Lear mar Frysk - module 1 - les 1 (Mûzehûs)

Lear mar Frysk - module 1 - les 1
1 / 31
next
Slide 1: Slide
FriesBeroepsopleiding

This lesson contains 31 slides, with interactive quiz, text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

Lear mar Frysk - module 1 - les 1

Slide 1 - Slide

In sjibbolet is in tongbrekkerssechje en befettet meastentiids klanken dy't spesifyk foar in taal binne, dêr't in net-memmetaalsprekker de tonge oer brekke sil.

Volwassenen moeten vaak meer moeite doen om een nieuwe taal te leren dan kinderen. Een kwartier voorlezen per dag wijst uit dat kinderen 1000 nieuwe woorden leren in een jaar. In Fryslân is Tomke het taalproject voor peuters waar ook volwassenen Fries mee kunnen leren. 
Kursus Lear mar Frysk - module 1
Doel: Fries verstaan en lezen.
  • uitbreiden woordenschat tot meer dan 1000 woorden
  • veel lezen
  • veel luisteren
  • betekenis uit context herleiden
  • herhalen
  • logboek bijhouden
Doorstroom naar module 2: Fries spreken.

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

Wurklist
  • Yntroduksje kursus Lear mar Frysk
       - Yn 'e kunde komme
  • Lesmateriaal: lesboek & www.Edufrysk.nl
       - Harkje, lêze en útspraak oefenje (wurdskat)
       - Grammatika (wichtichste tiidwurden)
       - Ta beslút
       - Om thús te dwaan
  • Neigesetsje
Ve9usE

Slide 3 - Slide

It earste healoere praat ik Nederlânsk.
Dêrnei alles yn it Frysk.

Is der genôch feiligens en animo om yn de groep Frysk te praten?
  • Myn namme is ...                                                                      (hoe heet je)
  • Ik wenje yn in doarp / yn in stêd / bûtenút                   (waar woon je)
  • Ik wenje al ... jier yn Fryslân                (hoe lang woon je al in Fryslân)
  • Ik praat Nederlânsk en ...                                  (welke talen beheers je)
  • Ik folgje dizze kursus omdat ...                  (waarom volg je de cursus)
  • Learwinsk                                               (heb je wensen t.a.v. de cursus)

Ik wol graach wat fertelle oer: 
myn wurk / stúdzje / myn leafhawwerij / myn húshâlding / wat oars...                                  (zoek hiervoor vijf woorden op in het woordenboek)
Yn 'e kunde komme

Slide 4 - Slide

Jou tiid oan de kursisten om de fragen earst yn te foljen en by 'ik wol wat fertelle oer ...' fiif wurden op te sykjen yn it wurdboek.
Sifers foar 'ik wenje al ... jier ...' sjoch wurdboek side 11.
Edufrysk
https://kursus.edufrysk.nl/
Kursus: LearmarFrysk
Groep: LMF 1 Frjentsjer 2023
Koade: Ve9usE
Lesopbouw:
  • Harkje, lêze en útspraak = luisteren, lezen en uitspraak
  • Oan 'e slach = oefenen woordenschat en grammatica
  • Ta beslút = tot slot
  • Om thús te dwaan = huiswerk (A, B, C = 3x20 minuten)
  • Foar wa't no noch syn nocht net hat = extra oefeningen
Leeropbrengst verhogen:
  • woordenlijst Edufrysk.nl
  • woordenboek Frysker.nl
  • logboek bijhouden

Slide 5 - Slide

De kursisten moatte sels in account oanmeitsje en dêrnei de earste kear in koade ynfolje.
Sy krije in hantlieding tastjoerd.
Al it lesmateriaal stiet foar harren klear.
Skoft

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Harkje, lêze en útspraak

Slide 7 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 1 Earst harkje ... dan lêze
Ik lês it ferhaal 'In auto fan karton' foar.
  1. Ast meilêze wolst: let goed op de útspraak.
  2. Wêr giet it ferhaal oer?
Kornelia de Kangeroe, 
pjut Tomke, 
buorfamke Yana Yu 
en hûntsje Romke

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 2 harkje nei de útspraak
  1. grut
  2. doaze
  3. myn
  4. nuver
  5. wêr
  6. tsjillen
  7. iens
  8. klear
  9. hear : "Ik start de auto, hear!"
  10. fuotten
  11. hurder
  12. hûn
  13. rút
  14. stjoer
Luister goed naar de uitspraak en kies het goede antwoord.

Slide 9 - Slide

Lês de wurdsjes twa kear op.
De kursisten kruse oan hokker lûd oerienkomst mei it Fryske wurd.
Jou nei elk wurd efkes de tiid om it antwurd te sykjen.
Opdracht 2 harkje nei de útspraak
  1. grut 
  2. doaze
  3. myn 
  4. nuver 
  5. wêr 
  6. tsjillen 
  7. iens 
  8. klear 
  9. hear : "Ik start de auto, hear!"
  10. fuotten 
  11. hurder 
  12. hûn 
  13. rút 
  14. stjoer 
Luister goed naar de uitspraak en kies het goede antwoord.
  1. b. het Engelse good
  2. b. boor
  3. a. fiets
  4. a. nu
  5. b. crème
  6. a. het Engelse to chill
  7. b. bier
  8. b. beer
  9. a. het Engelse yell
  10. b. een wo klank
  11. b. put
  12. a. boek
  13. b. nu
  14. b. boer

Slide 10 - Slide

Bepraat koart de útspraak.

Het Fries heeft vier tweeklanken (ie, oe, ea, oa) waarmee iets geks aan de hand is.
Als het woord waarin ze voorkomen  langer wordt gemaakt, veranderen ze soms in andere tweeklanken. Dat verschijnsel noemen we breking.

De twa- en trijelûden + de kapkes wike it meast ôf fan it Nederlânsk. Fansels hawwe we yn it Nederlânsk ek de delgeande twalûden foar de -r, mar wurde se net mear as sadanich werkend omdat it net soarget foar betsjuttingsferskil. Sjoch ek side 71 fan de hantlieding (of Edufrysk) mei útlis oer útspraak.

Slide 11 - Video

Fryske útlisfilmkes
12. Twalûden en brekking [3:15]

Taalskets 
Twalûden en brekking [1.30]
https://youtu.be/Du3YN2zuMgA

kofje /tee 
€ 1 de jûn p.p.
betellest yn les 10
mei de pin / kontant / tikkie

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 3 lûdop lêze
  1. Wêr is de grutte doaze?
  2. Myn fuotten dogge soms wat nuver.
  3. Ik bin al klear, hear.
  4. Bist dermei iens dat ik stjoer?
  5. De tsjillen draaie hurd yn de rûnte.
  6. De hûn sit foar it rút.
Ik lês de sinnen foar. Luister goed en lees de zinnen daarna in tweetallen hardop aan elkaar voor. Wijs per tweetal iemand aan voor een klassikale voorleesbeurt.

Slide 13 - Slide

Beurt krigen mar wol de kursist net foarlêze? Freegje dan oan immen út in oar groepke.

Troch it lûdop lêzen kinst kontrolearje oft de kursisten de wurden goed útsprekke. De útspraak is wichtich foar it goed begripen fan in tekst, it ferstean en letter foar it praten.
Opdracht 4 Frysk - Nederlânsk
In de tekst 'In auto fan karton' staan cursief gedrukte woorden. Vertaal deze woorden naar het Nederlands.
Vertaaltips:
  1. Bekijk eerst het woord in de context. 
  2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
  3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl (of oersethelp.nl). 

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 4 Frysk - Nederlânsk
dyk
weg
krekt
net
hurder
sneller
hûn
hond
rút
raam
dogenieten
deugnieten
lilk
kwaad, boos
benaud
benauwd, angstig, bang
boartersguodauto
speelgoedauto
dweiltrochwiet
kletsnat
skoftke
tijdje, poosje
grutte
grote
doaze
doos
myn
mijn
nuver
raar, vreemd
wêr
waar
tsjillen
wielen
iens
eens
fjouwer
vier
klear
klaar
hear
hoor
gau
gauw, vlug, snel
fuotten
voeten

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 5 Wurdskat
Werk in tweetallen. Beantwoord de vragen.
  1. 'Wêr' is een vraagwoord. Noteer nog 4 vraagwoorden.
  2. Een 'hûn' is een huisdier. Noteer nog 4 huisdieren.
  3. Een 'boartersguodauto' is om mee te spelen. Noteer nog 4 speelgoeddingen.
  4. 'Myn' is een bezittelijk voornaamwoord. Noteer nog 4 bezittelijke voornaamwoorden.

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 5 Wurdskat
Mogelijke antwoorden.
  1. Wêr : wa, wat, wannear, wêrom, hokker/watfoar, hoe, hoefolle.
  2. Hûn : kat, fisk, knyn, kavia, hamster, mûs, kanarje, pappegaai, slang, skyldpod.
  3. Boartersguodauto : toudûnserstou, kompjûter, lego, puzel, kaartspul, boerdspul.
  4. Myn : dyn, syn, har, jo, ús, jim, harren.

Slide 17 - Slide

Bepraat alle antwurden en soargje derfoar dat elkenien de wurden ek tastjoerd krijt.
Grammatika

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

ik
ha(w)
hie
bin
wie
wurd
waard
do
hast
hiest
bist
wiest
wurdst
waardst
hy, sy, it
hat
hie
is
wiene(n)
wurdt
waard
jo (u)
hawwe
hiene(n)
binne
wiene(n)
wurde
waarden
wy
hawwe
hiene(n)
binne
wiene(n)
wurde
waarden
jimme
hawwe
hiene(n)
binne
wiene(n)
wurde
waarden
sy
hawwe
hiene(n)
binne
wiene(n)
wurde
waarden
ik
ha(w) hân
ha(w) west
bin wurden
Let op: "Ik ben in Dokkum geweest" = "Ik ha(w) yn Dokkum west" (dus NIET bin west).
De onregelmatige werkwoorden hebben, zijn, worden

Slide 19 - Slide

Dizze tiidwurden moatte út de holle leard wurde. Lês de rychjes even op foar de útspraak. Wiis de kursisten op it mulwurd by wêze, haw west en net bin west.

TIP:
Popkema boekje oer tiidwurden > by alle tiidwurden stiet oft it mulwurd mei 'haw' of 'bin' is.
Opdracht 6 Hawwe, wêze en wurde
Zet in de tekst 'In auto fan karton' een streep onder de werkwoordsvormen van hawwe, wêze en wurde.

Slide 20 - Slide

It helpt miskien om de sintsjes oer te setten nei yn it Nederlânsk.
Opdracht 6 Hawwe, wêze en wurde.

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Opdracht 7 Wurdskat
  1. Ik lees de tekst 'Op sicht' voor. Luister goed en vul de ontbrekende woorden in. De Nederlandse vertaling staat er tussen haakjes achter. Het gaat niet om de spelling, je mag de woorden fonetisch opschrijven.
  2. De tekst wordt nog een keer voorgelezen. Lees mee en kijk na.

Slide 22 - Slide

Lês net te fluch foar.
Jou nei it foarlêzen de tiid om de wurdsjes yn te foljen. It giet by dizze oefening net om de stavering, it jout dus neat as de kursisten de wurdsjes fonetysk opskriuwe.

Lês it ferhaal nochris foar as alle wurdsjes ynfold binne, se kinne dan wer meilêze en de antwurden kontrolearje.
Opdracht 7 Wurdskat antwoorden
  • grutte, skoft, gau
  • eangstich, hûn, rút, hûn
  • benaud, hear, goed, klear
  • hurd, hûn, kat, lytse kat, fluch, hoartsje, kat
  • dweiltrochwiet, bang
  • lilk, poer, nuvere

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Ta beslút

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

It mûzehûs fan Sam en Julia

Slide 25 - Slide

Printeboek meinimme!!!

It foarlêzen duorret 3 minuten.
Om thús te dwaan

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

Om thús te dwaan
Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.
A = opdracht 8, 9 en 10
B = opdracht 11
C = opdracht 12 en 13
 
Foar wa't no noch syn nocht net hat
Extra oefeningen = opdracht 14 en 15

Vergeet niet je logboek bij te werken.
Gebruik www.edufrysk.nl
* luisterfragmenten
* computer kijkt na

Slide 27 - Slide

Antwurden steane achter yn it boek.

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Ferwiis nei EduFrysk foar it foarlêzen fan de teksten en it oefenjen fan de útspraak.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Skriuw yn it logboek nij learde wurdsjes op.
Neigesetsje

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

Slide 29 - Video

Wat is it ferskil tusken 'net' en 'krekt'?

Net = niet "It kin net".
Krekt = precies "It kin krekt".

Wat betekent "It kin net"?
A
Het kan net.
B
Het kan niet.
C
Het kan precies.
D
Het kan wel.

Slide 30 - Quiz

This item has no instructions

Slide 31 - Slide

This item has no instructions