Paragraaf 5.3 - De Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Hoofstuk 5

De Republiek, een bijzonder land

5.2 Handel in de Oost en de West 

5.2 Handel in de Oost en de West 

Leerdoelen

• Je kunt twee kenmerken noemen van de VOC en WIC en beschrijven hoe zij handel dreven
  
• Je kunt uitleggen waarom Europeanen op grote schaal in slaven handelden
  
• Je kunt beschrijven wat er gebeurde met mensen die tot slaaf waren gemaakt
  

5.2 Handel in de Oost en de West 

Grote handelsbedrijven

-De vraag was groot naar 'specerijen'

-Kooplieden in NL richtten bedrijven op om te handelen in Azië (samenwerken was veilig). De winst werd onderling verdeeld

-In 1602 gingen deze bedrijven in 1 'compagnie' (bedrijf): Verenigde Oost-Indische Compagnie

-De VOC had het monopolie (alleenrecht) op de handel met Azië. Er was geen concurrentie meer 

5.2 Handel in de Oost en de West 

Grote handelsbedrijven

-Er was ook handel met West-Indie (Amerika). Daar kwam suiker en tabak vandaan.

-1621 West-Indische Compagnie (WIC). Zij hadden het monopolie op handel met Afrika en Amerika 

5.2 Handel in de Oost en de West 

Grote handelsbedrijven

Bijzonderheden:

-Iedereen die geld investeerde kreeg een deel van de winst (nieuw!)

-Ze hadden het recht op een monopolie, forten, oorlogen, verdragen etc. 

-Er ontstond een wereldeconomie (de wereld handelde met elkaar)

5.2 Handel in de Oost en de West 

5.2 Handel in de Oost en de West 

Leerdoelen

• Je kunt twee kenmerken noemen van de VOC en WIC en beschrijven hoe zij handel dreven
  
• Je kunt uitleggen waarom Europeanen op grote schaal in slaven handelden
  
• Je kunt beschrijven wat er gebeurde met mensen die tot slaaf waren gemaakt
  

5.2 Handel in de Oost en de West 

Handel in mensen

• Indianen die op de plantages werkten stierven door zwaar werk en ziektes --> Gevolg: andere mensen uit West-Afrika halen en naar Amerika brengen
• Slavenhandel was onderdeel van de driehoekshandel (handel tussen West-Afrika, Amerika en Europa)

5.2 Handel in de Oost en de West 

Handel in mensen

• Europeanen vonden slavenhandel normaal. Zij vonden de Afrikanen een 'minderwaardige' mensensoort 
• Ze vonden ook hun cultuur minder. Ze waren bijvoorbeeld niet christelijk

5.2 Handel in de Oost en de West 

Het leven van de slaven

• Hoe werd je slaaf? Bijv. door schulden of oorlog, soms werden mensen ook tot slaaf gemaakt
• Je was als slaaf bezit van een slavenhandelaar en had geen rechten
•  Afrikaanse slavenhandelaren brachten de slaven naar de Europese forten aan de kust, zoals Elmina.

5.2 Handel in de Oost en de West 

Het leven van de slaven

• De slaven werden naar slavenmarkten in Amerika gebracht (schepen hadden slechte hygiene). 1 op de 8 stierf.
• Op de slavenmarkt werden de slaven gekocht door plantagehouders. De slaven woonden de rest van hun leven op een plantage (mishandelingen waren normaal)

5.3 De Gouden Eeuw

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en welke groep de meeste macht had.
  
• Je kunt met een voorbeeld uitleggen wat er bijzonder was aan kunst in de Gouden Eeuw.
  
• Je kunt met voorbeelden laten zien dat er in de 17e eeuw een wetenschappelijke revolutie was.
  

5.3 De Gouden Eeuw

Het bestuur van de Republiek

• Vanaf 1588 ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 7 gewesten met elk een eigen bestuur (geen eenheid). Alleen buitenlandse politiek werd samen bepaald.
  
• In de Staten-Generaal gingen de gewesten met elkaar in gesprek (elk gewest had 1 stem). Holland was het machtigst
• De Republiek werd geregeerd door rijke burgers (regenten)
• De belangrijkste bestuurders waren de stadhouders van de gewesten (opperbevelhebber van leger en vloot)
• Veel gewesten benoemden dezelfde stadhouder: de prins van Oranje 

5.3 De Gouden Eeuw

Het bestuur van de Republiek

5.3 De Gouden Eeuw

Bloei van de kunst

• Amsterdam werd het centrum van de wereldhandel. De welvaart steeg: het werd een bloeiperiode voor de kunst en wetenschap = Gouden Eeuw 
  
• Veel rijke kooplieden, ambachtslieden en winkeliers lieten kunst maken (hadden geld). De burgerij liet zichzelf vastleggen op doek. Ook het landschap, steden en dagelijks leven waren goede onderwerpen. 
• Niet iedereen was rijk. Er waren veel arbeiders, armen, ouderen en zieke mensen. Zij leefden op straat en kregen kleding + eten van de kerk en rijken 

5.3 De Gouden Eeuw

5.3 De Gouden Eeuw

5.3 De Gouden Eeuw

Bloei van de wetenschap

• Tijdens de renaissance ontstond een nieuwe kijk op de wetenschap. Niet alle kennis was uit boeken te halen
• Men ging de natuur in en het menselijk lichaam onderzoeken
• 1600-1700 = wetenschappelijke revolutie = omdat er zoveel ontdekkingen werden gedaan

5.3 De Gouden Eeuw

Bloei van de wetenschap

• Men leerde over de werking van spieren, longen, aderen etc. 
• van Leeuwenhoek ontdekte door zijn microscoop bacteriën. 
• Huygens ontwierp een telescoop en ontdekte bijvoorbeeld een maan bij de planeet Saturnus. 
• Veel geleerden zagen dat hun ontdekkingen een bewijs waren voor God
• Spinoza ging juist twijfelen aan het geloof, hij gebruikte logica van de natuur

Eise Eisinga Planetarium

Paragraaf 5.2: Handel in de Oost en de West (deel 1)

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.1 handel en nijverheid in de Republiek

Deze les 

• Terugblik 4.4 (video)
• Introductie H5
• Leerdoelen 5.1
• Uitleg 5.1
• Aan de slag met opdrachten