Project literatuur deel 4: poëzie rijm

Poëzie en gedichten
1 / 27
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 2

This lesson contains 27 slides, with interactive quiz, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Poëzie en gedichten

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Een dichtvorm is al heel oud. In vroege tijden gaven rondtrekkende verhalenvertellers en liedjeszangers hun verhalen door op rijm.

WAAROM?

Een verhaal in de vorm van een gedicht konden zij  beter onthouden en het brengt meer spanning in de manier van vertellen.




Poëzie (Grieks) betekent 'maken, creëren'  
Het is de kunst om de gedichten samen te stellen, een speciaal genre in de literatuur.


Gedicht is een stuk schrijven met kenmerken van zowel spraak als zang, wordt gebruikt voor het communiceren van mooie, fantasierijke of verheven gedachten.

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Poëzie komt overal voor
- in slogans van reclames
- songteksten van liedjes
- verwerkt in theatervoorstellingen
- in de (sinterklaas)gedichten die je schrijft
- in en op kunst
- op gebouwen
- ...

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Geschiedenis gedichten

De dichtvorm is al heel oud. In vroege tijden gaven rondtrekkende verhalenvertellers en liedjeszangers hun verhalen door op rijm.

WAAROM?

Een verhaal in de vorm van een gedicht konden zij  beter onthouden en het brengt meer spanning in de manier van vertellen.



Slide 4 - Slide

This item has no instructions

  • Regels zijn kort
  • Veel wit om de regels heen
  • Vaak hebben woorden meerdere betekenissen en worden herhaald
  • Vaak opbouw in strofen; dit zijn groepjes versregels die bij elkaar staan
  • Vaak rijmschema
  • Klank is belangrijk: voordracht
KENMERKEN

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

GEDICHTEN
Gedichten hoeven niet te rijmen.

Een gedicht dat niet rijmt noem je ‘blank vers’.

 Als een gedicht wel rijmt, heb je te maken met een rijmschema. Je ziet dan welke zinnen steeds op elkaar rijmen.



Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Rijmschema gedichten

Voorbeeld:

Al vanaf de eerste dag

was ik betoverd door jouw lach

Mijn liefde voor jou is eindeloos

Het is daarom dat ik voor jou koos

Ik blijf je eeuwig trouw

Jij bent alles waar ik van hou








jij bent alles waar ik van hou






a

a

b

b

c

c

Slide 7 - Slide

This item has no instructions

BEGINRIJM: VOORRIJM
Voorrijm:



Epikurisch feestgezang


Ruisende wanden, en schittrende zalen,
Bruisende bekers en ramlende schalen,
Blinkende toortsen in flonkrend kristal,
Klinkende kelken en jubelgeschal!
Schaatrende buien van lachen en zingen,
Klaatrende stromen en kurken aan ’t springen;
Spreien van dons voor het uitgerukt lijf,
Reien van vrinden in ’t zalig verblijf!

uit het werk van P.A. de Génestet (1829 – 1861)
Wanneer beginwoorden dezelfde klank hebben

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Beginrijm: alliteratie
Alliteratie:



Wij weten wat we willen!

De kat krabt de krullen van de trap.

Berend Botje, Donald Duck, Guus Geluk, Mickey Mouse

Witte winter,
wollen wanten,
warme jas
waar gisteren nog gras was
zie ik pijltjes in de sneeuw
poes volgt de pootjes
van een spreeuw


Wanneer verschillende woorden met dezelfde letter beginnen

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Assonantie (klinkerrijm)
Assonantie:



Let op de klank van de klinkers als je half wilt rijmen.


Herhaling van de klank van de klinkers in het midden van woorden, 
zonder verder te rijmen

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

EINDRIJM
Op twee slakken

Twee slakken waren al sinds jaren
op weg van Groningen naar Haren.
Ten slotte kwam geheel ontdaan
de oudste aan het eindpunt aan.
Hij slikte en sprak diep bewogen:
'Mijn broer is uit de bocht gevlogen.'


uit: 'De peperbek', 1966.

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

Rijmschema gedichten

Voorbeeld:

Al vanaf de eerste dag

was ik betoverd door jouw lach

Mijn liefde voor jou is eindeloos

Het is daarom dat ik voor jou koos

Ik blijf je eeuwig trouw

Jij bent alles waar ik van hou








jij bent alles waar ik van hou






a

a

b

b

c

c

Slide 12 - Slide

This item has no instructions


Dit is een gedicht met rijmschema...
A
abcabc
B
ababacac
C
aabbaacc

Slide 13 - Quiz

This item has no instructions

                   Soorten gedichten

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

ELFJE

Fiets

Is niets

In deze stad

Hij wordt steeds gejat

Triest



Slide 16 - Slide

This item has no instructions

UITLEG ELFJE

Een elfje is een gedicht van elf woorden die in vijf regels geschreven zijn.  

Regel 1: Eén beginwoord

Regel 2: Twee woorden

Regel 3: Drie woorden

Regel 4: Vier woorden

Regel 5: Eén woord, in de vorm van  een conclusie, uitroep of oplossing




Slide 17 - Slide

This item has no instructions

 Haiku
Kunstenaar Vincent van Gogh
Titel Zelfportret als schilder
Datering 1887 - 1888
Locatie Parijs, Frankrijk
Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam
drie regels, met lettergrepenschema
  5         een - man - met - rood - haar
  7         zet - streep - jes - in - zijn - ge - zicht
  5         op - een - doek - vol - kleur  
  
Een man met rood haar
zet streepjes in zijn gezicht
op een doek vol kleur.

Slide 18 - Slide

Vertel: Dit is een schilderij van Vincent van Gogh. Als ik zou moeten vertellen over wat ik zie op dit schilderij, of over wat er op dit schilderij gebeurt, dan kan ik daar een heleboel woorden bij gebruiken. Maar het kan ook heel kort, luister maar... Ga vervolgens door naar de volgende slide. 

Zelfportret als schilder, 1887 - 1888
UITLEG HAIKU

Een rijmloos gedicht van drie regels met een vast aantal lettergrepen heet een haiku.

De zeventien lettergrepen zijn verdeeld over drie regels.

De eerste regel heeft 5 lettergrepen.

De tweede regel heeft 7 lettergrepen.

De derde regel heeft 5 lettergrepen.



Slide 19 - Slide

This item has no instructions

HAIKU

de kat ligt op schoot

ik begin braaf te aaien

zo zet je hem aan

              (Kees van Kooten)



Slide 20 - Slide

This item has no instructions

LIMERICK

Er was een een cobra uit Made

Die wilde zijn accu opladen

Hij nam toen de gok

En brak uit zijn hok

Maar werd toch gepakt voor zijn daden

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

UITLEG LIMERICK

Een limerick bestaat uit vijf regels.

In de eerste regels staat altijd een plaatsnaam.

Een limerick heeft vaak een grappige inhoud.

Het rijmschema is AABBA. 

Het aantal lettergrepen per regel staat vast:

9-9-5-5-9

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

LIMERICK

Er was eens een vrouw uit Abcoude

Die graag op wat kattenvoer kauwde

Maar o wat een lol

Na zes blikken vol

Ze praatte niet meer, maar miauwde

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

NAAMGEDICHT

Daar ligt ze

O zo mooi

O zo prachtig

Rozen om haar heen

Nu komt de prins

Redder in nood

O zo snel

O zo stoer

Sterk met zijn zwaard

Ja daar wijkt de haag

En dan ...de kus



Slide 24 - Slide

This item has no instructions

UITLEG NAAMGEDICHT


Begint met een naam.

De letters van de naam staan onder elkaar.

Elke letter is het begin van een (bij de naam of persoon) passende dichtregel, waardoor er een  persoonlijk gedicht ontstaat.



Slide 25 - Slide

This item has no instructions

NAAMDICHT

Nu schrijf ik

Alle letters

Allemaal onder elkaar

Maat, of rijm, of vorm

Doen eventjes niet mee

Ik knutsel totdat elke regel

Cool klinkt zoals ik het wil

Het wordt dan haast vanzelf

Toch een mooi gedicht



Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Slide 27 - Video

This item has no instructions