T8 gedrag

Thema 8 Gedrag
1 / 40
next
Slide 1: Slide
BiologieMiddelbare schoolvmbo g, tLeerjaar 3,4

This lesson contains 40 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

Thema 8 Gedrag

Slide 1 - Slide

8.1 Wat is gedrag
Je kan omschrijven wat gedrag is en hoe gedrag wordt bestudeerd.

Slide 2 - Slide

Wat is gedrag?

Slide 3 - Open question

Ethologie
Ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

Ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:
- Nico Tinbergen
- Konrad Lorenz
- Frans de Waal

Slide 4 - Slide

Wat is gedrag?
Gedrag is alles wat je doet
Bestaat uit verschillende handelingen
Een handeling is een respons op een prikkel.

Slide 5 - Slide

Studie van gedrag = ethologie
Ethologie = studie van gedrag
Bij gedragsonderzoek is het belangrijk dat je:
  • Objectief bent
  • Alleen feiten benoemt
  • Je eigen mening achterwegen laten


Slide 6 - Slide

Ethologie
Bij gedragsonderzoek (ethologie) wordt er gebruik gemaakt van een ethogram en een protocol.
Ethogram: een beschrijving van de handelingen van een dier.
Protocol: een lijst met opeenvolgende handelingen van het dier.
  • Hoe vaak komt een handeling voor?
  • Hoelang duurt een handeling?
  • Is er een bepaalde volgorde van de handelingen?

Slide 7 - Slide

Slide 8 - Video

Gedragsketen
  • Gedragsketen: Als gedrag uit een serie handelingen in een vaste volgorde bestaat
  • Vaak te zien bij paringsgedrag(balts).

Slide 9 - Slide

8.2 Oorzaken van gedrag
Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden. 

Slide 10 - Slide

Oorzaken van gedrag
Gedrag kan worden opgewekt door:
  • Inwendige prikkels (motivatie)
  • Uitwendige prikkels

Inwendige prikkel wordt ook wel motivatie genoemd.
De motivatie bepaald of het gedrag wel of niet wordt vertoond.

Slide 11 - Slide

Uitwendige prikkels
Inwendige prikkels
licht
kou
dorst
geur
geluid
honger
spierpijn
hormonen

Slide 12 - Drag question

Prikkels
Sleutelprikkel: Een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Supranormaleprikkel: Een overdreven sleutelprikkel,  is effectiever in het veroorzaken van het gedrag dan een sleutelprikkel. 


Slide 13 - Slide

Sleutelprikkel
Een sleutelprikkel is een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij gedrag

Slide 14 - Slide

sleutelprikkel

Slide 15 - Slide

supranormale prikkel

Slide 16 - Slide

Supranormale prikkel

Slide 17 - Slide

Een sleutelprikkel:
A
Leidt altijd naar hetzelfde gedrag.
B
Leidt naar meerdere mogelijkheden qua gedrag.
C
Leidt naar aangeleerd gedrag.
D
Leidt naar aangeboren gedrag.

Slide 18 - Quiz

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag
Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald en je kunt verschillende vormen van leren beschrijven.

Slide 19 - Slide

Aangeboren of aangeleerd
Aangeboren gedrag -> erfelijke factoren, ook wel instinct.
Aangeleerd gedrag -> gedrag door leerprocessen.

Er zijn verschillende manieren om te leren:
  • Gewenning
  • Inprenting
  • Trial and error
  • Conditionering

Slide 20 - Slide

Aangeboren of aangeleerd
Gewenning: Het aan of afleren van een prikkel door herhaling.
Inprenting: Hierbij wordt er in een korte periode(gevoelige periode) gedrag aangeleerd.
Trial and error: Leren door te doen of ervaren.

Slide 21 - Slide

Aangeboren of aangeleerd
Conditionering: Aanleren van gedrag met behulp van beloning of straf.
  • Russische onderzoeker pavlov.
  • Het koppelen van een natuurlijke prikkel met een kunstmatige prikkel.
https://www.youtube.com/watch?v=cBdEEzZvOYk

Slide 22 - Slide

Vorming van gedrag
Gedrag bestaat uit
  • Erfelijk gedrag(aangeboren)
  • Aangeleerd gedrag
  • Nieuw gedrag 
Gedrag = mix van aangeboren, 
aangeleerd en eventueel
 nieuw gedrag



Slide 23 - Slide

Aangeboren gedrag
Aangeleerd gedrag

Slide 24 - Drag question

Aangeboren
Aangeleerd
Manieren
Zwemmen
Lachen
Huilen
Liegen
Lezen
Duimzuigen

Slide 25 - Drag question

Hieronder staan voorbeelden van gedrag. 
Is er sprake van aangeboren  of  aangeleerd gedrag? 
aangeboren gedrag
 aangeleerd gedrag
Een baby zuigt melk bij de moeder.
Een hond zwemt.
Een kat gebruikt een kattenluikje om naar binnen en naar buiten te gaan.
Een kat rent achter een muis aan.
Een meisje speelt gitaar.
Een papegaai zegt "hallo".

Slide 26 - Drag question

8.4 Sociaal gedrag
Je kunt verschillende typen sociaal gedrag onderscheiden

Slide 27 - Slide

Signalen
Het afgeven van signalen is een vorm van communicatie.
Voorbeelden: Kleuren, geuren, geluiden, houdingen of gebaren.

Door deze signalen is communicatie mogelijk.
Signalen onder soortgenoten vormen sociaal gedrag.

Slide 28 - Slide

Signalen
Signalen kunnen worden afgegeven via:
  1. Geuren
  2. Kleuren
  3. Geluiden
  4. Houdingen
  5. Gebaren

Slide 29 - Slide

Wat is sociaal gedrag?
A
een leeuw die een gnoe opeet
B
een kat die sist naar een hond
C
een leeuw die vecht met een andere leeuw
D
een man die zijn hond leert pootjes geven

Slide 30 - Quiz

Sociaal gedrag
  • Taakverdeling
  • Territoriumgedrag
  • Paringsgedrag
  • Broedzorg
  • Rangorde in groepen

Slide 31 - Slide

Sociaal gedrag
Taakverdeling: Dieren in een groep vertonen ander gedrag dan hun soortgenoten. Dit verbeterd hun overlevingskans.
Territoriumgedrag: Eigen leefgebied verdedigen, zodat ze genoeg voedsel en ruimte hebben om nakomelingen groot te brengen. Onder territoriumgedrag valt ook:
  • Dreiggedrag
  • Aanvalsgedrag
  • Vluchtgedrag


Slide 32 - Slide

Sociaal gedrag
Paringsgedrag: bestaat uit baltsgedrag met gevolg paring.
Baltsgedrag: partner aantrekken om de motivatie voor paring te vergroten. Balts bestaat uit een handelingen die een gedragsketen vormen. De signalen tijdens het baltsgedrag zijn kenmerkend voor het diersoort

Broedzorg: Het verzorgen van de eieren of jongen (meestal individueel, soms samen).

Slide 33 - Slide

Rangorde in groepen
(vogels en zoogdieren)
  • Als er in een groep dominante en onderdanige dieren zijn en elk dier zijn plaats kent, dan heet dat rangorde. (gebeurd vaak met voedsel)

  • Kippen hebben ook een duidelijke rangorde, de zogenaamde pikorde.

  • De meest dominante hen pikt de anderen hennen om voedsel te krijgen enz.

Slide 34 - Slide

1
2
3
4
5

Slide 35 - Drag question

Verantwoorde behuizing
Het gedrag van landbouwdieren, circusdieren en dierentuindieren is anders dan hun soortgenoten die vrij in de natuur leven.
  • Heen en weer lopen uit verveling
  • Kale leefgebied
  • Kleine verblijven

Zorgen voor goede dierenverblijven, zodat dieren hun natuurlijk gedrag kunnen blijven vertonen.

Slide 36 - Slide

8.5 Gedrag bij mensen
Je kunt de overeenkomsten en de verschillen tussen gedrag van mensen en gedrag van dieren. 

Slide 37 - Slide

Overeenkomsten:
  • Gedrag bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen

  • Gevoelig voor sleutelprikkels en supranormale prikkels

  • Territoriumgedrag, imponeergedrag, dreiggedrag

Verschillen:
  • Gedrag mens sterker bepaald door leerprocessen

  • Communicatie is sterk ontwikkeld

  • Mens kan gedrag beoordelen aan de hand van normen / waarden

  • Rolgedrag en rolpatronen veranderen


Slide 38 - Slide

Waar ligt aangeleerd gedrag 'opgeslagen' bij mensen?
A
In je DNA
B
In je kleine hersenen
C
In je hersenstam
D
In je grote hersenen

Slide 39 - Quiz

Welk gedrag van de mens is aangeboren?
A
Mensen durven niet naakt over straat te lopen, ook al is het heel erg warm.
B
Een baby huilt, want hij heeft een vieze luier.
C
Een meisje huilt, omdat ze niet met de jongens mee mag voetballen
D
Een jongen krijgt tranen in zijn ogen als hij hoort dat hij een onvoldoende heeft.

Slide 40 - Quiz