5.3: Nieuwe steden gaan handeldrijven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Nieuwe steden gaan handel drijven!

paragraaf 4.3

Vanaf het jaar 1000

• Kloosters en heren lieten bossen kappen
• Moerassen en veengebieden werden drooggelegd
• Gebruik halsjuk en trekdieren

Zorgt voor stijging landbouwgrond-> meer voedsel-> meer bevolking

Drieslagstelsel

Waarom het drieslagstelsel
denk je????

Drieslagstelsel

Boeren ontdekten een nieuw landbouwsysteem: het drieslagstelsel 

drieslagstelsel 

Drieslagstelsel

Arabisch Halsjuk

• = Keerploeg die aangetrokken werd door ossen of paarden.
• Kon het land dieper en beter doorploegen.
• Ook het drieslagstelsel kon hierdoor goed toegepast worden.

Halsjuk

Keerploeg

Rond het jaar 1000 stijgen de opbrengsten van de landbouw:

1. Boeren gaan meer grond geschikt maken voor landbouw.  
2. Uitvinding zoals de keerploeg en het halsjuk.

4.3

Voedseloverschotten werden verkocht op de markt

Waar ontstaan markten?

Kruispunten van wegen of rivieren

Bij versterkte burchten en kloosters

Markten worden steden en mensen trokken naar steden!

4.3

1. Wat zijn stadsrechten?

2. Zoek op wanneer jouw dichtstbijzijnde stad stadsrechten kreeg.  

3. Wat is een geldeconomie?

Stadspoort

Geldeconomie

Lesdoelen

Waarom ontstond de Hanze en wat is dit?

Wat zijn de positieve en negatieve gevolgen van de Hanze?

4.3

Handelen was nooit zonder risico, dus samenwerken!

Ontstaan Hanze: Vereniging van samenwerkende Noordwest Europese handelssteden, die in de 14e en 15e eeuw het machtigst was*

Voordelen Hanze

De koggeschepen voeren in groepen om zich te beschermen tegen piraten

Hanzeschepen hoefden minder tol te betalen

Afspraken leveranciers= geen concurrentie

Praktische opdracht

1. Jeruzalem 
2. Een samenvatting van 4.3 (blz.  80-81); dit mogen ook tekeningetjes zijn. Zet bij de tekeningen begrippen. 
3. Huiswerk: 4.3 opdracht 3-17 

4.3

Toenemende handel had ook negatieve gevolgen

Verspreiding van de pest, 1/3 van de bevolking stierf

Een dodelijke ziekte...

• De pestbacterie bestond al eeuwen in meren in China
• De bacterie leeft in het bloed van de zwarte rat
• Vlooien leven van het bloed van de rat en worden besmet met de pest
• De pest zorgt ervoor dat vlooien niets binnenkrijgen, waardoor ze honger houden en op zoek naar nieuw voedsel gaan: het bloed van mensen.
• Een besmette vlo brengt zo de pest over op mensen.

De pestbacterie, Yersinia pestis, 2000x vergroot.

Pestdokter

• Werd je ziek dan kon een pestdokter je bezoeken
• Snavel met kruiden (tegen geur van de dood)
• Aderlaten

De Pest en Jodenhaat

Aan de slag!

paragraaf 5.3 helemaal

Dit is huiswerk voor na de vakantie.