Formuleren - Dubbelop

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren - Dubbelop

blz 229

Lesdoel:

onjuiste herhalingen

tautologieën

pleonasmen

 contaminaties

dubbele ontkenningen 

herkennen en verbeteren.

Blz. 229

Voorbeeldzin

Wellicht ben ik als perfectionist zijnde, op precieze zorgvuldigheid misschien te veel op gefocust. Ik wil mezelf er graag van weerhouden geen fouten te maken.

Onjuiste herhaling

Als een vast voorzetsel ten onrechte twee keer wordt gebruikt, 

is dat een onjuiste herhaling.

In de plannen van het kabinet om de hypoyheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets in.

Maar dit moet het zijn:

In de plannen van het kabinet om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets. 

(notatie: in ... in -> onjuiste herhaling)

Tautologie

Als hetzelfde twee keer wordt gezegd met verschillende woorden van dezelfde woordsoort (synoniemen), heet dat tautologie. 

(tautos = hetzelfde, logos = woord)

De kilometerheffing zal er vroeg of laat wel komen, want het aantal files in dit land groeit immers nog steeds.

Maar dit moet het zijn:

De kilometerheffing zal er vroeg of laat wel komen, want het aantal files in dit land groeit nog steeds.

of:

De kilometerheffing zal er vroeg of laat wel komen; het aantal files in dit land groeit immers nog steeds.

(notatie: want... immers -> tautologie)

Pleonasme

Bij een pleonasme wordt een deel van de betekenis van een woord of een woordgroep nog eens door een ander woord uitgedrukt. 

Dat andere woord is meestal van een ander woordsoort. 

Ik zal allereerst beginnen met het dictee eenmaal 

in zijn geheel voor te lezen.

Maar dit moet het zijn:

Ik zal allereerst het dictee eenmaal in zijn geheel voorlezen.

of

Ik  zal beginnen met het dictee eenmaal in zijn geheel voor te lezen.

(notatie: allereerst beginnen -> pleonasme)

Contaminatie

Als twee woorden of uitdrukkingen worden verward 

en ten onrechte worden vermengd, heet dat een contaminatie.

Zouden zulke pyromanen zich eigenlijk wel beseffen welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

Maar dit moet het zijn:

Zouden zulke pyromanen zich eigenlijk wel realiseren welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

of

Zouden zulke pyromanen wel beseffen welk leed ze de slachtoffers van hun daden aandoen?

(notatie: zich...beseffen-> contaminatie)

Dubbele ontkenning

In zinnen met een werkwoord dat al een ontkennend karakter heeft (voorkómen, misbruiken, verbieden, weerhouden, nalaten) 

wordt soms ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd. 

Hoewel hij door diverse getuigen op de plaats van het delict gesignaleerd was, ontkende de verdachte tijdens het verhoor 

dat hij niets met het misdrijf te maken had.

Maar dit moet het zijn:

Hoewel hij door diverse getuigen op de plaats van het delict 

gesignaleerd was, ontkende de verdachte tijdens het verhoor 

dat hij iets met het misdrijf te maken had.

De voorbeeldzin

Wellicht ben ik als perfectionist zijnde, op precieze zorgvuldigheid misschien te veel op gefocust. Ik wil mezelf er graag van weerhouden geen fouten te maken.

HUISWERK

Lees elke dag 

een half uur 

voor je literatuurlijst.

Formuleren - Dubbelop

blz 229

Lesdoel:

onjuiste herhalingen

tautologieën

pleonasmen

 contaminaties

dubbele ontkenningen 

herkennen en verbeteren.

Blz. 229

Opdracht 1               blz. 230

Zin 1

Een meerderheid van de militairen zou jongeren afraden om in deze tijd van buitenlandse missies niet te kiezen voor een loopbaan bij de krijgsmacht, omdat daar te veel misgaat.

Opdracht 1, blz. 230, zin 1

afraden + niet = dubbele ontkenning

Een meerderheid van de militairen zou jongeren afraden om in deze tijd van buitenlandse missies te kiezen voor een loopbaan bij de krijgsmacht, omdat daar te veel misgaat.

Of:

Een meerderheid van de militairen zou jongeren aanraden om in deze tijd van buitenlandse missies niet te kiezen voor een loopbaan bij de krijgsmacht, omdat daar te veel misgaat.

Zin 2

In Italië geldt voor automobilisten de verplichting om buiten de bebouwde kom overdag dimlicht te moeten voeren; op een brommer is dat ook binnen de bebouwde kom verplicht. 

Zin 2

verplichting + moeten = pleonasme;

 

In Italië geldt voor automobilisten de verplichting om buiten de bebouwde kom overdag dimlicht te voeren; op een brommer is dat ook binnen de bebouwde kom verplicht.

Of:

In Italië moeten automobilisten buiten de bebouwde kom overdag dimlicht voeren; op een brommer is dat ook binnen de bebouwde kom verplicht.

Zin 3

Aan leiders in de derde wereld die hun land en hun onderdanen met ijzeren vuist onderdrukken, zou geen ontwikkelingshulp gegeven moeten worden.

Zin 3

Met ijzeren vuist regeren en hun onderdanen onderdrukken = pleonasme

Aan leiders in de derde wereld die hun onderdanen onderdrukken, zou geen ontwikkelingshulp gegeven moeten worden. Of

Aan leiders in de derde wereld die met ijzeren vuist regeren,  zou geen ontwikkelingshulp gegeven moeten worden.

Zin 4 

Wellicht blijkt u, als u de aanvraag correct en tijdig indient, toch mogelijkerwijs recht te hebben op een aanmoedigingspremie voor startende ondernemers.

Zin 4 

Wellicht + mogelijkerwijs = tautologie

Wellicht blijkt u, als u de aanvraag correct en tijdig indient, toch recht te hebben op een aanmoedigingspremie voor startende ondernemers. Of: 

Mogelijkerwijs blijkt u, als u de aanvraag correct en tijdig indient, toch recht te hebben op een aanmoedigingspremie voor startende ondernemers.

Zin 5

De beroemde zin ‘Ik denk, dus ik ben’ is ontleend uit Discours de la methode van de filosoof René Descartes. 

De band Het goede doel maakte ervan: Ik dans dus ik besta.

Zin 5

ontleend + uit = contaminatie

De beroemde zin ‘Ik denk, dus ik ben’ is ontleend aan Discours de la methode van de filosoof René Descartes. De band Het goede doel maakte ervan: Ik dans dus ik besta.

Of:

De beroemde zin ‘Ik denk, dus ik ben’ is afkomstig uit Discours de la methode van de filosoof René Descartes. De band Het goede doel maakte ervan: Ik dans dus ik besta.

Opdracht 2         Zin 1

De proloog De slag om de blauwbrug maakt onderdeel uit van de omvangrijke 

romancyclus 

De tandeloze tijd 

van A. F. Th. 

van der Heijden.

Opdracht 2  Zin 1

maakt onderdeel uit (van) = contaminatie: maakt deel uit (van) + is onderdeel (van)

De proloog De slag om de blauwbrug maakt deel uit van de omvangrijke romancyclus De tandeloze tijd van A. F. Th. Van der Heijden.

Of:

De proloog De slag om de blauwbrug is onderdeel van de omvangrijke romancyclus De tandeloze tijd van A. F. Th. Van der Heijden.

Zin 2

‘Het is vreselijk. Aan dat oeverloze gezwets over het Nederlandse voetbal bij Voetbal Inside en Studio Voetbal 

heb ik een bloedhekel aan’, zei de journalist tegen Eva Jinek.

Zin 2

Aan + aan = onjuiste herhaling; laat het tweede aan weg

‘Het is vreselijk. Aan dat oeverloze gezwets over het Nederlandse voetbal bij Voetbal Inside en Studio Voetbal heb ik een bloedhekel’, zei de journalist tegen Eva Jinek.

Zin 3

Ik vind het prima dat de politie de Engelse hooligans 

een nachtje vasthoudt als ze zich misdragen, 

want het is immers evident dat hun gedrag 

niet door de beugel kan.

Zin 3

want + immers = tautologie; laat want of immers weg

Ik vind het prima dat de politie de Engelse hooligans een nachtje vasthoudt als ze zich misdragen, want het is evident dat hun gedrag niet door de beugel kan.

Of:

Ik vind het prima dat de politie de Engelse hooligans een nachtje vasthoudt als ze zich misdragen; het is immers evident dat hun gedrag niet door de beugel kan.

Zin 4

Met ingang van volgende week gaan elke les twee leerlingen voor de klas een betogende voordracht houden. 

Wie van jullie willen als eerste beginnen?

Zin 4

als eerste + beginnen = pleonasme; laat een van beide weg

Met ingang van volgende week gaan elke les twee leerlingen voor de klas een betogende

voordracht houden. Wie van jullie willen als eerste?

Of:

Met ingang van volgende week gaan elke les twee leerlingen voor de klas een betogende

voordracht houden. Wie van jullie willen beginnen?

Zin 5

Vanwege de aanhoudende droogte besloten boeren aan de zuidgrens van de Sahara om naar elders te verhuizen en in vruchtbaarder gebieden een nieuw bestaan op te bouwen

Zin 5

naar elders + verhuizen = pleonasme; laat naar elders weg

Vanwege de aanhoudende droogte besloten boeren aan de zuidgrens van de Sahara om te verhuizen en in vruchtbaarder gebieden een nieuw bestaan op te bouwen

Zin 6

Met felle protesten probeerde een groep demonstranten te verhinderen dat het inmiddels gesloten asielzoekerscentrum in hun dorp niet opnieuw in gebruik zou worden genomen.

Zin 6

verhinderen + niet = dubbele ontkenning; laat niet weg

Met felle protesten probeerde een groep demonstranten te verhinderen dat het inmiddels gesloten asielzoekerscentrum in hun dorp opnieuw in gebruik zou worden genomen.

Formuleren - Dubbelop

blz 231

Lesdoel:

onjuiste herhalingen

tautologieën

pleonasmen

 contaminaties

dubbele ontkenningen 

herkennen en verbeteren.

Blz. 229

OPDRACHT 3     blz. 231      zin 1

Als u zich opgeeft als lid van Bloomon, ontvangt u bij uw eerste boeket het gratis welkomstgeschenk, een fraai vormgegeven vaas, ter waarde van 15 euro.

OPDRACHT 3     blz. 231      zin 1

gratis + geschenk = pleonasme; laat gratis weg

Als u zich opgeeft als lid van Bloomon, ontvangt u bij uw eerste boeket het welkomstgeschenk, een fraai vormgegeven vaas, ter waarde van 15 euro.

Zin 2

Mag ik u erop wijzen dat het sinds vorige maand 

verboden is om hier midden in het winkelcentrum 

geen fietsen meer te plaatsen?

Zin 2

verboden + geen = dubbele ontkenning; laat 'geen … meer' weg

Mag ik u erop wijzen dat het sinds vorige maand verboden is om hier midden in het winkelcentrum fietsen te plaatsen?

Zin 3

Nu je het met haar vorige vriendje hebt aangelegd, zou ik op de steun van Elise maar niet al te veel meer op rekenen, want ze neemt je dat nog altijd kwalijk.

Zin 3

op + op = onjuiste herhaling; laat het tweede op weg

Nu je het met haar vorige vriendje hebt aangelegd, zou ik op de steun van Elise maar niet al te veel meer rekenen, want ze neemt je dat nog altijd kwalijk.

Zin 4

Ook Nederland wil een handje bijdragen aan de verbetering van het klimaat om verdere opwarming van de aarde te voorkomen.

Zin 4

een handje + bijdragen = contaminatie: zijn steentje bijdragen + een handje helpen

Ook Nederland wil een handje helpen bij de verbetering van het klimaat om verdere opwarming van de aarde te voorkomen.

Of:

Ook Nederland wil zijn steentje bijdragen aan de verbetering van het klimaat om verdere opwarming van de aarde te voorkomen.

Zin 5

Toen de werknemer zijn directeur uitmaakte voor onbenul, 

werd hij met onmiddellijke ingang op staande voet ontslagen.

Zin 5

met onmiddellijke ingang + op staande voet = tautologie; laat een van beide weg

Toen de werknemer zijn directeur uitmaakte voor onbenul, werd hij met onmiddellijke ingang ontslagen.

Of:

Toen de werknemer zijn directeur uitmaakte voor onbenul, werd hij op staande voet ontslagen.

Zin 6

Vanwege het risico op ongelukken verbood de basketbalcoach zijn spelers om op wintersport te gaan, maar die zeiden 

dat hij amateurs dat niet kon verbieden.

Zin 6

correct; niets veranderen

Vanwege het risico op ongelukken verbood de basketbalcoach zijn spelers om op wintersport te gaan, maar die zeiden dat hij amateurs dat niet kon verbieden.

Zin 7

Volgens sommige deskundigen kan gepersonaliseerd onderwijs 

een mogelijk oplossing zijn voor de teruglopende onderwijsprestaties in ons land.

Zin 7

kan + mogelijke = pleonasme; laat een van beide weg

Volgens sommige deskundigen kan gepersonaliseerd onderwijs een oplossing zijn voor de teruglopende onderwijsprestaties in ons land.

Of:

Volgens sommige deskundigen is gepersonaliseerd onderwijs een mogelijke oplossing voor de teruglopende onderwijsprestaties in ons land.

Zin 8

Ze zouden zich in de VS toch moeten beseffen dat zulke importbeperkende maatregelen heel ongunstig zijn voor de wereldhandel en dus voor de economische groei.

Zin 8

zich + beseffen = contaminatie: zich realiseren + beseffen

Ze zouden in de VS toch moeten beseffen dat zulke importbekerkende maatregelen heel ongunstig zijn voor de wereldhandel en dus voor de economische groei.

Of:

Ze zouden zich in de VS toch moeten realiseren dat zulke importbekerkende maatregelen heel ongunstig zijn voor de wereldhandel en dus voor de economische groei. 

Heb je alles

in je schrift

genoteerd?

Waarschijnlijk zullen er vandaag vooral in het zuiden van het land vermoedelijk enkele verspreide opklaringen komen.

1. onjuiste herhaling
2. tautologie
3. contaminatie
4. pleonasme

Waarschijnlijk zullen er vandaag vooral in het zuiden van het land vermoedelijk enkele verspreide opklaringen voorkomen.

Verbeter de zin.

De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders om niet langer geld op de bank te zetten.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. dubbele ontkenning
4. tautologie

De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders om niet langer geld op de bank te zetten.

Verbeter de zin.

Ik kan onjuiste herhalingen, tautologieën, pleonasmen, contaminaties en dubbele ontkenningen herkennen en verbeteren.

1. Ja
2. Nee
3. Ik twijfel nog

Vermoedelijk heb je misschien op de verkeerde knop gedrukt.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie
4. Dubbele ontkenning

Vermoedelijk heb je misschien op de verkeerde knop gedrukt.

= tautologie.

Wie verbetert de zin?

De kosten voor een volledige renovatie van het gebouw zijn op dit moment veel te duur.

1. Onjuiste herhaling
2. Tautologie
3. Pleonasme
4. Contaminatie

De kosten voor een volledige renovatie van het gebouw zijn op dit moment veel te duur.

= contaminatie.

Juist:

De kosten voor een volledige renovatie van het gebouw zijn op dit moment veel te hoog.

Al vanaf kleins af aan wilde Ezra chirurg worden.

1. Onjuiste herhaling
2. Tautologie
3. Pleonasme
4. Contaminatie

Al vanaf kleins af aan wilde Ezra chirurg worden.

= onjuiste herhaling.

Wie verbetert de zin?

Uit het niets daalde de engel Gabriël naar beneden.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie
4. Dubbele ontkenning

Uit het niets daalde de engel Gabriël naar beneden.

= pleonasme.

Wie verbetert de zin?

Met een vreedzaam protest probeerden de betogers te verhinderen dat er geen nieuwe maatregelen zullen komen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie
4. Dubbele ontkenning

Met een vreedzaam protest probeerden de betogers te verhinderen dat er geen nieuwe maatregelen zullen komen.

= dubbele ontkenning.

Juist:

Met een vreedzaam protest probeerden de betogers te verhinderen dat er nieuwe maatregelen zullen komen.

§ 1: Dubbelop

1 - Onjuiste herhaling (bijv. 2x op, aan, voor, ...)

2 - Tautologie (overbodig synoniem; 'maar ... echter')

3 - Pleonasme (overbodige toevoeging; 'witte sneeuw')

4 - Contaminatie (woorden/uitdrukkingen verwarren)

5 - Dubbele ontkenning (bijv. 'nooit geen')

https:

https:

Maak opdr 2 en 3 van bladzijde 209/210.

Kijk de opdrachten na. 

toets