Les 3.1 havo 4 Monniken en ridders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 3.1 Tijd van Monniken en ridders
Leenheren en leenmannen.

Zie blz. 58 Welke beeldelementen zie je in het beeldmerk van monniken en ridders?

Waarover ging de vorige paragraaf?

Onderzoeksvraag: Waardoor ontstond het feodale stelsel?

3.1 Leenheren en leenmannen

Door volksverhuizingen einde eenheid bestuur Romeinse rijk.

Het Gallië van de Franken

1. Verzwakt centraal gezag.
2. Volksverhuizingen
   
3. Geen centraal aangestuurd leger meer (onveiligheid).
4. Steden en landbouwgronden werden verlaten.
5. Hongersnood/plunderingen/vechten.
6. Agrarische samenleving.
   

Frankische krijgsheren

In Gallië waren het voornamelijk de Franken die het gebied innamen.
Heersten over gemengde bevolking Gallo-Romanen en Franken.
Namen veel van Romeinse bestuursorganisatie en leefwijze over.
Nieuwe elite, zij behielden bruikbare Romeinse cultuur

Clovis krijgt Gallië onder zijn gezag.

Het rijk der Franken

Vazallen
Om het grote gebied te steunen had Clovis de steun van zijn krijgers/vazallen nodig.
De vazallen zwoeren eed van trouw, in ruil hiervoor kregen ze oorlogsbuit. Geld, sierraden, vrouwen, slaven.

Clovis behoorde bij de............... en Karel de Grote hoorde bij de.................

1. Childerics en Merovingen
2. Childerics en Karolingen
3. Merovingen en Vromelingen
4. Merovingen en Karolingen

Karel Martel

Karolingen (grootvader Karel de Grote).
Versloeg de Arabische moslims. Slag bij Poitiers.
Sterk leger van ruiters nodig.
Beloning stuk land te leen (feodum). In ruil daarvoor meevechten in het leger van de leenheer.
Land was inkomen en macht.
Eed van trouw.

Het feodale stelsel blz. 63
Hoe ontstond het feodale stelsel?

Rond 800

Rijk Karel de Grote

Grondgebied: Het huidige Frankrijk en groot gedeelte Duitsland.

Feodale stelsel Karel de Grote

Karel wist

leenstelsel uit te breiden. 400 graafschappen.
Leenmannen verantwoordelijk voor koninklijk gezag.
Recht spreken, belasting innen en de wetten van de koning uitvoeren.

Koning leende grond uit aan zijn leenmannen, in ruil voor eed van trouw.

Leenmannen moesten de koning helpen in geval van oorlog en ze moesten belasting betalen.

Zendgraven

Zendgraven maakten de wetten van de keizer bekend.
Verder controleerden ze of de graven zich wel hielden aan het belasting betalen en het handhaven van de wetten.

Markgraven

Markgraven kregen land in leen aan de rand van het rijk.
De Deense mark is daarvan een voorbeeld (Denemarken).

Paltsen

Karel bezocht zijn leenmannen. Tijdens zijn reis verbleef hij in een palts, een soort burcht/kasteel.
Karel liet bijvoorbeeld in Aken en Nijmegen een palts bouwen.
Wanneer hij in de plats woonde, dan was die palts tijdelijk de hoofdsta van het rijk.

Sterke vorsten, zoals Karel de Grote wisten edelen aan zich te binden.

Zwakke vorsten hadden weinig zeggenschap over de leenmannen.

Nadeel leenstelsel. Bedreigingen van binnenuit.

Grote afstanden in het rijk, niet alles viel te controleren wat de leenmannen deden
Erfopvolging, zoon leenman wilde erven. Keizer kon moeilijk weigeren, want dan onstond er een conflict.
Was de nieuwe leenman trouw aan de leenheer??

Noormannen bedreiging van buiten.

Scandinavische thuislanden boden te weinig voedsel.
Noormannen voelden zich aangetrokken door rijke steden in Europa en rijke kloosters (om die te plunderen).
Steden en kloosters lagen vaak aan zee of rivieren.
Verdediging Karel de Grote nog redelijk goed, maar onder zijn opvolgers ging het mis. Zij hadden geen sterk gezag.

Einde Noormannen

Rollo slaagde erin gebied in Noordwest Frankrijk te veroveren. Hij werd leenman van de keizer, maar in werkelijkheid regeerde hijzelf.
Einde Noormannentijd: Noorse koning wil in 1066 Engeland veroveren, dit mislukt, koning sneuvelt.

Waarom stuurde Karel de Grote zendgraven?

1. Om graaf te controleren
2. Om beloning te brengen.
3. Om wetten te maken
4. Om graaf te vervangen

Noem een overeenkomst en een verschil tussen een leenman en vazal.