KA 27: Rationeel optimisme en 'verlicht denken'

Havo 4 
Les 1: kenmerkend aspect 27
Havo 4
Rationeel optimisme en 'Verlicht denken'
1 / 40
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 40 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Havo 4 
Les 1: kenmerkend aspect 27
Havo 4
Rationeel optimisme en 'Verlicht denken'

Slide 1 - Slide

Wat gaan we doen? 

Slide 2 - Slide

Vandaag:

1. Wetenschappelijke revolutie en verlichting

2. Rationeel optimisme

Slide 3 - Slide

Ledoelen:

Aan het eind van de les kun je verklaren waarom de verlichting een gevolg is van de wetenschappelijke revolutie

Aan het eind van de les kan je in je eigen woorden uitleggen wat Rationeel optimisme betekend

Slide 4 - Slide

Kenmerkend aspect

Ka 27: Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.


Slide 5 - Slide

De verlichting
- De verlichting bouwt voort op de wetenschappelijke revolutie van H6


Slide 6 - Slide

Wat was 'nieuw' in de wetenschappelijke revolutie van de 17e eeuw?

Slide 7 - Open question

Wetenschappelijke revolutie
- 17e eeuw wetenschappelijke revolutie:
De ontwikkeling waarbij onderzoekers zich begonnen te richten op waarnemingen en experimenten in plaats van op al bestaande religieuze teksten. 

- Wetenschappers gaan opzoek naar god door onderzoek
te doen naar fysieke aspecten in de wereld (Planeten, bacteriën, bomen, planten, het lichaam)
- 17e eeuw wetenschappelijke revolutie:
De ontwikkeling waarbij onderzoekers zich begonnen te richten op waarnemingen en experimenten in plaats van op al bestaande religieuze teksten.

- Wetenschappers gaan opzoek naar god door onderzoek
te doen naar fysieke aspecten in de wereld (Planeten, bacteriën, bomen, planten, het lichaam)

Slide 8 - Slide

Verlichting

Door nauwkeurig te observeren en te experimenteren hadden de wetenschappers veel nieuwe dingen ontdekt. 

Filosofen gaan deze techniek toepassen op de samenleving. 

Rationeel optimisme: 'het vertrouwen dat de samenleving beter
en eerlijker kan worden door het gebruik van ratio'




Slide 9 - Slide

Rationalisme
Logisch nadenken en daarmee de samenleving beter maken. 

De vraag over de samenleving:
Wat is natuur? (altijd zo geweest en 'logisch' dus onveranderbaar)
Wat is cultuur? (ooit zo bedacht door de mensen en altijd in stand gehouden)

Slide 10 - Slide


Deze berg is?
A
Cultuur
B
Natuur

Slide 11 - Quiz


Deze stad is?
A
Cultuur
B
Natuur

Slide 12 - Quiz


De regels en wetten in Nederland
A
Cultuur
B
Natuur

Slide 13 - Quiz

Een standensamenleving

met één koning aan de macht en een grote groep boeren en burgers daaronder
A
Cultuur
B
Natuur

Slide 14 - Quiz

Verlichte denkers





Hoe wij het altijd gedaan hebben, is dat wel logisch en eerlijk? 

Wat is natuur en wat is cultuur? 

Verlichte denkers gaan alles in twijfel trekken (onderzoeken)

Slide 15 - Slide

Gedachte expiriment

Slide 16 - Slide

Rationeel naar de samenleving kijken
- Waarom heeft één iemand zoals een vorst zoveel macht? 

- Waarom bepaald de kerk eigenlijk hoe wij ons moeten gedragen? 

- Waarom is het zo dat als je als boer wordt geboren dat je zelf ook boer moet worden? 

- bestaan er natuurlijke rechten voor ieder mens?  

Naar de samenleving kijken met de vraag: wat is nu eigenlijk een natuur recht en wat is nu eigenlijk door mensen bedacht en in stand gehouden? (Wat is dus alleen zo omdat het tradititie is) 

Slide 17 - Slide

Verlichte filosofen
- verlichting is een 'manier' van denken. niet zozeer één idee.

- veel verlichte filosofen over heel Europa die over verschillende onderwerpen nadachten. 



Montesqiue vroeg zich af waarom één iemand de macht had over iedereen. Trias politica
Voltaire vroeg zich af waarom de kerk zoveel macht had? bestaat god? 
Locke vroeg zich af waarom er standen bestonden in een maatschappij
Sociaal contract

Slide 18 - Slide

Verlichting


- De verlichting werd mogelijk gemaakt door de wetenschappelijke revolutie. 

 - De verlichting is een nieuwe manier van naar de wereld kijken. Namelijk door kritisch rationeel te werken. 


Slide 19 - Slide

Wat is het rationeel optimisme?
(in je eigen woorden)

Slide 20 - Open question

KA 27: deel 2 
'de vier pijlers van de verlichting'

Slide 21 - Slide

Vandaag:
1. Rationeel Optimisme/verlichting

2. De vier pijlers van de verlichting

3. Immanuel Kant & Rousseau (opdracht)

Slide 22 - Slide

Leg in je eigen woorden uit wat rationeel optimisme inhoud

Slide 23 - Open question

Rationeel optimisme/verlicht denken
- Door Ratio kan alles opgelost worden

- Vooral gefocust op samenleving 

- Verlichting is niet één idee maar een manier van denken die toegepast wordt op alle terreinen van de samenleving

KA27: Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat wordt toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Slide 24 - Slide

Verlichte filosofen

- Niet één filosoof

- Niet één plaats

- Niet één oplossing


De verlichting vind tegelijk plaats door heel Europa aan de hand van vele verschillende filosofen die het ook onderling nogal eens met elkaar oneens waren. 

Slide 25 - Slide

Verlichte filosofen herkennen
Er zijn vier 'uitgangspunten' of 'pijlers' waar de verlichte filosofen het over eens waren. 

Deze zijn belangrijk want zo herken je een verlicht persoon. 


De vier uitgangspunten van verlichte denkers:
  • Rationeel optimisme
  • Verspreiden van kennis
  • Vrijheid
  • Gelijkheid

Slide 26 - Slide

1. Rationeel optimisme
- Met het gebruik van de ratio kan men problemen oplossen. 



- Baseer je op feiten en niets anders 
(Observeren en experimenteren) 

-Vooruitgangsgeloof

Ratio in plaats van religio
wat zegt hij nou? 

Slide 27 - Slide

Leg uit waarom het idee van Rationeel Optimisme perfect aansluit bij de wetenschappelijke revolutie van een eeuw eerder. (ratio ipv Religio)

Slide 28 - Open question

2. Verspreiding van kennis
- Iedereen moest zelf na leren denken --> verspreiding van kennis

- Gebrek aan kennis zorgt voor onderdrukking. 

Slide 29 - Slide

Onderwijs en de leerplicht is een zeer verlicht principe

Leg de bovenstaande zin uit

Slide 30 - Open question

3. Vrijheid
- Om kennis goed te laten zegen vieren mag niets dat in de weg zitten. 

- Republiek der letteren ---------------------------->

- Geen beperkingen van mening, pers of gedachten.

- Tegen absolute koningen en/of kerken omdat zij
maar één waarheid toestonden/staan



Slide 31 - Slide

Leg de volgende zin uit:

De kerk of de koning stonden maar één waarheid toe

Slide 32 - Open question

4. Gelijkheid

- 'Iedereen is naakt geboren' --> Kennis maakt je tot wie je bent. 


kennis is belangrijker dan afkomst, iedereen is gelijk. De verlichte filosofen zeiden bijvoorbeeld: iedereen wordt geboren als een tabula rasa (leeg blad) en doet lopende zijn leven kennis en ervaringen op. Ieder mens maakt dezelfde start, dus verdient iedereen ook emancipatiekansen en dient er in de politiek naar democratisering gestreefd te worden.

- Alles moet dus zo geregeld worden dat iedereen evenveel kans heeft zichzelf te ontwikkelen 

Slide 33 - Slide

Leg de volgende zin uit:

'Iedereen is naakt geboren'

Slide 34 - Open question

de vier uitgangspunten van de verlichting
De vier uitgangspunten van verlichte denkers:


  • Rationeel optimisme
  • Verspreiden van kennis
  • Vrijheid
  • Gelijkheid


Slide 35 - Slide

Immanuel Kant
- Duits verlichte filosoof. 

Neem de vier pijlers van de verlichting over in je schrift:

  1. Rationeel optimisme
  2. Verspreiden van kennis
  3. Vrijheid
  4. Gelijkheid

Slide 36 - Slide

Immanuel Kant
Je krijgt straks een quote van Immanuel Kant te zien over de verlichting. Het is aan jullie om te herkennen of en zo ja welk van de vier uitgangspunten van de verlichting te herkennen zijn in de uitspraak van Kant

We lezen de quote samen

3 min om je antwoorden te zoeken/vinden

samen bespreken

Slide 37 - Slide

Immanuel Kant
"Verlichting betekent de bevrijding van de mens uit zijn schuldige onmondigheid. Onmondigheid is het onvermogen gebruik te maken van zijn verstand zonder de leiding van iemand anders. Schuldig is deze onmondigheid wanneer de oorzaak ervan niet gelegen is in het ontbreken van verstand, maar wel van wilskracht en moed zich ervan te bedienen zonder de leiding van iemand anders. Voorwaarde voor deze Verlichting is geen andere vereiste dan de vrijheid, en wel de onschadelijkste van alle vrijheden, namelijk in alle opzicht van zijn verstand in het openbaar gebruik te maken. Nu hoor ik van alle kanten roepen: redeneert niet! De officier zegt: redeneert niet, exerceert! De belastingontvanger zegt: redeneert niet, betaalt! De geestelijke zegt: redeneert niet, gelooft! Overal wordt de vrijheid beknot."
"Verlichting betekent de bevrijding van de mens uit zijn schuldige onmondigheid. Onmondigheid is het niet kunnen gebruik maken van zijn verstand zonder de leiding van iemand anders. Schuldig is deze onmondigheid wanneer de oorzaak ervan niet gelegen is in het niet hebben van verstand, maar wel van wilskracht en moed zich er gebruik van te maken zonder de leiding van iemand anders. Voorwaarde voor de Verlichting is niets anders dan vrijheid, en wel de onschadelijkste van alle vrijheden, namelijk in alle opzicht van zijn verstand in het openbaar gebruik te maken. Nu hoor ik van alle kanten roepen: redeneert niet! De trainer zegt: redeneert niet, exerceert! De belastingontvanger zegt: redeneert niet, betaalt! De geestelijke zegt: redeneert niet, gelooft! Overal wordt de vrijheid ingeperkt."

- Immanuel Kant
timer
3:00

Slide 38 - Slide

Immanuel Kant
"Verlichting betekent de bevrijding van de mens uit zijn schuldige onmondigheid. Onmondigheid is het onvermogen gebruik te maken van zijn verstand zonder de leiding van iemand anders. Schuldig is deze onmondigheid wanneer de oorzaak ervan niet gelegen is in het ontbreken van verstand, maar wel van wilskracht en moed zich ervan te bedienen zonder de leiding van iemand anders. Voorwaarde voor deze Verlichting is geen andere vereiste dan de vrijheid, en wel de onschadelijkste van alle vrijheden, namelijk in alle opzicht van zijn verstand in het openbaar gebruik te maken. Nu hoor ik van alle kanten roepen: redeneert niet! De officier zegt: redeneert niet, exerceert! De belastingontvanger zegt: redeneert niet, betaalt! De geestelijke zegt: redeneert niet, gelooft! Overal wordt de vrijheid beknot."

De echte grondlegger van de samenleving: dat was hij die als eerste een stuk grond omheinde, en durfde te zeggen 'Dit is van mij', en toen onnozelaars(idioten) trof die hem geloofden.

- Jean-Jacques Rousseau


1. Wie is 'hij' in de samenleving waarover Rousseau spreekt? 

2. Welk van de vier uitgangspunten zie je hier het duidelijkst naar voren komen? 


timer
3:00

Slide 39 - Slide

Immanuel Kant
"Verlichting betekent de bevrijding van de mens uit zijn schuldige onmondigheid. Onmondigheid is het onvermogen gebruik te maken van zijn verstand zonder de leiding van iemand anders. Schuldig is deze onmondigheid wanneer de oorzaak ervan niet gelegen is in het ontbreken van verstand, maar wel van wilskracht en moed zich ervan te bedienen zonder de leiding van iemand anders. Voorwaarde voor deze Verlichting is geen andere vereiste dan de vrijheid, en wel de onschadelijkste van alle vrijheden, namelijk in alle opzicht van zijn verstand in het openbaar gebruik te maken. Nu hoor ik van alle kanten roepen: redeneert niet! De officier zegt: redeneert niet, exerceert! De belastingontvanger zegt: redeneert niet, betaalt! De geestelijke zegt: redeneert niet, gelooft! Overal wordt de vrijheid beknot."

Dat was het voor vandaag!

Vragen?

zijn die er niet meer? 

Dan wens ik jullie een fijne dag en tot volgende week dinsdag!

Slide 40 - Slide