Democratisering paragraaf 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1: Koning en parlement

§1 Koning en Parlement

1. Wat was de machtsverhouding tussen koning en parlement?
2. Wat veranderde er met de grondwet van 1848?
3. Hoe werd het parlement echt de baas in Nederland?
   

§1.1 De machtsverhouding tussen koning en parlement voor 1848

• Nederland is meer dan 200 jaar een republiek, vanaf 1815 wordt Nederland een monarchie o.l.v. koning Willem I (dia 1)
• Koninkrijk bestaat uit Nederland, België en Luxemburg.
• Koninkrijk Nederland kreeg een constitutie

§1.1 De machtsverhouding tussen koning en parlement vóór 1848

Nederland is een constitutionele monarchie

In de grondwet stond dat de koning veel macht had

• Ministers waren dienaren van de koning
• Parlement had weinig inspraak
• Eerste kamer benoemd door de koning
• Tweede Kamer gekozen door Provinciale Staten

https:

§1.1 De machtsverhouding tussen koning en parlement vóór 1848

• 1830 kwamen de Belgen in opstand tegen Willem I
• --> 10 jaar onrust en leger op de been
• 1839: België wordt onafhankelijk
• --> door hoge kosten van oorlog wilden enkele parlementsleden een verandering in de grondwet
• --> 1840: WillemII volgt zijn vader op

§1.2 De veranderingen in de grondwet van 1848

• --> 1848: er breken rellen uit door heel Europa
• Ook liberalen in Nederland wilden veranderingen
• Willem II gaf dhr. Thorbecke oprdracht een nieuwe grondwet te maken.

www.npo.nl

PS = provinciale staten

EK = Eerste Kamer

TK = Tweede Kamer

OUDE GRONDWET 1815

NIEUWE GRONDWET 1848

Grondrechten

TK direct gekozen

PS kiest TK 

PS kiest EK

Koninklijke besluiten

Koning kiest EK

Koning = onschendbaar

Ministers verantwoordelijk

Censuskiesrecht voor TK

Koning benoemt ministers

Grondwet 1848

• Koning onschendbaar
• Ministriële verantwoordelijkheid
• Elke 4 jaar rechtsstreekse verkiezingen voor de Tweede Kamer --> census kiesrecht
• Eerste Kamer indirecte verkiezingen.

Grondwet van 1848

Iedereen krijgt dezelfde (klassieke) grondrechten (bescherming tegen de overheid):

• Recht op vereniging en vergadering
• vrijheid van godsdienst
• vrijheid van meningsuiting
• vrijheid van onderwijs

§1.3 Het parlement wordt echt de baas in Nederland

Grondwet van 1848 maakte Nederland een parlementaire democratie 

• Een bestuur waarbij de burgers het parlement kiezen.
  
• Door ministeriële verantwoordelijkheid kon parlement regering controleren.
  

1849: Willem III komt aan de macht --> hij accepteerde macht van parlement niet 

• Luxemburgse kwestie (1866-1867):  
• --> Ruzie tussen koning en parlement over Luxemburg --> Willem III wilde achter de rug van parlement Luxemburg verkopen
  
•