Het Romeinse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het Romeinse Rijk

Tijdvak 2: Grieken en Romeinen.

Tijdvak 2: Grieken en Romeinen

Leerdoelen Romeinse Rijk

1. Voordat we de GPS tour starten kunnen we aan de hand van een quiz zien dat de kennis over het Romeinse-Rijk weer geactiveerd is bij de leerlingen.
2. Aan het einde van de GPS Tour kunnen de leerlingen bewijzen dat ze de stof die tijdens de tour behandeld is begrijpen en kunnen toepassen d.m.v. beantwoorden opevragen.

 

Wat weet je van de Het Romeinse? 

Inleiding

De Romeinen hadden een enorme invloed op de cultuur van Europa. De hoofdstad van het Romeinse Rijk was Rome. Het Romeinse Rijk werd eerst geregeerd door koningen, daarna werd het geregeerd door de senaat en consuls en tot slot waren de keizers de baas. 

• 753 v.Chr. tot 509 v.Chr. - Het Romeinse Koninkrijk
  
• 509 v.Chr. tot 27 v.Chr. - De Romeinse Republiek
  
• 27 v.Chr. tot 476 n.Chr. - Het Romeinse Keizerrijk

Het Romeinse Rijk bestond van 753 voor Christus tot 476 na Christus.

Het Romeinse Keizerrijk

Het ontstaan van het Romeinse Keizerrijk:

was een staat die ontstond rond het begin van de jaartelling als opvolger van de Romeinse Republiek. Het keizerrijk was de laatste fase in de geschiedenis van het Romeinse Rijk. In principe was het een absolute monarchie met een keizer (Caesar Augustus) aan het hoofd.  

Fases:

Deze laatste fase wordt  onderverdeeld in de periode van het principaat: eerste periode waarbij de keizers zich nog met een republikeinse 'façade' tooiden. de tweede periode van het dominaat: waarbij de keizers zich openlijk betitelden als absolute heerser en zelfs 'god' over hun onderdanen: Dominus et deus.

De bevolking en steden

De bevolking van het Romeinse Rijk bestond uit vier groepen:

1. Patriciërs (een groep rijke, adelijke families uit Rome, de meeste senatoren en consuls waren patriciërs)

2. Plebejers (de normale burgers van Rome en Italië, zowel rijken als armen)

3. Slaven (slaven werden uit veroverde gebieden gehaald en moesten hard werken)

4. Buitenlanders (mensen die in veroverde gebieden woonden, ze hadden geen burgerrechten)

De bevolking en steden

Coloniae Civium Romanorum:

waren kolonies uitsluitend bevolkt door Romeinse burgers, die deel uitmaakten van de tribus van de stad Rome.

Coloniae Latinae: (kolonies van Latijns Recht) 

waren bevolkt door burgers van Rome en van andere steden in Latium. 

Caesar en Augustus waren de eersten die op grote schaal coloniae in de provincies stichtten; dit waren vrijwel alle Coloniae Civium Romanorum, gewoonlijk bevolkt door hun oorlogsveteranen die hun land hadden verkregen dankzij het Eerste triumviraat. Tussen 50 v.Chr. en 150 na Chr. zijn in het gehele rijk enkele honderden van zulke coloniae tot stand gekomen. Deze hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de romanisering van het imperium.

De bevolking en steden

Het Castramodel:

De Romeinen gebruikten bij de aanleg van nieuwe steden een systeem dat gebaseerd was op de manier waarop ze hun legerkampen (castra) aanlegden, daarom het castramodel wordt genoemd. De Romeinen pasten dit systeem toe bij de coloniae die zij vanaf de derde eeuw v.Chr. nieuw aanlegden.

Het Romeinse Keizerrijk

Bestuur:

De Romeinen beheersten dit grote gebied door een "verdeel en heers" politiek. Sommige burgers die loyaal meewerkten kregen het fel begeerde Romeins burgerrecht.

De Romeinen namen "nieuwe" goden van ingelijfde volken makkelijk op in hun "Pantheon" en zolang men de keizer, en daarmee Rome, maar erkende en de bijbehorende plichten vervulde kon men verder volgens de eigen cultuur en godsdienst blijven leven. Naast een superieur leger was dit een grondslag voor de "Pax Romana" die eeuwenlang een zekere rust bracht en de handel en wetenschap bevorderde.

Toenemende problemen  

Het enorme Rijk:

Door het enorme gebied dat het Rijk bestreek werd het steeds lastiger om dit als een eenheidsstaat te besturen. Vooral omdat de verschillende provincies uiteenlopende behoeften en problemen hadden die een verschillende aanpak behoefden.

Aanpak:

De keizers Diocletianus (284-305) en Constantijn de Grote (306-337) hebben diverse pogingen ondernomen om het verval te keren. Zij namen vooral hun toevlucht tot allerlei dwangmaatregelen: het werd coloni verboden hun land te verlaten, beroepen werden erfelijk, het ambtelijk apparaat werd uitgebreid. Ook het leger breidden zij uit tot 635.000 man. 

Toenemende problemen  

Grondbelasting:

Dit was voor de geslonken bevolking nauwelijks te bekostigen: de belastingdruk was dan ook zeer hoog. De grondbelasting, die in natura werd geïnd, kon oplopen tot een derde van de opbrengst. 

Vervreemding:

De bevolking raakte meer en meer vervreemd van het bestuurlijk apparaat en de elite in de steden, en verzette zich zelden tegen de binnenvallende barbaren. 

De elite begon de steden te verlaten en trok zich terug op haar uitgestrekte domeinen om aan de belastingdruk te ontkomen. De ontvolking van steden en platteland was in het westelijk deel van het rijk vermoedelijk ernstiger dan in het oosten; daar was ook enige industrie in de steden.

De scheiding van het Romeinse rijk

De Tetrarchie:  

Diocletianus vond dat de meeste problemen bij het besturen van het rijk kwamen doordat het rijk te groot was. Hij benoemde zijn vriend Maximianus in 286 n. Chr. tot medekeizer, om het rijk samen te besturen. Diocletianus bestuurde het oosten van het Rijk, samen met zijn onderkeizer Galerius, en Maximianus kreeg het westen van het rijk, samen met zijn onderkeizer Constantinus I Chlorus. Er kwamen nieuwe hoofdsteden in plaats van Rome: Diocletianus maakte Nicomedia in Noord-Turkije zijn hoofdstad, Maximinius koos de stad Mediolanum (Nu Milaan). Het rijk had dus vier keizers die allemaal een deel bestuurden. Daarom heet deze manier van besturen ook wel de Tetrarchie, van de Griekse woorden voor 'vier' en 'besturen'. De vier keizers werkten goed samen.

Twee aparte landen:

Na de dood van Theodosius werd het Rijk weer in tweeën gesplitst. Het West-Romeinse Rijk werd bestuurd door zijn jongere zoon Honorius en het Oost-Romeinse Rijk werd geregeerd door zijn oudste zoon Arcadius. 

De val van het West-Romeinse Rijk

Veel Romeinen waren boos omdat er zo veel buitenlanders, ook in Italië waren, die de Romeinse cultuur niet volgden. Daarom vond er in 408 een gigantische moordpartij plaats. Veel buitenlanders werden gedood, met name Germanen. De Visigoten waren hier heel boos over en vielen Rome aan. Ze plunderden de stad en sloopten veel gebouwen, en vluchtten voordat het Romeinse leger ze kon pakken.

De keizer in het westen zag dat het moeilijk zou zijn om het rijk bij elkaar te houden. Hij stond de provincie Brittannië af. De provincies Africa, Hispanje, en bijna heel Gallë werden veroverd door stammen,  andere stammen trokken plunderend door het land.

De val van het West-Romeinse Rijk

In 432 veroverde de Koning van de Vandalen, Geiserik, Noord-Afrika. Dit was voor de Romeinen een grote tegenslag, omdat dit een rijk gebied was waar zij veel belasting konden heffen en een groot deel van hun graan vandaag haalden. Doordat de Romeinen hier nu geen belasting meer konden heffen, hadden ze niet genoeg geld om hun hele leger te betalen en moesten ze 40.000 man ontslaan.

De laatste keizer van het West-Romeinse Rijk was de 14 jarige Romulus Augustulus. Tijdens zijn heerschappij veroverde de Germaan Odoaker in 476 heel Italië en riep zichzelf uit tot koning. Het West-Romeinse Rijk hield op te bestaan.

Onder wie werd het Romeinse Rijk een keizerrijk?

1. Julius Caesar
2. Gnaeus Pompeius
3. Gaius Octavius
4. Cleopatra

Benoem de twee fases van het keizerrijk

Uit welke vier groepen bestond de bevolking van het Romeinse Rijk

Door welke groep van de bevolking wordt de Coloniae Civium Romanorum

Hoe heet dit stratenpatroon?

Welke keizer besloot dat het beter was om het Romeinse Rijk op te splitsen als het gaat om het besturen.

1. Keizer Augustus
2. Keizer Caesar
3. Keizer Diocletianus
4. Keizer Constantijn

Welke stelling is juist?
1. Het Romeinse Rijk hield in 476 op te bestaan
2. Het Oost-Romeinse Rijk heeft langer bestaan dan het West-Romeinse Rijk

1. Alleen stelling 1 is juist
2. Alleen stelling 2 is juist
3. Stelling 1 en 2 zijn beide onjuist
4. Stelling 1 en 2 zijn beide juist

Noem een van de belangrijkste toenemende problemen waarom het Romeinse Rijk werd opgesplitst.

Wie waren de keizer en onderkeizer in de eerste periode van het West-Romeinse Rijk

1. Maximianus en Constantinus 1 Chlorus
2. Diocletianus en Galerius
3. Constantijn de Grote en Theodosius 1
4. Julianus Apostata en Maximianus

De Tour 

Nu we jullie kennis over het Romeinse Rijk weer hebben geactiveerd gaan we een super leuke route lopen door Trier. De stad Trier is te vinden in het de deelstaat Rijnland-Palts en is de oudste stad van Duitsland.  Hierdoor is er nog van alles terug te zien van de Romeinse tijd.

Let op! Tijdens de tour worden er vragen gesteld, maar het kan zo zijn dat we achteraf ook nog vragen gaan stellen. Dus maak zo nodig aantekeningen.

Waardoor kreeg de Porta Nigra zwarte kleur?

Welke bouwstijlen kun je terug zien in de Dom van Trier? en noem een aantal kenmerken

Van welk geloof was Constantijn de Grote een aanhanger?

Noem minimaal 3 activiteiten die de Romeinen konden ondernemen bij de Keizerthermen

Waarom probeerde het Duitse leger tijdens Wereldoorlog Twee de brug te vernietigen?

Bedankt voor de goede inzet!