rechtstaat 3: strafrecht de opsporing

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat is een rechtstaat?

2. Hoe kun je in hoger beroep gaan?

3. Hoelang mag een verdachte vastzitten?

Wat is een rechtstaat?

Rechtstaat

Land waarin de rechten en plichten van burgers én de overheid in wetten is vastgelegd en ook wordt nageleefd.

In een rechtsstaat:

1. zijn de meeste wegen recht
2. worden de wetten gemaakt door de rechters
3. is iedereen gelijk voor de wet

een journalist moet naar de gevangenis, omdat hij kritiek heeft op de regering

1. rechtsstaat
2. dictatuur

Dilemma van de rechtsstaat

Rechtsbescherming van de burger: de individuele rechten van de burger dienen te worden gehandhaafd (vrijheid)

vs

Rechtshandhaving van de rechtsorde: criminaliteit en overlast dienen te worden voorkomen(veiligheid)

Welke drie machten kennen wij in onze democratische rechtsstaat?

1. Landmacht, luchtmacht en politiemacht
2. Uitvoerende macht, wetgevende macht en rechterlijke macht
3. Uitvoerende macht, controlerende macht en instemmende macht

Trias Politica

Eerste macht (wetgevende macht)

Tweede macht (uitvoerende macht)

Derde macht (rechterlijke macht)

schaduwmachten:

Vierde macht (ambtenaren)

Vijfde macht (de media)

Zesde macht (externe adviesbureaus)

De regering was de uitvoerende macht......

Kenmerken rechtstaat

Rechtsgelijkheid: Iedere burger moet ervan uit kunnen gaan gelijk behandeld te worden.

4. Onafhankelijke rechterlijke macht

5. Democratisch gekozen parlement.  (verkiezingen)

Wat is een rechtstaat?

Een staat waarin het recht als het ware regeert. Wetten gelden niet alleen voor het volk, maar ook voor de mensen die het land besturen.

Met welk beginsel van de rechtsstaat heeft dit voorbeeld te maken: Als op zes april de boete voor te snel rijden verhoogd wordt, betaalt iemand die op vijf april te snel reed de oude boete.

1. Grondrechten
2. Onafhankelijke rechtspraak
3. Legaliteitsbeginsel
4. Machtenscheiding

Het legaliteitsbeginsel vinden we onder andere terug in

1. strafmaat
2. strafbaarheid
3. ne bis in idem regel
4. het openbaar ministerie

Grondbeginselen rechtsstaat

Trias Politica

Grondwet en Grondrechten

Legaliteits-beginsel

De rechtstaat gaat wankelen als één van deze punten verandert

De uitvoerende macht wordt gecontroleerd door

1. 1e kamer
2. 2e kamer
3. 1e + 2e kamer
4. de regering

Rechtelijke macht

• TAAK: Rechtspraak, is onafhankelijk
  
• Beoordeelt of de uitvoerende macht zich aan de wet houdt.
  
• Beoordeelt of mensen straf moeten krijgen.
  
• Geeft een oordeel als burgers, bedrijven en overheid een conflict hebben.
  

Wat is geen kenmerk van een rechtsstaat?

1. De overheid moet zich aan de wet houden
2. Je hebt grondrechten
3. De bevolking heeft invloed
4. Er is een afhankelijke rechterlijke macht

Wat gebeurt er na een misdrijf?

1. Aanhouding.
2. Opsporing onder leiding van een officier van justitie.
3. Vervolging door het Openbaar Ministerie.
4. Berechting door een rechtbank.
5. Eventueel hoger beroep. 
6. Uitvoering van de opgelegde straf.

Gerechtshoven 

Hoger beroep !

Hoger beroep

De zaak wordt nog een keer bekeken door een andere rechter.

Wanneer je het oneens bent met de uitspraak van de rechter, kan je naar een andere rechter stappen die nog een keer naar de zaak kijkt.

Hoger beroep

Beide partijen kunnen hoger beroep aantekenen (Gerechtshof), eventueel kan daarna nog in cassatie worden gegaan (Hoge Raad).

Wanneer er tijdsdruk staat op een zaak kan een kort geding worden aangespannen (voorlopig oordeel). 
Een normale procedure heet een bodemprocedure.

Wie kunnen niet in hoger beroep gaan

1. Verdachten
2. Officier van justitie
3. Slachtoffers
4. Advocaat

Een misdrijf wordt in hoger beroep behandeld door:

1. De kantonrechter
2. De meervoudige kamer
3. De hoge raad
4. Het gerechtshof

Hoge Raad

- Zit in Den Haag

- Na het hoger beroep is er nog één stap hoger. 

- Speciale rechters kijken alleen of er fouten zijn gemaakt door : de rechtbank en het Gerechtshof.

Wie behandelt zaken in eerste aanleg:

1. Politie
2. Gerechtshof
3. Rechtbank
4. Hoge Raad

Wie behandelt zaken in hoger beroep

1. Politierechter
2. Rechtbank
3. Gerechtshof
4. Hoge Raad

Wie behandelt zaken in cassatie:

1. Kantonrechter
2. Gerechtshof
3. Rechtbank
4. Hoge Raad

Rechten van de verdachte

1. Recht om te weten waarvan je verdacht wordt.

2. Advocaat

3. Recht op zwijgen

4. Beperkte tijd vasthouden

5. Eerlijk proces > onpartijdige, onafhankelijke rechter

6. Hoger beroep

VERSCHIL

MISDRIJF EN OVERTREDING?

Geef bij de volgende afbeeldingen aan of het gaat om een overtreding of misdrijf.

Sleep het juiste woord naar de juiste afbeelding.

Mishandeling

Vuil op straat dumpen

Door rood lopen

Misdrijf

Overtreding

Overtreding of misdrijf?

Overtreding: minder ernstig (geen strafblad)

Misdrijf: ernstige strafbare feiten (wel strafblad en medeplichtig)

Veelvoorkomende criminaliteit

Winkeldiefstal

Vernielingen

Vandalisme

--> redelijk vermoeden van schuld

Politie - Staande houden

              - Fouilleren

              - Aanhouden/ arresteren

              - 6 uur vasthouden

              - Bewijsmateriaal 

                 innemen

(zonder toestemming)

Waarvoor zal de politie wel toestemming nodig hebben?

preventief fouilleren

binnengaan woning

afluisteren

verdachte langer vasthouden

infiltratie