BMBE lassen

• Techniek
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

BMBE lassen

Wat is BMBE (Booglassen met Beklede Elektrode)?

BMBE-lassen is lassen met een elektrisch boogje en een speciale staaf (elektrode) die zelf bescherming geeft aan de las.

Bij BMBE (Booglassen met Beklede Elektrode) wordt de lasboog ontstoken door kortsluiting tussen elektrode en werkstuk. 

De hoge temperatuur smelt druppels van de elektrode af in het smeltbad. Gassen uit de bekleding beschermen het smeltbad, en de slak dekt het vloeibare metaal af. 

Slak moet na iedere laag verwijderd worden om insluitingen te voorkomen.

Laselektrode

Functie van de elektrode.

Opbouw: kerndraad + bekleding.

Gegevens op de doos (materiaal, soort, dikte, stroomsterkte).

Een laselektrode is een metalen staaf met bekleding. De elektrode is verbonden met de pluspool, het werkstuk met de minpool. Tik je het werkstuk aan, dan ontstaat kortsluiting en daarna de lasboog. 

De bekleding zorgt voor gasbescherming, slakvorming en houdt de boog stabiel. 

Op de verpakking staan materiaal, soort bekleding, diameter en aanbevolen stroomsterkte.

Cellulose laselektrode

Eigenschappen: diepe inbranding, veel rook/spatten, hoge lassnelheid.

Toepassing: pijpleidingen, scheepsbouw.

Deze elektrode bevat veel cellulose, waardoor een felle boog ontstaat met diepe inbranding en hoge lassnelheid. Nadeel: veel rook en spatten. 

Toepassing: pijpleidingen en scheepsbouw, ook op roestig materiaal. Goed bruikbaar in de verticaal neergaande positie. Vereist veel vakmanschap.

Vraag: Waarom handig bij roestig materiaal?

Omdat hij diepe inbranding geeft en tolerant is voor roest

Cellulose elektroden hebben een fel spuitende boog met diepe inbranding en kunnen goed lassen op roestig materiaal of grote vooropeningen.

Rutiel laselektrode

Zachte boog, makkelijk te ontsteken, minder spatten.

Mooie gladde lassen, goede slaklossing.

Rutiel elektroden bevatten veel TiO₂(Rutiel) en SiO₂(silicum oxide). Ze hebben een zachte boog, ontsteken makkelijk, geven minder spatten en vloeien mooi aan. 

Worden vaak gebruikt voor hoeklassen en vullen van naden. Verkrijgbaar voor alle posities en geschikt voor wissel- en gelijkstroom. Nadeel: minder diepe inbranding en relatief hoog waterstofgehalte.

Vraag: Waarom vaak gebruikt voor hoeklassen?

Rutiel elektroden zijn makkelijk te ontsteken, geven een zachte boog en mooie gladde lassen die goed aan de te verbinden delen vloeien. Daarom zijn ze ideaal voor hoeklassen.

Basische laselektrode

Zuiver lasmetaal, laag waterstofgehalte, goede kerftaaiheid.

Minder makkelijk te lassen (kortere boog nodig).

Werkvorm: laat leerlingen vergelijken met rutiel: voordelen/nadelen.

Basische elektroden bevatten krijt en vloeispaat. Ze reinigen het smeltbad, waardoor sterk en taai lasmetaal ontstaat met een laag waterstofgehalte. 

Lastiger te lassen: korte boog vereist, grove lasstructuur, moeilijker slaklossing. Grote voordelen bij zwaar belaste constructies, omdat ze scheurvorming voorkomen.

Opslag laselektroden

Droog, goed geventileerd bewaren.

Vacuüm verpakking = lange houdbaarheid.

Altijd droog en goed geventileerd opslaan. Ideaal: temperatuur 10 °C boven buitentemperatuur. Droogte is belangrijker dan warmte. 

Origineel verpakt zijn ze vrijwel onbeperkt houdbaar. 

Vaak vacuüm verpakt om vochtopname te voorkomen.

Vraag: Wat gebeurt er als elektroden vochtig worden?

Vocht tast de bekleding aan. Tijdens het lassen kan waterstof vrijkomen, wat leidt tot poriën en kans op koudscheuren.

Stroomsterkte

Afhankelijk van elektrodedikte (ca. 40A/mm).

Voorbeeldberekening: 4 mm elektrode → ca. 160A.

Werkvorm: leerlingen zelf laten berekenen voor 3 en 5 mm.

De lasstroom hangt af van de elektrodediameter. 

Rekenregel: ca. 40 A per mm. 

Voorbeeld: bij 4 mm elektrode is dat ±160 A.

In de praktijk gebruik je 140–180 A. 

Laat leerlingen oefenen met berekeningen.

Lasapparaat (stroombronnen)

Wisselstroom vs. gelijkstroom.

Inverter techniek: lichter, kleiner, uitbreidbaar.

Elektroden kunnen meestal op zowel wissel- als gelijkstroom worden gelast. Moderne inverters zijn klein, licht en makkelijk mee te nemen. Ze kunnen worden uitgebreid met modules voor MIG/MAG of TIG lassen.

Vraag: Waarom zijn moderne apparaten handiger voor montagewerk?

Door invertertechniek zijn moderne lasapparaten compact en licht. Dit maakt ze zeer geschikt voor montagewerk op locatie en eenvoudig uit te breiden met MIG/MAG of TIG modules.

Genormaliseerde lasposities (NEN-EN 287-1)

Posities (PA, PB, PC, PD, PE, PF).

Verschillende posities: plat (PA), horizontaal (PB), verticaal (PC, PF), bovenhand (PE) en pijp-posities.

Hoe bereken je de juiste lasstroom bij een elektrode?

1. 10 A per mm elektrodedikte
2. 25 A per mm elektrodedikte
3. 40 A per mm elektrodedikte
4. 100 A per mm elektrodedikte

De vuistregel is ca. 40 A per mm elektrodedikte. Bijvoorbeeld: een elektrode van 4 mm → ±160 A.

Waar wordt een cellulose laselektrode vaak toegepast?

1. Voor het lassen van dunne plaatconstructies
2. Voor pijpleidingen en scheepsbouw
3. Voor sierlassen op aluminium
4. Voor lassen onder water

Cellulose elektroden zijn geschikt voor diepe inbranding, werken goed op roestig materiaal en worden veel toegepast bij pijpleidingen en scheepsbouw.

Welke eigenschap hoort bij een rutiel laselektrode?

1. Geeft een diepe inbranding
2. Geeft veel rook en spatten
3. Geeft mooie gladde lassen en vloeit goed aan
4. Vereist veel vakmanschap en korte boog

Rutiel elektroden zijn makkelijk te ontsteken, geven weinig spatten en mooie, gladde lassen. Daarom zijn ze de meest gebruikte elektroden.

Wat is belangrijk bij het opslaan van laselektroden?

1. In een natte ruimte met constante temperatuur
2. In een afgesloten plastic zak bij kamertemperatuur
3. In de koelkast om vocht te voorkomen
4. Altijd in een droge, goed geventileerde ruimte

Elektroden moeten droog en geventileerd bewaard worden. Vocht tast de bekleding aan, waardoor lasfouten en waterstofinsluiting kunnen ontstaan.