Paragraaf 3 Een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

Paragraaf 2 Een winstgevende kolonie

Wat was voor Nederland een reden om rond 1870 zijn grondgebied in Indonesië uit te breiden?

1. Nederland wilde de slavenhandel uitbreiden.
2. Nederland wilde er gevangenen naar toe kunnen sturen.
3. Nederland wilde het Cultuurstelsel uitbreiden.
4. Nederland wilde meer macht en aanzien krijgen in de wereld.

Tijdens het Cultuurstelsel (1830-1870) moesten de Javaanse boeren producten aan Nederland leveren.

Welke producten waren dat?

1. aardappels en vlees
2. specerijen
3. brood en groente
4. koffie en suiker

De Javaanse vorsten dwongen de boeren meer te verbouwen dan eigenlijk verplicht was. Dit leverde de vorsten extra geld op.

De stelling is:

1. goed
2. fout

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren

1. minder geld gingen verdienen.
2. steeds minder zin kregen om te werken.
3. veel producten voor de export moesten leveren

Leerdoelen

• Ik kan de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven.
• Ik kan uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft
• Ik kan uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders.

De koloniale samenleving

In Nederlands-Indië was er een grote ongelijkheid tussen de mensen.

Een kleine groep witte Nederlanders waren het machtigst. Tot 1880 bijna allemaal mannen. 

Zij hadden inheemse bedienden en kregen vaak relaties met inheemse vrouwen.

Na 1880 reisden meer Europese vrouwen naar Ned-Indië.

Uit de relaties kwamen kinderen. Deze kinderen vormden een aparte groep en werden indo's genoemd.

De meesten werden niet erkend door hun Nederlandse vader.
Binnen de indo's waren er ook sociale lagen. Dit had te maken met huidskleur. oe lichter de kleur hoe hoger de status. Dit is racisme.

Cultuurstelsel

Een kolonie moest geld opleveren maar door oorlog kostte de kolonie teveel geld en daarom werd een plan bedacht.

1830 invoering cultuurstelsel

Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 van hun grond landbouwproducten moesten verbouwen die in Europa verkocht werden. (Koffie, suiker, tabak)

Cultuurstelsel was een ramp

• De beste grond moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt. Konden geen voedsel voor zichzelf verbouwen. Zorgde voor hongersnoden.
  
• Regenten dwongen boeren om meer dan 1/5 van hun grond te gebruiken. Hoge opbrengsten was bonus.
• 66 dagen per jaar werken voor het Nederlands bestuur: GRATIS! In de praktijk vaak 100 tot 200 dagen per jaar.

Kritiek op het cultuurstelsel

De meeste Nederlanders hadden weinig aandacht voor het lot van de boeren maar er waren ook Nederlanders die kritiek hadden.

De belangrijkste kritiekpunten waren:

• Uitbuiting van de Javaanse boeren 
• De regering bepaalde welke producten er moesten worden verbouwd, paste niet bij het liberalisme.

Liberalisme

Politieke stroming die opkomt voor zoveel mogelijk vrijheid voor burgers en bedrijven.

Zij geloven in een vrije economie waarin ondernemers vrij waren om bedrijven op te richten.
et cultuurstelsel kwam vanuit de overheid.

In 1870 werd het cultuurstelsel afgeschaft.

Waarom past het feit dat de regering beslist wat er moet worden verbouwd niet bij de stroming liberalisme?

De vrije economie in de praktijk

1870 einde cultuurstelsel.

De regering bemoeide zich haast niet meer met de economie van Nederlands-Indië waardoor ondernemers de grond konden huren en hun eigen plantages (landbouwbedrijven) konden stichtten.
et werk werd gedaan door loonarbeiders uit de plaatselijke bevolking. (Systeem van vrije arbeid werd dit genoemd)

Plantages hebben arbeiders nodig

Vaak te weinig arbeiders (gebieden dunbevolkt)

Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald

Deze contractarbeiders worden koelies genoemd.

Werken keihard voor een laag loon

Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen)

Opstanden worden keihard neergeslagen

De wet...

...de werkelijkheid

§ 3 Vanaf 1870: Nederland breidt zijn macht uit

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië

• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen

De Nederlandse macht wordt groter.

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)
  
• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië
  
• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen
  

Nederlands Imperialisme (1)

• Nederlandse versie van het modern imperialisme

• Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) beschermt plantage-eigenaren

• PACIFICATIE = Het onder Nederlands bestuur brengen van alle gebieden in Nederlands-Indië
• Begint met de harde acties na aanval op KNIL (1894: Lombok)

Nederland richtte het Koninklijk Nederlands Leger (KNIL) op om haar gebied uit te breiden.

Eiland na eiland werd veroverd.

Na de afschaffing van het Cultuurstelsel kwamen er meer particuliere ondernemingen in Indonesië. Op deze ondernemingen ontstond een tekort aan arbeidskrachten.
Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het inhuren van contractarbeiders
3. Door het kopen van slaven

Rond 1870 vestigden steeds meer zelfstandige ondernemers zich in Indonesië.

Zij hielden zich vooral bezig met:

1. landbouw en industrie
2. landbouw en mijnbouw
3. mijnbouw en industrie

Nederland wilde vanaf 1870 in steeds meer gebieden in Indonesië de macht hebben.
Is de volgende zin hiervan een oorzaak of gevolg?

Er kwam oorlog met een aantal inheemse vorsten.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Huiswerk

Online paragraaf 2 helemaal