Kant als wetenschapsfilosoof

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Kant als wetenschapsfilosoof

Recap kenleer Kant

Kennis begint volgens Kant altijd met synthetische a priori oordelen of concepten

Dit is de basis van onze kennis

Hoe moeten we dat begrijpen?

Wat is het verschil tussen analytische en synthetische kennis?

Wat is het verschil tussen a priori en a posteriori kennis?

Soorten kennis

Talige kenmerken van wat we kennen:
Analytisch: waarheid volgt uit de betekenis van de begrippen/concepten
Synthetisch: waarheid volgt niet uit de betekenis van de begrippen/concepten, er wordt iets nieuws toegevoegd

De manier waarop we iets kennen:
a priori: waarheid kan worden vastgesteld voorafgaand aan de ervaring

a posteriori: waarheid kan niet worden vastgesteld voorafgaand aan de ervaring/ervaring is nodig voor vaststellen waarheid

Is volgens Hume synthetische kennis a posteriori?

1. Ja, atijd
2. Nee, nooit
3. Soms wel, soms niet

Is volgens Kant synthetische a priori kennis mogelijk?

1. Ja
2. Nee

Soorten kennis

Talige kenmerken van wat we kennen:
Analytisch: waarheid volgt uit de betekenis van de begrippen/concepten
Synthetisch: waarheid volgt niet uit de betekenis van de begrippen/concepten, er wordt iets nieuws toegevoegd

De manier waarop we iets kennen:
a priori: waarheid kan worden vastgesteld voorafgaand aan de ervaring

a posteriori: waarheid kan niet worden vastgesteld voorafgaand aan de ervaring/ervaring is nodig voor vaststellen waarheid

De bril van de menselijke ervaring 

• Stel, je hebt altijd en overal een bril met gekleurde glazen op
• Alles wordt door de bril gefilterd
• Je kunt niks direct waarnemen, want je hebt altijd de bril op
• Maar zonder de bril zie je niks, het maakt de waarneming zelf mogelijk!

De bril van de menselijke ervaring 

• De bril staat voor de structuur van ons bewustzijn/onze geest
• Niet wat we waarnemen, maar hoe we altijd al waarnemen 
• Waarom is het a priori?
  
• Het gaat vooraf aan iedere ervaring! Je hoeft je niet te beroepen op de ervaring
• Waarom is het synthetisch?
  
• Het is niet puur logisch, maar voegt nieuwe kennis toe aan de wereld

Hoe zouden we de wereld ervaren als er geen ruimte en tijd was?

Aanschouwingsvormen: ruimte en tijd

• De "glazen" van de bril 
• Het fundament van de zintuiglijke ervaring
• Geen eigenschappen van de dingen, maar maakt waarneming zelf mogelijk
• Komt overeen met empirisme: ervaring is voor alle kennis nodig

Hoe zouden we de wereld ervaren als er geen causaliteit (oorzaak-gevolg) bestond?

Categorieën van het verstand, o.a. causaliteit

• De "montuur" van de bril 
• Aangeboren concepten waarmee we de data die we met de zintuigen ervaren ordenen
• Zonder categorieën was ervaring chaotische stroom van indrukken
• Sluit aan bij rationalisme: ons denken/verstand nodig voor tot stand komen kennis

Kants kennisopvatting

Zonder ervaring (empirisme) is er geen inhoud van kennis

Zonder denken (rationalisme) is er geen orde en structuur
Aanschouwingsvormen: de manier waarop wij data ontvangen
Verstandscategorieën: manier waarop wij data verwerken en betekenis geven

“Gedachten zonder inhoud zijn leeg, aanschouwingen zonder begrippen zijn blind.”

Leg uit wat het verschil is tussen de fenomenale en noumanale wereld

Fenomenale wereld:

• Wat wij met ons kenvermogen (aanschouwingsvormen en verstand categorieën) toegang toe hebben
• Kennis mogelijk
• Is gedetermineerd, d.w.z. alles wordt bepaald door een voorafgaande oorzaak
• Hier gaat de natuurwetenschap over

Noumenale wereld:

• Wat wij met ons kenvermogen niet kunnen kennen
• Domein van 'de dingen op zich', onafhankelijk onze waarneming/begrip
• Kennis niet mogelijk
• Hoewel niet kenbaar, wel denkbaar
• Hierin ligt de mogelijkheid tot onze vrijheid en autonomie

Ik kan het belang van Kant voor ons idee van kennis en de wetenschapsfilosofie uitleggen

Ja

Nee

Een klein beetje

Ik kan de volgende begrippen toelichten, toepassen en in verband brengen met andere thema’s uit de wetenschapsfilosofie: transcendentaal, synthetisch a priori, aanschouwingsvormen, verstandscategorieën, 2 werelden: fenomenaal vs noumenaal

Ja

Nee

Paar wel/paar niet