Interbellum les 2: Lenin en Stalin

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Interbellum les 2: Lenin & Stalin

Vorige week:

Rusland voor en tijdens WO I

Februarirevolutie

Oktoberrevolutie

Deze week:

Rusland -> Sovjet-Unie

Stalin en Lenin

S-U: een Totalitaire staat

Interbellum:

Rusland wordt de Sovjet-Unie

Lenin en Stalin

NEP:  Nieuwe Economische Politiek 

Terreur, showprocessen en Goelags

Collectivisatie en Planeconomie

Persoonsverheerlijking

Totalitaire staat

• Interbellum: Opkomst van totalitaire staten
• In een totalitaire staat heeft de overheid alle macht over het leven van de burgers
  
  
• De drie belangrijkste:

1. Sovjet-Unie (extreem-links)
2. Italië (extreem-rechts)
3. Duitsland (extreem-rechts)
   
   ... maar in het interbellum waren er in Europa nog veel meer totalitaire staten 

Gevolgen van de  revolutie 

• Alle bedrijven in de Sovjet-Unie worden overgenomen door de staat.
  
• Edelen en rijken vluchten het land uit.  
  
• Vrede van Brest-Litovsk: groot gebied verloren.
  
• Tot 1922 burgeroorlog:   Oorlogscommunisme
   Roden winnen
• De Sovjet-Unie wordt een totalitaire staat 
  

Lenin

Onder Lenin begin totalitaire staat:

• Geheime politie 
  
• Terreur en ‘zuiveringen’ 
  
• Strafkampen voor tegenstanders (later: Goelag)

Lenin overlijdt in 1924. Er volgt een strijd om de opvolging... 

Stalin

• Volgt Lenin op na machtsstrijd 
  
• Vertrouwt niemand
  
• Periode van enorme terreur, ook wel ‘grote zuiveringen’ => ook binnen communistische partij en geheime politie
  
• Miljoenen mensen ten onrechte opgepakt, gemarteld, gedood en naar de Goelag verbannen. 
  

Showprocessen

• Uniek kenmerk voor Sovjet-Unie: showprocessen => gefilmde neprechtszaken waarin tegenstanders zichzelf moeten beschuldigen van hele erge misdaden.
• Iedereen kon opgepakt worden, er was totale willekeur 
  
• Familie en vrienden lieten je direct vallen om zelf veilig te blijven 
  

Vragen?

Stalin organiseerde showprocessen. Welke reden had hij daarvoor?

1. Zo liet hij zien dat hij beter was dan Lenin, die mensen zonder proces in strafkampen liet opsluiten.
2. Dankzij de showprocessen werd duidelijk dat de planeconomie goed werkte.
3. Dankzij de showprocessen leek het alsof er in de Sovjet-Unie een eerlijke rechtspraak was.
4. Door de showprocessen werd Stalin steeds populairder, ook bij zijn tegenstanders.

hoe heet de periode waarin Stalin hardhandig afrekende met zijn (vermeende) tegenstanders?

1. De Russische Revolutie
2. De Moskou episode
3. de Grote Terreur
4. de NKVD

Wat bedoelen we met 'Goelag'?

1. Dit is een ander woord voor de Grote Terreur van Stalin
2. Hiermee worden alle showprocessen bedoelt
3. Stalin zijn autobiografie
4. Een (afgelegen) werkkamp onder Stalin en de overheidsdienst die deze kampen bestuurde

Planeconomie

Onder Stalin invoering van een planeconomie 

• overheid bepaalt wat er in een land geproduceerd moet worden 
  
• Iedere fabriek krijgt te horen wat er gemaakt moet worden in 5 jaar. 
• Onuitgesproken regel: je moet je doel eerder halen en met veel meer dan bepaald is

Collectivisatie

• Boerderijen worden samengevoegd (= collectief) tot grote landbouwbedrijven (kolchoz)  => dit gebeurt niet vrijwillig...
  
• Moeten grote hoeveelheden produceren voor de export => leidt tot hongersnoden.  
  
• Oekraïne: ongeveer 7,5 miljoen doden door honger: Holodomor.

Mensen die honger hebben worden als verraders naar de Goelag gestuurd...

Door hen lijkt de Soviet-Unie immers minder groots...

Persoonsverheerlijking

• Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider: 
•  een vader voor het volk.
  
• Dit heet persoonsverheerlijking (overal beelden, portretten van Stalin) en is een speciale vorm van propaganda
  

Vragen?

Het opstellen van vijfjarenplannen hoort bij...

1. nieuwe economische politiek
2. de planeconomie
3. collectivisatie
4. zuiveringen

Welke kenmerken van het stalinisme zijn te herkennen op het plaatje?

1. censuur en collectivisatie
2. collectivisatie en persoonsverheerlijking
3. persoonsverheerlijking en terreur
4. terreur en censuur

Welke begrippen passen bij het dagboekfragment?

1. censuur en persoonsverheerlijking
2. censuur en zuiveringen
3. showprocessen en persoonsverheerlijking
4. showprocessen en zuiveringen

Kies de juist volgorde

1. Lenin, Stalin, Nicolaas II
2. Nicolaas II, Lenin, Stalin
3. Stalin, Lenin, Nicolaas II
4. Nicolaas II, Stalin, Lenin

Welk woord hoort niet bij het plaatje?

1. Indoctrinatie
2. Propaganda
3. Persoonsverheerlijking
4. Collectivisatie

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen

"Domein":

Maak de volgende vragen uit het werkboek hoofdstuk 5:

H5 §1: 2/3/4/5/6/8/9 

H5 §2: 3/4/5/6/7/10

Maak een samenvatting van H5 §2

De test:

gemiddelde 6,2

enkele vragen

Vraag 1: Chronologische volgorde

Heel veel fouten in gemaakt

Hoe leren?

Maak een overzicht via een tijdlijn:

Tip: gebruik jaartallen voor het overzicht, maar leer de volgorde: Oorzaak - gevolg!

Vraag 2:

Aanleiding en oorzaken

Kwestie van leren... 

Verschil aanleiding en oorzaken?

Een aanleiding is:

1. Ook de oorzaak
2. Dat wat bepaalde gebeurtenissen in gang zet
3. een reden om een oorlog te beginnen
4. het gevolg van de oorzaak

Een oorzaak is:

1. De reden dat een gebeurtenis/aanleiding bepaalde gevolgen heeft.
2. De reden waarom iets gebeurd moet.
3. de reden voor de aanleiding
4. De reden van oorlogen

Vraag 7:

Bronvraag: pas de kennis die je hebt opgedaan toe in en nieuwe situatie.

"gebruik de begrippen...": oftewel: lees de vraag!

Vraag 8: 

Diktat is NIET de vertaling van vrede... Probeer te bedenken wat een woord kan betekenen als je het niet weet en gebruik de kennis die je hebt: dictaat -> dicteren -> schrijf precies op wat er gezegd wordt -> geen invloed op de tekst -> dictaat is iets wat opgelegd wordt.

Zoiets... Gebruik je verstand, jullie hebben er zat van, echt!

Vragen over de test?

Alleen algemene vragen 

Specifieke vragen: of straks in kanalen, of volgende week als de test terug gegeven kan worden.