6. Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Terugblik

Wat weet je nog van de vorige paragraaf? 

Er komen een paar vragen aan...

Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Op welke plek wordt een bewuste reactie verwerkt?

1. Ruggenmerg
2. Grote hersenen
3. Hersenstam
4. Zenuwen

Verlopen de impulsen van een reflex via de schakelcellen in de grote hersenen?

1. Ja
2. Nee

Tijdens een reflex worden de impulsen via gevoelszenuwcellen naar schakelcellen in je ruggenmerg geleid. De schakelcellen geleiden de impulsen direct door naar de bewegingszenuwcellen.

1. juist
2. onjuist

Je stoot je teen aan de tafelpoot. Hierdoor trek je jouw voet automatisch terug.
Welke weg leggen de impulsen af om ervoor te zorgen dat je automatisch je voet terugtrekt?

1. De impulsen worden direct naar de hersenen gestuurd.
2. De impulsen worden via schakelcellen naar de hersenen gestuurd.
3. De impulsen worden direct naar de beenspieren gestuurd.
4. De impulsen worden via schakelcellen naar de beenspieren gestuurd.

Het hormoonstelsel

Doelen

• Je beschrijft de bouw en functie van het hormoonstelsel. 
• Je benoemt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren.
• Je beschrijft de werking van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.
• Je beschrijft de werking van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren. 

Klieren

Klier

Een klier is een orgaan dat een stof produceert en afgeeft. Het heeft een afvoerbuis. 

- Speekselklier

- Traanklier 

Hormoonklier

Hormoonklieren produceren hormonen en geven deze af aan het bloed dat door de klier loopt. 

* Een hormoonklier heeft geen afvoerbuis. 

Hormoonklieren

Hormonen regelen langzame, langdurige processen:

• Groei
  
• Ontwikkeling
  
• Stofwisseling  
  
• Voortplanting
  

Hormoonstelsel

* Alle hormoonklieren samen is het hormoonstelsel.

Hormonen regelen langzame, langdurige processen:

• Groei
  
• Ontwikkeling
  
• Stofwisseling  
  
• Voortplanting

Hormonen?

Wat is een hormoon?

Een hormoon:

Is een stof die de werking van bepaalde organen regelt. 

Hormonen

• Hormoonklieren maken hormonen.
• Hormonen komen in het bloed.
• Via het bloed komen ze bij alle organen van het lichaam.
• Sommige organen zijn gevoelig voor hormonen, anderen niet.

Wat is het verschil tussen een hormoonklier en een zweetklier?

1. De hormoonklier heeft een afvoerbuis en de zweetklier niet
2. De hormoonklier heeft geen afvoerbuis en de zweetklier wel
3. Er is geen verschil, het zijn beide klieren

Wat doen hormoonklieren?

1. produceren van hormonen, die worden afgeven aan het bloed
2. maakt bloed aan
3. zorgen dat je ongesteld word
4. zorgt voor soepele spieren

Hypofyse

1. De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.
   
2. Het maakt het groeihormoon (en deze regelen de groei van je botten).
   
3. De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren (zoals de geslachtsorganen).
   

9.1 

De werking van hormonen uit de hypofyse.

De hypofyse produceert

1. Testosteron
2. Oestrogenen
3. Hormonen die werking van allerlei organen regelen
4. Zaadcellen en Eicellen

De hypofyse is een...

1. Hormoonklier in de hersenen
2. Hormoonklier in de bijnieren
3. Hormoonklier bij de schildklier
4. Hormoonklier bij de alvleesklier

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon.
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen.
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

Waar ligt de schildklier?

1. in de hals bij het strottenhoofd
2. in de buikholte, bovenop de nieren
3. in de hersenen ter hoogte van je slaap
4. ter hoogte van je navel aan de voorkant van je buik

De schildklier regelt niet

1. stofwisseling
2. groei
3. spierkracht
4. ontwikkeling

De eilandjes van Langerhans

De eilandjes van Langerhans

- Groepjes cellen in de alvleesklier.

- Produceren de hormonen insuline en glucagon.

- Houden het glucosegehalte van het bloed constant. 

- Reageren op te hoog glucosegehalte (glycogeen).

- Reageren op te laag glucosegehalte (glucagon).

Welke hormonen worden geproduceerd door de eilandjes van langerhans?

1. Insuline en glucagon
2. Oestrogeen
3. Testosteron
4. Insuline en glucose

In welk orgaan liggen de eilandjes van Langerhans?

1. Schildklier
2. Lever
3. Alvleesklier
4. Bijnieren

Diabetes

Ziekte waarbij 

• je lichaam te weinig insuline maakt (type 1) = eilandjes.
• Je lichaam niet goed reageert op insuline (type 2) = levensstijl

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

* Je kunt snel handelen in spannende situaties. 

Eilandjes van Langerhans

Joepie!!

Een quizje!!

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Welke hormoonklier is dit?

1. kleine hersenen
2. eilandjes van langerhands
3. hypofyse
4. schildklier

HORMOONSTELSEL

ZENUWSTELSEL

snel

langzaam

impulsen

via bloed

kort

langdurig

via zenuwen

hormonen

Sleep de juiste naam bij de juiste afbeelding.

Hormoonklier

Traanklier

Hormoonstelsel

Hypofyse

Eilandjes van langerhans

Teelballen

Eierstokken

Schildklier

Bijnieren

Zenuwstelsel

Hormoonstelsel

werkt snel

kortdurend

werkt niet snel

langdurend

zenuwen

bloed

Cellen in de alvleesklier 

die hormonen maken

Stoffen in het bloed die de werking van bepaalde organen regelen

Hormoon dat in de 

bijnieren wordt gemaakt

Klieren die adrenaline maken

Orgaanstelsel in het lichaam dat uit een aantal hormoonklieren bestaat

eilandjes van 

Langerhans

hormonen

adrenaline

hormoonstelsel

bijnieren

Doelen

• Je beschrijft de bouw en functie van het hormoonstelsel. 
• Je benoemt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren.
• Je beschrijft de werking van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.
• Je beschrijft de werking van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren. 

Aan het werk