3.3 Klimaat en vegetatie rond de Middellandse Zee

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

3.3 Klimaat en vegetatie rond de Middellandse Zee

H3 Middellandse Zeegebied

Domein Aarde

Lesdoel

• het verband tussen klimaat en vegetatie in het Middellandse Zeegebied beschrijven en verklaren.
  
• de hoofdkenmerken van de geofactoren in de subtropische landschapszone.
  
• hoe het landschap in het Middellandse Zeegebied als dynamisch systeem van op elkaar inwerkende geofactoren functioneert.
  
• hoe de verschuiving van de grote luchtdruksystemen leidt tot een nat en een droog seizoen.
  
• met behulp van klimaatdiagram bepalen hoe kwetsbaar een gebied is

Klimaat

Klimaat

Subtropische landschapszone

Vooral Middellandse zeeklimaat/Mediterraan klimaat

Köppen? 

Welke lettercombinatie van Köppen hoort bij het Middellandse Zeeklimaat?

1. Cf
2. BS
3. BW
4. Cs

Klimaatgrafiek Catania (Sicilië)

Welk klimaat hoort hierbij?

Welk klimaat hoort bij de klimaatgrafiek van Catania?

1. Ds
2. Cs
3. BS
4. As

Welk klimaat is dit?

Welk klimaat hoort bij de klimaatgrafiek van zuidoost Spanje?

1. Ds
2. Cs
3. BS
4. As

Middellandse Zeegebied: klimaat

Cs-klimaat overheerst - dit is een extreem klimaat voor de vegetatie

• Droge, hete zomers
• Milde, natte winters (vaak grote hoeveelheid in korte tijd)
  
• Neerslag: hoge variabiliteit, hoge intensiteit
• Maar grote regionale verschillen:
  

Köppen

A-klimaat (tropisch klimaat): de gemiddelde temperatuur van de koudste maand is niet lager dan 18 °C.

B-klimaat (aride klimaat): er valt te weinig neerslag voor boomgroei. Voor de classificatie maakt Köppen gebruik van een zogenaamde droogte-index, die uitgaat van de verhouding tussen de jaarlijkse neerslag en de (potentiële) verdamping.

C-klimaat (maritiem klimaat): de gemiddelde temperatuur van de koudste maand is niet lager dan -3 °C en niet hoger dan 18 °C, gemiddelde temperatuur van de warmste maand is hoger dan 10 °C

D-klimaat (continentaal klimaat): de gemiddelde temperatuur van de koudste maand is lager dan -3 °C, gemiddelde temperatuur van de warmste maand is hoger dan 10 °C.

E-klimaat (polair klimaat): de gemiddelde temperatuur van de warmste maand is niet hoger dan 10 °C. Het hele jaar is het iedere maand kouder dan 10 °C.

Wat is de voornaamste reden voor de droogte in het Middellandse zeegebied in de zomer?

situatie in de zomer

Azoren-Hoog

Situatie in de zomer: Azoren-hogedruk beheerst MZ

Verschillen verklaren

Zomer-winter

Zomer: 

subtropisch hogedrukgebied (30° NB) schuift naar het noorden (zie ook nog een keer bron 2 van par. 5.1)

Hogedrukgebied: dalende lucht, wolken verdampen

Verschillen verklaren

Zomer-winter

Winter: 

• subtropisch hogedrukgebied (30° NB) schuift omlaag
  
• lage drukgebieden (60° NB) schuiven naar het zuiden en bewegen in oostelijke richting over Middellandse Zeegebied.
  
• Lage drukgebieden zuigen lucht aan. Koud uit noorden, warm uit zuiden. 
  
• Deze botsen, stijgende lucht, Lage drukgebied.
  

Neerslagkenmerken in MZ-gebied

Grote neerslagvariabliteit  en intensiteit maar over het algemeen:

Droge zomers

- door hoog drukgebied (Azoren-hoog)

Vochtige winters

- door laag drukgebied

- Azoren-hoog is naar het zuiden verschoven

Maken

Opdrachten 1, 3

Box 2

Vegetatie

Begroeiing

• Bos (loof- en naald-)
  
• Woestijn/Woestijnsteppe
  
• Lage struikachtige planten (maquis/macchia)
  

Vegetatie

• Aangepast aan extreme omstandigheden (droogte, brand, hoge temperaturen, reliëf, rotsachtige bodems)
  
• Kleine naald- en leerachtige bladeren; tegengaan verdamping
  
• Lange wortels; water uit diepere lagen

Mediterrane vegetatie

Hele jaar door groen

-> zomer is de moeilijke periode

Ook hier grote verschillen. Voornamelijk door verschillen in geofactoren.

Lees het stukje tekst: de geofactoren beïnvloeden elkaar

Welke beïnvloeding van geofactoren wordt niet uitgelegd?

1. Bodems --> vegetatie
2. Gesteente --> water
3. Neerslag --> vegetatie
4. Reliëf --> vegetatie

A. Bodems --> vegetatie: niet versteende bovenlaag op versteende onderlaag zorgt voor het moeilijk wortelen van vegetatie (BADLANDS).

B. Gesteente --> water: kalksteen kent kenmerkende spleten en grotten. Neerslag verdwijnt snel in de bodem. (KARSTVERSCHIJNSELEN)

D. Reliëf --> vegetatie: Veel reliëf zorgt voor het moeilijk kunnen wortelen van vegetatie (+ vruchtbare bovenlaag spoelt snel weg): voorbeeld Badlands

Badlands

   Combinatie van geofactoren:

1. Buien met grote intensiteit
2. Instabiele ondergrond (losliggend materiaal als zand en klei, vegetatie kan niet wortelen)
3. Reliëf

Karstverschijnselen

Karstverschijnselen Cappadocië

Karstverschijnselen

Rivieren

Zomer: droog

Winter: kolkende stromen met sedimentvervoer

Gevolg: opbouw delta

Wat heeft het gebrek aan eb en vloed in de Middellandse Zee te maken met opbouw van een delta?

Lesdoel

• het verband tussen klimaat en vegetatie in het Middellandse Zeegebied beschrijven en verklaren.
  
• de hoofdkenmerken van de geofactoren in de subtropische landschapszone.
  
• hoe het landschap in het Middellandse Zeegebied als dynamisch systeem van op elkaar inwerkende geofactoren functioneert.
  
• hoe de verschuiving van de grote luchtdruksystemen leidt tot een nat en een droog seizoen.
  
• met behulp van klimaatdiagram bepalen hoe kwetsbaar een gebied is

Maken

Opdrachten 1, 3 en 4 

Hoofdvragen 3.3