5.6 Spieren en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat weet je van spieren?

Meenemen:

1. elastieken

2. gewichtjes

Wat weet je van spieren?

5.6 Spieren en beweging

Leerdoelen

1. Hoe verschilt mijn biceps van mijn darmspier?
   
2. Hoe kan mijn biceps zich samentrekken?
3. Waarom heb ik een biceps én een triceps nodig?
4. Hoe kan ik mijn spieren optimaal laten presteren?

Maak aantekeningen!

Glad spierweefsels

Kenmerken:

1. Langwerpige spiercellen
2. 1 celkern per cel
3. Trage samentrekking, maar niet snel vermoeid
4. Geregeld door autonome zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1. huid                       4. bloedvaten
2. darmkanaal       5. iris
3. ademspieren

Dwarsgestreept

spierweefsel 

Kenmerken:

1. Bestaat uit spiervezels
2. Ontstaat door versmelting van veel spiercellen
3. Snelle samentrekking maar snel vermoeid
4. Geregeld door animale zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1.  Skelet (zitten vast aan botten)

Skeletspieren (dwarsgestreept)

Skeletspieren zitten vast aan het skelet met een pees.

Van groot naar klein:

Spier -> spierbundel -> spiervezel -> spierfibril -> spiercel 

Motorische eenheid:

alle spiervezels die via motorische eindplaatsjes in verbinding staan met één bewegingszenuwcel

Aansturing 

Des te minder spiervezels aan één motorische eenheid, des te preciezer de beweging die je kunt maken

• een aantal motorische eenheden zijn altijd gespannen, hierdoor blijf je in evenwicht/gaat je gezicht niet hangen

Samentrekken van spieren

Hoe trekt een spier samen:

1. Een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje (ca)
2. Als reactie schuiven de myosine- en actinefilamenten in elkaar (hierdoor wordt de spier korter)

Energie (ATP) nodig voor de samentrekking: verbranding van glucose  (LINK)

Waarom liggen er veel mitochondriën en glycogeenkorrels tussen de fibrillen?

Spieren kunnen alleen samentrekken, hoe rekt een spier weer uit?

Spieren werken samen

antagonisten

= Spieren die een tegengestelde beweging veroorzaken.

een spier heeft een andere spier nodig om te kunnen ontspannen

wenkbrauwen

Optimaal presteren

Kracht ( explosiviteit): 

- Spieren krijgen dikkere spiervezels

(meer filamenten in spierfibril)

- Wit spierweefsel

 

--

   Uithouding:

    - Doorbloeding van spier verbeteren,

 minder snelle verzuring

    - Hartspier versterken

    - Rood spierweefsel

Optimaal presteren

Kracht ( explosiviteit): 

- Spieren krijgen dikkere spiervezels

(meer filamenten in spierfibril)

- Wit spierweefsel

 

--

   Uithouding:

    - Doorbloeding van spier verbeteren,

 minder snelle verzuring

    - Hartspier versterken

    - Rood spierweefsel

Doping 

== verboden middelen/methoden die kunnen worden gebruikt om prestaties te verhogen

Doping gevaarlijk?

Anabole steroïden: lijkt op de werking testosteron

• toename spiermassa 
• aanmaak rode bloedcellen

EPO (erytropoëtine) 

• aanmaak rode bloedcellen. 

Gevaarlijk

• Uitputtingsverschijnsel (voelt vermoeidheid niet)
• mannen worden "vrouwelijker" en vice versa
• acne, striae , gewicht toename, zwakke pezen, hoog cholesterol, vergrote kans op  hartziekten, leverschade , opgeblazen gevoel

Betrouwbaar en valide (doping)onderzoek 

Betrouwbaar onderzoek 

-  volgende keer zelfde resultaat? 

--> Dan is het onderzoek meer betrouwbaar. 

Valide onderzoek 

- meet je wat je wilt meten? gebruik je het juiste meetinstrument?  

--> Dan bevat je onderzoek minder systemische fouten. 

Aan de slag! 

Wat?                  Maak opdracht 43 t/m 47

Hoe?                  Werk in tweetallen, op fluistertoon

Tijd?                   Tot +- 15 minuten voor tijd

Vragen?            1. Boek 2. Buurman/vrouw 3. leraar

Klaar?                Maak een begrippenlijst voor jezelf, lees BS verder

Uitkomst?        Huiswerk dat we volgende les bespreken

Vb betrouwbaar:  Ook al is de weegschaal verkeerd afgesteld; als een persoon met een constant gewicht twee keer achter elkaar op de weegschaal gaat staan, zou de weegschaal twee keer hetzelfde gewicht moeten laten zien. Anders is de weegschaal niet betrouwbaar.

vb valide: Je kunt gewicht meten met een weegschaal (het instrument), maar als de weegschaal verkeerd is afgesteld dan is het resultaat van de weging niet juist en dus niet valide.

Welke type spierweefsel vinden we in de skeletspieren?

1. glad spierweefsel
2. dwarsgestreept spierweefsel

Hoe noem je de eiwitdraden waaruit een spierfibril bestaat?

1. actines
2. filamenten
3. myosines
4. alle antwoorden zijn goed

Je trekt je biceps samen. Het gevolg ... de lengte van de actinefilamenten verandert niet.

1. Juist
2. Onjuist

Wat zijn antagonisten

1. Spieren met een zelfde werking
2. Spieren met een tegenovergestelde werking

Waar is het ATP voor nodig tijdens de spiersamentrekking?

1. Vrijmaken van de bindplaatsen op Actine
2. Actine filament verplaatsen
3. Maakt energie in de mitochondriën
4. Losmaken van myosine van de Actine

Hoe komt het dat een duursporter minder snel verzuurt dan een krachtsporter?

1. Heeft meer spiervezels
2. Heeft meer motorische eindplaatjes
3. Heeft een betere doorbloeding van spier
4. Hij heeft meer glucogeen is zijn spier

Leerdoelen

1. Hoe verschilt mijn biceps van mijn darmspier?
   
2. Hoe kan mijn biceps zich samentrekken?
3. Waarom heb ik een biceps én een triceps nodig?
4. Hoe kan ik mijn spieren optimaal laten presteren?

Huiswerk bespreken

Wat?               We bespreken het huiswerk van BS 5 (t/m 41)

Hoe?         In groepen van 4 --> 1 iemand neemt docentrol op zich

Tijd?                +- 15 min

Vragen?         Probeer er samen uit te komen

Klaar?              Stel elkaar extra vragen (zie bord)

Uitkomst?     Waar je niet uitkomt, bespreken we klassikaal

Extra vragen

1. Beschrijf de weg van een prikkel tot een bewuste reactie, langs welke cellen en structuren loopt dit?

2. Beschrijf hoe de actiefase verloopt in een zenuwcel en gebruik (natriumkanalen, kaliumkanalen, natrium-kalium pomp, prikkeldrempel, rustpotentiaal, herstelfase, ionen)

3. Teken een zenuwcel en geef aan (axon, dendriet, celkern, cellichaam, synaps, myelineschede). vergelijk onderling

3. Teken de 3 verschillende zenuwcellen en vergelijk onderling