H14: Angststoornissen + opdr. H16

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

H11: Angststoornissen

Angst of ziekelijke angst? 

Wat is angst volgens jouw?

Wanneer is er sprake van ziekelijke angst? 

Is hier sprake van een angststoornis? 

Het voelt alsof hij achtervolgd wordt. Schichtig kijkt Paul achterom, hij versnelt zijn pas. Zal hij teruggaan? Maar hij moet toch boodschappen hebben, hij heeft het al zo lang uitgesteld. Er is bijna niets meer in huis. De supermarkt is groot, angstaanjagend groot, veel mensen. Het zweet staat op zijn voorhoofd, hij voelt zijn hart in zijn keel kloppen, het drukt op zijn borst. Hij moet er diep van zuchten, diep, steeds vaker. Om zich heen kijken durft Paul niet, mensen aankijken ook niet, hij moet weg, WEG! In een waas pakt hij nog wat dingen die hij nodig heeft. Gelukkig gaat een nieuwe kassa open, hij rent er hijgend naar toe. Het lijkt alsof hij flauw gaat vallen, zijn keel wordt droog. Met trillende handen betaalt hij, grist de boodschappen weg, wacht niet op het wisselgeld, snelt naar buiten de frisse buitenlucht in. ADEM, RUIMTE! Hij voelt zijn hart in zijn de keel kloppen. ‘Naar de winkel gaan? Dit lukt me niet meer,’ flitst het door Paul’s hoofd, ‘ik ga mijn buurvrouw vragen. Ik raak steeds vaker in paniek, ik durf niet meer naar de winkel, ik ga niet meer! Misschien heeft mijn moeder wel gelijk, het is de angst waar ik zo ziek van word.’

Vrees of angst?

1. Je hebt een vliegvakantie gepland, over twee weken vertrek je. Je hoort van een vliegtuigcrash met veel dodelijke slachtoffers. Vliegen is ineens een gevaarlijke activiteit geworden. Je denkt er over om niet te gaan..

2. Je zit in het vliegtuig en de landing wordt ingezet. Er is sprake van turbulentie. Je weet het ineens weer, de vliegtuigcrash twee weken geleden....

Ziekelijke angst

- Regelmatig buitensporig angstig reageert, op voorwerpen of in situaties waarbij dit helemaal niet nodig is;

- Zeer regelmatig angst- en paniekaanvallen doormaakt, zonder begrijpelijke aanleiding;

- Bijzonder gedrag nodig hebt om niet door angst of paniek overvallen te worden.

Afweermechanismen

Ieder mens heeft het vermogen om onder normale omstandigheden zijn angsten te sturen en te verminderen (reduceren) door het gebruik van afweermechanismen

Afweermechanismen: onbewuste psychische reacties op moeilijke situaties

De 3 V`s -> vermijden, verdringen, vluchten

Angststoornissen behoren naast stemmingsstoornissen en verslavingen tot de meest voorkomende psychiatrische problemen

Ci. 20 procent van de bevolking heeft wel één of meer angststoornissen gehad

Komt het meest voor met stemmingsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en middelengebruik

Oorzaken angststoornissen

Combinatie van biologische, sociale en psychische factoren

Een grote gevoeligheid voor angst wordt soms gestuurd door verstoorde hersenprocessen (neurobiologische factoren), zoals een niet goed functionerend hersenangstcircuit*

*een netwerk van hersengebieden die betrokken zijn bij angst

Indeling angststoornissen 

- Specifieke fobieën;

- Sociale angststoornis (sociale fobie);

- Paniekstoornis;

- Agorafobie;

- Gegeneraliseerde angststoornis.

G3V2AD

Verschijnselen van angst

Lichamelijk

Cognitief

Gedrag

Transpireren

Trillen en beven

Hartkloppingen

Duizeligheid

Rillingen

Zich steeds zorgen maken

Gevoel van onwerkelijkheid

Angst om dood te gaan

Vermijdend gedrag

afhankelijk, vastklampend

Boos

Geagiteerd

Vragen over het filmpje:

- Welke stoornissen worden benoemd? 

- Hoe uiten deze stoornissen zich?

- Welke oorzaken worden benoemd als oorzaak voor deze angststoornissen?

- Hoe kun je deze zorgvragers begeleiden op de afdeling? Noem minimaal 2 aspecten.

Soorten angststoornissen 

- Separatieangststoornis

- Selectief mutisme

- Specifieke fobieën

- Sociale angststoornis

- Paniekstoornis

- Agorafobie

- Gegeneraliseerde angststoornis

- Angststoornis door een middel/medicatie

- Somatisch-symptoom- en verwante stoornissen.

Seperatieangststoornis

- Voortdurend bang dat hechtingspersonen iets ergs zal overkomen

- Buitengewoon bezorgd voor gebeurtenissen die kunnen leiden tot verlies of scheiding van hechtingspersonen

- Tegenzin of weigeren om bij hechtingspersonen weg te gaan en heeft hierover nachtmerries

* speelt zich voornamelijk af in de kindertijd

Selectief mutisme (spraakangst)

- consequent niet kunnen spreken als dit wel wordt verwacht, terwijl het wel in andere situaties wel lukt

- Kinderen kunnen dit overgroeien!!

Specifieke fobieën

Een duidelijke langdurige vrees voor specifieke dingen of situaties

Buitengewone en/of intense angst voor één bepaald object of situatie

Intense angst en fysiologische arousal (alertheid) 

Diagnose specifieke fobie

De diagnose specifieke fobie mag pas worden gesteld als de angst of vrees:

- zo sterk is dat de manier van leven of het functioneren balangrijke klachten veroorzaakt (lijdensdruk)

- Bijna iedere keer en onmiddellijk ontstaat als de zorgvrager geconfronteerd wordt met het object of de situatie

Sociale angststoornis

- Duidelijke angst of vrees voor een of meer sociale situaties waarin je kritisch beoordeeld kunt worden door anderen

- Mogelijk iets doen of zeggen wat als belachelijk of beschamend kan worden uitgelegd

- Overheersend gevoel het `niet goed` te doen in de ogen van anderen (faalangst)

- Uiterst kritisch zijn op de eigen sociale vaardigheden en eindeloos blijven nadenken over het eigen optreden in relatie tot anderen

Paniekstoornis

Terugkerende en onverwachte paniekaanvallen die vanuit het niets komen opzetten

Ten minste één van de aanvallen wordt gevolgd door:

- Minstens een maand lang aanhoudende angst voor een volgende aanval of de gevolgen ervan (verlies van zelfbeheersing of een hartaanval)

- In het oog springende en/of belangrijke veranderingen in gedrag

Paniekstoornissen kunnen anticipatieangst ontwikkelen

Agorafobie

'Vrees voor de marktplaats`

Intense vrees of angst voor plaatsen of situaties:

- Waaruit hij niet gemakkelijk kan wegvluchten

- Waarbij wegvluchten moeilijk of beschamend is

- Waarbij mogelijk niet op tijd hulp is bij paniekachtige of ander machteloos makende symptomen

Oorzaken fobische stoornissen

Erfelijkheid en amygdala

Psychologisch

Gegeneraliseerde angststoornis

Overdreven angstig en voortdurend ernstig bezorgd zijn 

Klachten zijn ten minste zes maanden aanwezig meer dagen wel dan niet

Verpleegkundige interventies

• Aangaan van vertrouwensrelatie (begrip en acceptatie)
  
• Emotionele opvang, ondersteuning en bieden van veiligheid; Klimaat creëren waarin zv zich veilig voelt
• rustig en kalm blijven en niet oordelen; acceptatie en respect
• Serieus nemen en uitnodigen over angsten te praten
• Geleverde prestaties bekrachtigen; aanmoedigen om op een adequate manier met zijn angst om te gaan
• Zelfstandigheid en onafhankelijkheid van zv bevorderen door geleidelijk minder tegemoet te komen aan hulpbehoevend gedrag.
  
• Psycho-educatie

Verpleegkundige interventies

• Advies geven:
  
• Goed zorgen voor zichzelf, regelmatig veel water drinken, vermijden van verslavende middelen, frisse lucht opzoeken, Ontspannen, (ademhaling, houding, Afleiding (klusjes doen, gezelschap) en Inroepen van hulp van buiten
• Medicatie verstrekken als ze voorgeschreven staan (kalmerende middelen)
  
• Zorgvrager niet alleen laten bij ernstige angst
  
• Vragen wat je kunt doen, wat de wens van de zorgvrager is (van arm om iemand heenslaan tot oproepen van een arts)

Opdracht

Ga in 2 of 3-tallen op zoek naar informatie (oorzaken, behandeling, symptomen, kenmerken) over het volgende:

- Acute stressstoornis (ASS) 

- Posttraumatische stressstoornis (PTSS) 

- Aanpassingsstoornissen 

- Richtlijnen verpleegkundige zorg bij psychotrauma en stressgerelateerde stoornissen