3

19/09 Par. 1.3 Revolutie in Rusland

21/09 Par. 1.3 Revolutie in Rusland

26/09 -

25-28/09 Par. 1.4 De nieuwe kaart van Europa

2-3/10 Par. 2.1 Welvaart en crisis in de VS

5/10 -

9-10/10  Par. 2.2 Facisme en communisme

12/10 - 

HERFSTVAKANTIE

23/10 - Par. 2.2 Facisme en communisme

26/10 : Par. 2.2 Facisme en communisme

31/10 Organisatiedag

VANAF 1 NOV: TOETSWEEK 1

TOETSWEEK P1

H1 par. 1.1 t/m 1.4 en H2 par. 2.1 en 2.2

Huiswerk bespreken

Antwoord de leerdoelen in je schrift:

5. Wie was Josef Stalin?

6. Hoe werd de Sovjeteconomie ontwikkeld? Gebruik de begrip planeconomie in je antwoord.

7. Wat was de Holodomor? Gebruik de begrip collectivisatie in je antwoord.

De opkomst van Mussolini

• Italië kreeg weinig gebiedsuitbreidingen tijdens de vredesonderhandelingen van de Eerste Wereldoorlog.
• Ontevreden veteranen (oud-soldaten) vormden nationalistische knokploegen. 
• Mussolini was leider van de strijdgroep van fascisten. 

Italië na de oorlog

Chaos:

• Radicale socialisten organiseerden stakingen, rellen en bedrijfsbezettingen. 
• De regering stond machteloos.
• Italianen waren bang dat de communistische revolutie zou uitbreken.

 

• Wie zou Italië reden?

Benito Mussolini

• Il Duce (The Leader)
• Leider van de Nationale Fascistische Partij
• Presenteerde zich als een sterk man die Italië zou redden van de chaos.
• Fascisme: antidemocratische, gewelddadig, extreem nationalistisch en totalitair (de overheid moet volledig heersen over de samenleving) politieke beweging. 

Benito Mussolini

Het fascisme

Kenmerken:

1. Er is een dictator die bepaalt wat goed is (bv Mussolini in Italië);

2. Fascisme is antidemocratisch, totalitaire en extreem nationalistisch (eigen staat is belangrijkst); Afkeer tegen de democratie (geen discussie, overleg of compromissen)

3. Verheerlijking van het leger en veel geweld (geen woorden, maar daden), knokploegen bewaken met geweld de rust. 

5. De vrouw is ondergeschikt: haar taak is het krijgen van kinderen.

6. Toepassen van indoctrinatie (het opdringen en inprenten - hersenspoeling - van fascistisch ideeën via media, bv. kranten, radio en films). 

Hoe kwam Mussolini aan de macht?

• Italië was sinds 1861 een eenheid met koning en regering.
• Na de Eerste Wereldoorlog: het gaat economisch slecht in Europa: mensen hebben weinig vertrouwen meer in hun democratische regering.
• De koning was bang voor een burgeroorlog en benomende Mussolini tot premier. 
• Mussolini schakelde met terreur zijn tegenstanders uit en verbood hun partijen. Italië werd een eenpartijstaat. 

De Zwartehemden

Dictatuur in Italië

• Het fascisme werd een staatsideologie, waarvan ideeën systematisch werden opgedrongen (indoctrineren). 
• De overheid probeerde het denken en doen van de bevolking volledig te beheersen (op radio, tv, op school, werk, etc).

Persoonsverheerlijking

Uitbundig prijzen van een persoon. 

Wie kritiek leverde op de dictator of onverschillig bleef, kon te maken krijgen met de geheime politie. Je bent een vijand van het volk en werd zonder proces gevangen of gedeporteerd. 

Afgelopen les...

• Veteranen in Italië organiseren zich in nationalistische knokploegen. 
• Mussolini was de leider van het fascistisch strijdgroep, later van het fascistisch partij. 
• Italië na de WOI: chaos en vrees voor een communistische revolutie.
• De koning benoemde Mussolini tot premier. 
• Het fascisme is: antidemocratisch, militaristisch, totalitair en extreem nationalistisch. 
• Fascisten gebruiken indroctrinatie en Mussolini werd voortdurend verheerlijkt als de grote leider. Iedereen moest meedoen aan deze persoonsverheerlijking. 

De oktoberrevolutie

• Rusland wordt communistisch en een eenpartijstaat.
  
• Er braak een burgeroorlog: rode vs witte leger. Rood wint.

Russische Burgeroorlog

• Witte Leger vs Rode Leger
• Miljoenen doden, vooral door honger. 
• Lenin vormde voedselbrigades die voedsel (graan) bij boeren weghaalden. Ze brandden dorpen plat en vermoordden duizenden boeren. Dit maakte de voedselcrisis alleen maar erger.

1920: het rode leger wint de oorlog, maar het braken boerenopstanden uit, die werden neergeslagen (met gifgas).

Lenin dood

• Lenin was de leider van de Sovjet-Unie
• Vanaf 1922 ging het steeds slechter met Lenin en hij stierf in 1924.
• Jozef Stalin volgde Lenin op

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1928-1953

Dictatuur

Na de burgeroorlog

• Kleine bedrijven kregen weer wat vrijheid. 
• Particulieren winkels, restaurants en fabriekjes werden weer toegestaan. 
• Boeren hoefden niet meer hun volledige oogst in de leveren, maar mochten een deel verkopen. 
• De honger verdween. 

Planeconomie

• Stalin bedacht de planeconomie, met doel de Sovjet-Unie snel een sterke industriële mogendheid te maken. 
• De planeconomie was een vijfjarenplan, waarin de overheid precies bepaalde wat er moest geproduceerd worden. 
• Over werden er industriecomplexen gebouwd, mijnen geopend en spoorlijnen en kanalen gebouwd. 
• Miljoenen boeren werden industriearbeiders.

De kolchozen

• Stalin maakten een eind aan de zelfstandige boerenbedrijven. Boeren moesten hun land inleveren en zich aansluiten bij de kolchozen, collectieve boerderijen waar boeren alles samen moesten produceren. 
• Reden? Boerderij met moderne werktuigen om voedlse te produceren voor de snel groeiende stadsbevolking. 
• Maar de boeren waren tegen de collectivisatie

Boeren waren tegen de collectivisatie

Boeren kwamen in opstand tegen de collectivisatie van Stalin. Hij greep hard in: 

• Rijke boeren (zelfstandige boeren) of koelak (russische scheldwoord voor uitbuiter) kregen de schuld. 
• Deze boeren moesten geliquideerd worden. Communisten jachten op deze mensen.
• Miljoenen boeren werden vermoord of gedeporteerd.

Holodomor

Holodomor was een door de staat gesponsorde hongersnood die plaatsvond in Oekraïne in 1932-1933. Het werd veroorzaakt door de collectivisatie van de landbouw en de gedwongen verwijdering van graan uit Oekraïne.

Leg uit wat de Holodomor was en hoe het verband houdt met het beleid van Stalin tegenover de Oekraïne.

De Holodomor was een hongersnood op het grondgebied van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek in de jaren 1932-1933. Het aantal doden lag tussen de 2,5 en de 7,5 miljoen.

De Oekraïense boeren verborgen hun graan en slachtten hun vee liever dan dat ze het leverden aan de staatsboerderijen. De verplichte graanleveranties werden als straf verhoogd, hoewel de oogst in 1932 mislukte. Miljoenen boeren, door de communisten aangeduid als koelakken, werden gedeporteerd naar Siberië.

De Holodomor wordt in sommige landen gezien als een genocide.

Opdrachten maken

Werkboekje, blz. 39 en 40

opdrachten 6 en 8

10 minuten

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen

Afgelopen les...

De Sovjet-Unie onder Stalin: 

• Planeconomie
• De kolchozen en de collectivisatie van de landbouw
• Holodomor

Dictatuur in de Sovjet-Unie

Met terreur beheerste de communistische partij het denken en doen van  de bevolking die uit angst gehoorzaam was. 

Tegenstaders werden gedeporteerd naar werkkampen in Siberië.

Binnen de partij was ook terreur

Tussen 1936 en 1938 werden honderdduizenden partijleden door de geheime dienst gearresteerd, gemarteld, vermoord of gedeporteerd. 

De normale mensen onder het stalinisme

De woon- en werkomstandigheden van gewone arbeiders en boeren waren erg slecht, terwijl in de staatspropaganda werd de Sovjet-Unie voorgesteld als een land waarin arbeiders en boeren in overvloed leefden.

Stalinisme

Overal in de Sovjet-Unie hing een portret en een standbeeld van Stalin. Hij was de "friend of the people". 

Door propaganda en indoctrinatie geloofden de meeste mensen dat Stalin zorgde voor hun welzijn (dat het goed met hen ging) en dat alle ellende de schuld van anderen was.

Het communisme onder Stalin, met extreme onderdrukking en persoonsverheelijking, wordt stalinisme genoemd. 

Leerdoelen bespreken

8. Hoe werd de Sovjet-Unie een totalitaire dictatuur?

9. Wat is stalinisme?

Oefentoets maken en bespreken

WAAROM: Oefenen voor de toetsweek

WAT: 5 toetsvragen

HOE: Zelfstandig en in stilte

TIJD: max. 15 minuten

Kenmerkende aspecten

De kenmerkende aspecten zijn ontwikkelingen waaraan je een bepaalde historische periode herkent.

Par. 2.1: De economische wereldcrisis

Par.2.2: het totalitair karakter van het communistisch politiek systeem

Opdracht

Werk in twetaal

15 minuten

Citeer bij elk kenmerkend aspect een stukje tekst uit je boek en geef aan waar je dat kunt vinden (bijvoorbeeld paragraaf 2.1 of paragraaf 2.2).

• Kenmerkend aspect 37: Het voeren van twee wereldoorlogen
• Kenmerkend aspect 38: De crisis van het wereldkapitalisme
• Kenmerkend aspect 39: Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ (nationaalsocialisme)
•  Kenmerkend aspect 40: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
• Kenmerkend aspect 42: Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.

Leerdoelen antwoorden

8. Hoe werd de Sovjet-Unie een totalitaire dictatuur?

9. Wat is stalinisme?

10. Wat zijn kenmerkend aspecten?

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen!