H3 Fictie - Spanning, ruimte, thema en moraal

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Welkom bij Nederlands!

Startopdracht: wat maakt de situatie op de foto spannend?

In deze les:

• Startopdracht: spanning
• Doornemen: finaleweek 5
• Terugblik: hoofdpersonen en bijfiguren, personen beschrijven
• Uitleg: spanning, ruimte, sfeer, thema en moraal
• Klassikaal lezen: De boot (blz. 186)
• Zelfstandig maken: opdracht 4 (blz. 194)

• Terugkijken op de les:
  Wat heb je geleerd?

Doelen van deze les:

1. Aan het einde van de les kun je herkennen op welke manier een verhaal spannend is gemaakt. 
   
2. Aan het einde van de les kun je beschrijven in welke ruimte een verhaal zich afspeelt.
   
3. Aan het einde van de les kun je beschrijven welke sfeer een ruimte oproept.
   
   
4. Aan het einde van de les kun je aangeven wat het thema en de moraal van een verhaal zijn.

Hoofdpersonen en bijfiguren

De hoofdpersoon

• De hoofdpersoon is de belangrijkste persoon in het verhaal. 
• Soms zijn er meerdere hoofdpersonen in één verhaal.  

Hoe herken je de hoofdpersoon?

• Een hoofdpersoon wordt uitgebreid beschreven.
  
  
• Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van de hoofdpersoon.
  
  
• Een hoofdpersoon heeft in het verhaal een belangrijk probleem of een opdracht.

Welke rollen hebben de bijfiguren?

• Een helper helpt de hoofdpersoon bij het oplossen van zijn probleem of het bereiken van zijn doel.

• Een tegenstander maakt het de hoofdpersoon juist moeilijk.
  
  Dit kan ook veranderen.

Spanning

Hoe kan een schrijver het verhaal spannend maken?

• De hoofdpersoon bevindt zich in een gevaarlijke situatie of omgeving.
  
• Het verhaal krijgt een onverwachte wending.
  
  
• Je krijgt door aanwijzingen een vermoeden over de af

• de relaties die de persoon heeft met anderen in het verhaal

Ruimte in een verhaal

De ruimte zijn alle plaatsen die in het verhaal voorkomen. 

Het kan iedere plek zijn. Ook het weer, geluiden en geuren horen bij de ruimte.

De ruimtebeschrijving kan een bepaalde sfeer oproepen.

Het thema

Je vindt het thema door je af te vragen: waar gaat het verhaal over? 

Soms kun je het thema in één woord zeggen, soms ook met een paar woorden of een zin. 

Een wijze les in een verhaal, heet een moraal. 

Klassikaal lezen:

De boot, blz. 186

Zelfstandig maken:

opdracht 1 (blz. 191)
opdracht 4 (blz. 194)

Tweede opdracht Flikken Maastricht

• In stilte kijken en luisteren naar de afleveringen.
• Vragen beantwoorden op je opdrachtenblad. 
• Ook na de aflevering krijg je nog kort de tijd om de vragen te beantwoorden.

karaktereigenschappen

• het uiterlijk van de persoon
  
  
• belangrijke kenmerken (geslacht, leeftijd, gezondheid, etc.)
  
  
• karaktereigenschappen

• de relaties die de persoon heeft met anderen in het verhaal

Opdracht Flikken Maastricht

• In stilte kijken en luisteren naar de afleveringen.
• Vragen beantwoorden op je opdrachtenblad. 
• Ook na de aflevering krijg je nog kort de tijd om de vragen te beantwoorden.

Met de klas lezen: Wraak (blz. 127)

Zelfstandig maken: opdracht 1 (blz. 131)

Zelfstandig maken: opdracht 3 (blz. 133) en opdracht 4 (blz. 135)

Vul je exitticket in en lever 'm in bij de docent.

Als je nadenkt over hoe realistisch een verhaal is, let je op deze dingen:

• de beschrijving van de tijd en de omgeving;
  
  
• de beschrijving van de personen en hun gesprekken, gedachten, problemen en bezigheden;
  
  
• of je echt gelooft wat er gebeurt;
  
  
• of er gefantaseerde dingen in voorkomen, zoals elfen of vampiers;
• hoe de problemen worden opgelost.

Let op: verschil waargebeurd en realistisch

Een schrijver kan gebruikmaken

van waargebeurde dingen, zoals mensen of gebeurtenissen uit de geschiedenis of

gebeurtenissen uit zijn eigen leven of dat van iemand anders. Toch noemen we een verhaal

met waargebeurde dingen wel fictie. Dat is omdat de schrijver het verhaal altijd aanpast: hij verandert het verhaal een beetje, hij verzint er dingen bij en laat dingen weg.

Figuurlijk taalgebruik

Deze les maken:

Lezen: verhaal Vogelvrij (blz. 9 t/m 13)

Zelfstandig maken: opdracht 1 en 2 (blz. 13 en 14)

Zelfstandig maken: opdracht 4 en 5 (bladzijde 17 en 18)

De opbouw van een verhaal

Opbouw: chronologische volgorde

De gebeurtenissen worden verteld zoals ze ook in de tijd hebben plaatsgevonden.

De tijd in een verhaal

Een verhaallijn

Een verhaallijn bestaat uit alle belangrijke gebeurtenissen die het verhaal vormen.

Tijdsprong

• Een schrijver vertelt alleen de belangrijkste momenten. Als er een stuk tijd wordt overgeslagen, noem je dit een tijdsprong.
   
• In verhalen kunnen korte tijdsprongen zitten.

Een terugverwijzing 

Er wordt verteld over iets wat vroeger is gebeurd, zónder het verhaal echt te onderbreken. 

Een gedachte of uitspraak.

1.4 Schrijven en formuleren: zakelijke brief

Hoe schrijf je een zakelijke brief?

Wat is de vaste indeling van een zakelijke brief?

1. inleiding - slot - kern
2. slot - kern -inleiding
3. kern - inleiding - slot
4. inleiding - kern - slot

Welk gedeelte kan uit meerdere alinea's bestaan?

1. inleiding
2. kern
3. slot

Wat zet je bovenaan een zakelijke brief?

1. je eigen naam en adres
2. het adres van de persoon aan wie je de brief schrijft
3. de plaats en de datum
4. het onderwerp

Wat zet je na je eigen naam en adres in een zakelijke brief?

1. je eigen naam en adres
2. het adres van de persoon aan wie je de brief schrijft
3. de plaats en de datum
4. het onderwerp

Wat zet je na de plaats en de datum in een zakelijke brief?

1. je eigen naam en adres
2. het adres van de persoon aan wie je de brief schrijft
3. de plaats en de datum
4. het onderwerp

Wat zet je na het adres van de persoon aan wie je de brief schrijft in een zakelijke brief?

1. je eigen naam en adres
2. het adres van de persoon aan wie je de brief schrijft
3. de plaats en de datum
4. het onderwerp

Wat doe je in de afsluiting van een brief?

1. Je groet de lezer en schrijft daarna een komma, daaronder zet je je handtekening en nog een keer je naam.
2. Je zet alleen je naam onder de brief.
3. Je zet alleen een handtekening onder de brief.
4. Je groet alleen de lezer.

Hoe schrijf je een zakelijke brief?