§3.4 De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

§3.4 De bezetting van Nederland

Deel I: Nederland wordt bezet

Filmpje

Propagandafilm 

Huiswerk

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4b, 5, 7, 8, 10 van §3.4

Leren H3 voor toetsweek

Maak de juiste combinaties

Genocide

Pogrom

Razzia

Shoah

Uitsluiting

Vervolging

Actie om gericht een bevolkingsgroep op te pakken

Uitmoorden van een volk

Opjagen en opsluiten van een bevolkingsgroep

Ander woord voor Holocaust

Gewelddadige aanval op joodse bewoners

Een groep niet laten meedoen aan de samenleving

Leerdoelen

Je kunt:

• Hoe de Duitsers in Nederland aan de macht komen door:
  - De gebeurtenissen van 10 tot 15 mei in de juiste volgorde te zetten

• Uitleggen welke gevolgen dat heeft voor:
  - politiek
  - cultuur
  - economie
  - dagelijks leven

Leerdoelen

Je kunt:

• Drie manieren benoemen hoe Nederlanders op de Duitse bezetting reageren
• Uitleggen hoe Nederland wordt bevrijd

Filmpje

Het begin van de oorlog

De meidagen

Ondanks neutraliteit wordt Nederland 10 mei 1940 aangevallen

Het slecht getrainde en uitgeruste leger biedt harde weerstand

Na het bombardement van R'dam geeft Nederland zich over

De regering en het koningshuis vluchten naar Engeland

10 mei

• Start aanval op Nederland
• Operatie 'Fall Gelb'

Vraag

Noem minstens twee strategische locaties in Nederland die de Duitsers volgens de kaart probeerden te veroveren.

Vraag

Hoe wordt de Duitse aanvalstactiek, waarbij snelheid een grote rol speelt, genoemd? 

11 - 13 mei

• Sterk verouderd leger
• Zware gevechten
  - Grebbenberg  
  - Afsluitdijk
  - Rotterdam
  - Moerdijkbrug

Filmpje

De aanval op Moerdijk

14 mei

Koningin vlucht naar Engeland

14 mei

Bombardement Rotterdam

• 800 doden
• 80.000 daklozen

Vraag

Leg uit dat het bombardement op Rotterdam een voorbeeld is van totale oorlogvoering

Gevolgen bezetting

Politiek

Verandering: Democratie afgeschaft, parlement ontbonden, regering naar Engeland
Continuïteit: Ambtenaren werken onder Duitse leiding door.

Economisch

• Nederland moet gaan produceren voor Duitsland. 
• Nederlandse mannen moeten werken in Duitse fabrieken.
• Gevolg is schaarste in Nederland.

Cultureel

• Vrijheid van meningsuiting wordt afgeschaft,
• censuur ingevoerd
• Radio's moet men inleveren. 

Dagelijks leven

Normaal leven werd vermoeilijkt (strijd, onvrijheid, honger, etc). Uitsluiting en vervolging van de joodse Nederlanders, razzia's en deportaties.

Opdracht

Lees: 'Nederland bezet'

Onderstreep: De maatregelen

Schrijf op: Bij welke fasen passen de verschillende maatregelen

Filmpje

Gevolgen van de bezetting

Leerdoelen

Je kunt:

• Hoe de Duitsers in Nederland aan de macht komen door:
  - De gebeurtenissen van 10 tot 15 mei in de juiste volgorde te zetten

• Uitleggen welke gevolgen dat heeft voor:
  - politiek
  - cultuur
  - economie
  - dagelijks leven

§3.4 De bezetting van Nederland

Deel 2: De reactie van de bevolking

Zet in de juiste volgorde

Op je wisbord: 

A. De koningin vlucht naar Londen

B. Nederland capituleert

C. Operatie Fall Gelb begint

D. Rotterdam wordt gebombardeerd 

Leerdoelen

• Je kunt drie manieren benoemen hoe Nederlanders op de Duitse bezetting reageren, 
  - Door uit te leggen wat collaboratie is en hier minimaal 2 voorbeelden van noemen
  - Door uit te leggen wat passief verzet is door hier een voorbeeld van te noemen
  - Door uit te leggen wat actief verzet is door hier een voorbeeld van te noemen
  

• Je kunt uitleggen hoe Nederland wordt bevrijd*

Reactie van de bevolking

In de oorlog reageren Nederlanders op 3 manieren

Verzet

De bezetter tegenwerken

Aanpassing

Doorgaan met het leven

Collaboratie

Samenwerken met de bezetter

Collaboratie

5% van de Nederlanders kiest voor samenwerking

Velen van hen zitten bij de NSB.

Anderen werken samen om er beter van de worden

Zij worden burgemeesters, vrijwilligers in het leger etc.

Verzet

Ook 5% van de bevolking kiest voor het verzet

Verzet

⋀

Actief verzet

Passief verzet

⋀

Gewelddadig verzet

Geweldloos verzet

Het bieden van tegenstand

De maatregelen die de Duitsers oplegden niet naleven (zoals radio niet inleveren)

Met geweld de bezetter aanvallen (zoals aanslagen & overvallen) 

Zonder geweld de bezetter actief dwarsbomen (zoals onderduikers helpen, kranten verspreiden & spionage)

Filmpje

Collaboratie, aanpassing en verzet

Schrijf op je wisbord:
Hoe heet het samenwerken met de bezetter tijdens de tweede wereldoorlog?

Denk na:
Past het meewerken van Nederlandse ambtenaren bij 'aanpassing' of 'collaboratie'. 

Wat vind jij? 

Denk na:
Past het meewerken van de Nederlandse Spoorwegen bij het vervoeren van Nederlandse Joden  bij 'aanpassing' of 'collaboratie'. 

Wat vind jij? 

Schrijf op je wisbord
Is de april-mei staking een voorbeeld van actief verzet of passief verzet?

Schrijf op je wisbord
Is de april-mei staking een voorbeeld van gewelddadig verzet of geweldloos verzet?

Aan de slag 

Maak: Maak het werkblad 

Hulp: Aantekening

Hoe?: In tweetallen (fluisterend)

Uitkomst?: Voorbeelden bij verzet en collaboratie

Klaar?*: Maak opdrachten van het huiswerk

Stap 1

Wat: Geef antwoord op de vragen: Wat is

• verzet
• collaboratie 
• algemeen belang
• eigen belang

Hulp: Aantekening

Hoe?: In tweetallen (fluisterend)

Uitkomst?: Betekenis bij verzet en collaboratie

Klaar?*: Bekijk stap 2

Stap 2

Wat: Lees de persoonsbeschrijving van de eerste 3 personen, vul de kwadrant in

Hulp: Kwadrant op het werkblad

Hoe?: In tweetallen (fluisterend)

Uitkomst?: Je vormt je eigen mening over verzet en collaboratie

Klaar?*: Ga aan de slag met stap 3

Stap 3

Wat: Leg uit waarom je deze personen op deze plek in de kwadrant hebt gezet

Hulp: Stap 3 op je werkblad

Hoe?: In tweetallen (fluisterend)

Uitkomst?: Je vormt je eigen mening over verzet en collaboratie

Klaar?*: Ga verdere met de andere persoonsbeschrijvingen en doe hetzelfde

Bekijk de bron. Was Lou Manche een aanhanger of tegenstander van de NSB? Leg je antwoord uit door na te gaan wie wordt bedoeld als 'ware Nederlander' en wie niet

De bevrijding

De Geallieerden hebben tot doel Duitsland te verslaan

Nederland wordt hierbij deels bevrijd in 1944

Door hevige weerstand rond Arnhem wordt de rest niet bevrijd

Nederland zal nog tot 5 mei 1945 deels bezet blijven

Hongerwinter

Het zuiden van Nederland was bevrijd, het westen niet

Hier kwamen bijna gaan voorzieningen (voedsel, gas) meer

Ook was dit een uitzonderlijk strenge winter

Gevolg: honger en een tekort aan alles

Filmpje

De Hongerwinter en de bevrijding

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer