ROMANTIEK

ROMANTIEK
CA. 1800 - 1880
OPEN BOEK BLZ. 15
1 / 26
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

This lesson contains 26 slides, with text slides and 7 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

ROMANTIEK
CA. 1800 - 1880
OPEN BOEK BLZ. 15

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

0

Slide 2 - Video

This item has no instructions

Historische achtergrond
  • in 1792 verovert Frankrijk Nederland
  • daar zijn voor- en tegenstanders van
  • voor en tegen de Fransen,
  • voor en tegen het huis van Oranje
  • het Franse leger wordt verslagen
  • Nederland wordt voor het eerst in de
  • geschiedenis een koninkrijk, met prins 
     Willem VI als soeverein vorst
  • Hij noemt zich koning Willem I van
     Oranje-Nassau.

Slide 3 - Slide

Soevereiniteit is het recht van een bestuursorgaan om het hoogste gezag uit te oefenen zonder dat verantwoording is verschuldigd aan een ander orgaan.

Slide 4 - Video

This item has no instructions

Historische achtergrond
  • Willem I wordt opgevolgd door Willem II
  • deze treedt nogal autoritair op
  • daar steekt Thorbecke een stokje voor
  • zijn grondwet beperkt de politieke rol
     van de koning
  • opvolger Willem III is het er niet mee
     eens, maar kan er niets meer aan
     veranderen

Slide 5 - Slide

This item has no instructions

het Indische cultuurstelsel
Dit cultuurstelsel hield in dat de inheemse bevolking 20% van de grond moest gebruiken voor producten voor de Europese markt, zoals indigo, thee, suiker en koffie. Nederland verkocht deze producten in Europa met veel winst. De inheemse bevolking ontving geen cent. Het leidde tot armoede en hongersnoden.

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Slide 7 - Video

This item has no instructions

culturele en literaire achtergrond
Vrijheid, gelijkheid en broederschap: er is niets van terecht gekomen. Voor de kunsten betekende het dat de stemming omsloeg van een rationele en optimistische benadering naar een emotionele, pessimistische levensvisie. Van de kunstenaar werd verwacht dat hij een genie was, die zich bij voorkeur vreemd gedroeg. Hij was immers geen gewone burger? 

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

culturele en literaire achtergrond
Kunst hoefde geen verhaal meer te vertellen, maar moest de verbeelding prikkelen en heftige emoties oproepen. Dat zie je bij de Franse schilder Eugène Delacroix, die grote doeken maakt waarmee de kijker als het ware wordt ondergedompeld in de gewelddadige actie. Je hoort het ook in het werk van Beethoven, dat soms klinkt als een "geweld aan muziek". 

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Slide 10 - Video

This item has no instructions

culturele en literaire achtergrond
Voor de literatuur golden dezelfde ideeën. Literatuur moest spanning brengen en emoties oproepen. Daarbij had de schrijver de taak om met zijn werk zijn levensvisie weer te geven. Schrijvers, componisten en beeldend kunstenaars kregen hierdoor dezelfde status als de filosoof. Ze waren in hun werk op zoek naar de inhoud van het leven en wilden weten welke emoties de mens tot mens maken.

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

culturele en literaire achtergrond
Weltschmerz en escapisme

Romantiek stond voor emoties, fantasie en het bizarre. Je had last van het leven zelf (Weltschmerz) en probeerde daaraan te ontsnappen (escapisme). Vluchten kon je in alcohol (absint), drugs (opium), de natuur, reizen, het spirituele en het spiritisme.

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

het realisme
Tegelijk met de romantiek was er ook een stroming die het realisme wordt genoemd. Binnen deze stroming wordt ervan uitgegaan dat het leven niet groter of spannender hoeft te worden gemaakt, het dagelijkse leven is interessant genoeg. Vooral de zware leefomstandigheden - na de industriële revolutie - van keihard werken vormen in het realisme een inspiratiebron. Het werk van Charles Dickens is er een goed voorbeeld van.

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

Slide 14 - Video

This item has no instructions

literaire genres
  • historische romans
  • sprookjes
  • horror en sciencefiction
  • komedie
  • realisme
  • sociaal realisme
  • dominee-dichters

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

historische romans
Ten tijde van de Romantiek vluchtte men ook graag in het verleden. Vandaar de populariteit van de historische roman. Vooral Geertruida Bosboom-Toussaint schreef veel historische romans.

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

sprookjes
Interesse in sprookjes is ook typisch iets van de negentiende-eeuwse romantiek. Vooral de oude sprookjes waren populair. Via sprookjes kon je ook weer makkelijk wegvluchten van je eigen tijd. In Nederland was Waling Dijkstra een verzamelaar van sprookjes. In Duitsland zijn er de sprookjes van de gebroeders Grimm.

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

horror en sciencefiction
Vreemd genoeg zijn horror en sciencefiction nooit zo aangeslagen in Nederland. Daarentegen was de griezelroman in Engeland groot, met nog altijd bekende titels als Dracula en Frankenstein. Bekende sciencefictionromans vinden we in Frankrijk bij Jules Verne en ook weer in Engeland bij H.G. Wells.

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

komedie
Tijdens de romantiek krijgt humor een extra betekenis, want het wordt gezien als een mogelijkheid om te ontsnappen aan het dagelijkse leven. In Nederland vinden we komedie bij De Schoolmeester (knittelverzen) en bij Piet Paaltjens.

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Piet Paaltjens

Piet Paaltjes is een pseudoniem voor

Francois Haverschmidt. Hij schrijft

gedichten met een grote zwaarmoedigheid

om alles wat in het leven maar tegenviel.

Het zou onleesbaar zijn als dat het enige was, 

maar gelukkig schrijft hij met veel zelfspot 

en humor. De titel van de gedichtenbundel 

zegt dat ook al: "Snikken en grimlachjes".

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

0

Slide 21 - Video

This item has no instructions

realisme
Het romantisch realisme vinden we in Nederland vooral bij Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets). Zijn belangrijkste werk is Camera Obscura (zo werden de eerste fotocamera's genoemd. Hierin legde hij het dagelijkse leven vast, maar dan met veel humor.

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

sociaal realisme
Een groot romanticus was Eduard Douwes Dekker, die onder het pseudoniem Multatuli schreef. Het belangrijkste werk is Max Havelaar. Dit boek kun je lezen als een sociaal-realistische roman omdat hij in dit werk de uitbuiting van de arme Javaanse boeren aan de kaak stelt. Vooral het verhaal van Saïdjah en Adinda is op die manier te interpreteren.

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

0

Slide 24 - Video

This item has no instructions

dominee-dichters
Deze schrijvende dominees waren een typisch Nederlands verschijnsel uit de romantiek. Overigens blijken ze meer een soort antiromantiek te propageren, want in hun - vaak religieuze - gedichten sporen zij aan om tevreden te zijn met een fijn gezinsleven. Aan de andere kant is het weer wel typisch romantiek om te vluchten in religie en een gezinsleven, om je zo te wapenen tegen de grote, boze buitenwereld. Toch zijn er in de negentiende eeuw veel mensen die kritisch staan tegenover het geloof. Wetenschappers kwamen erachter dat de aarde veel langer bestond dan in de Bijbel stond beschreven en Charles Darwin legde de evolutieleer uit.

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Slide 26 - Link

This item has no instructions